کلیات
مرزهای ایران اصطلاحی است که در جغرافیای سیاسی از آن برای مشخص کردن مرزهای جغرافیای ایران استفاده می‌شود و مفهوم آن خطوطی است فرضی که محدوده کشور ایران را با کشورهای همسایه معین می‌کند. ایران بیش از ۶۰۰۰ کیلومتر با کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، پاکستان، عراق، افغانستان و ارمنستان مرز مشترک (خشکی) دارد. ایران همچنین دارای ۲۷۰۰ کیلومتر مرز آبی در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان می‌باشد. ایران طولانی‌ترین مرز را با عراق و کوتاه‌ترین مرز را با ارمنستان دارد.
استان‌های مرزی
از ۳۱ استان ایران، ۱۶ استان مرزی هستند که از میان آنها، ۹ استان تنها مرز زمینی ( آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، خراسان رضوی، خراسان شمالی، کرمانشاه، کردستان، ایلام و خراسان جنوبی) دارند. ۳ تای آنها فقط از راه دریا (مازندران، هرمزگان و بوشهر) مرز دارند و ۴ تا از استان‌ها هم هر دو مرز زمینی و دریایی (گیلان، گلستان، سیستان و بلوچستان و خوزستان) را دارا می‌باشند.
با جمهوری آذربایجان
استان‌های گیلان، اردبیل و آذربایجان شرقی با خاک اصلی جمهوری آذربایجان و استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی با جمهوری خودمختار نخجوان مرز مشترک دارند.
با ارمنستان
آذربایجان شرقی با ارمنستان مرز مشترک دارد.
با افغانستان
استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان با افغانستان هم‌مرز هستند.
با پاکستان
استان سیستان و بلوچستان تنها استان ایران است که با پاکستان هم‌مرز است.
با ترکمنستان
استان‌های گلستان، خراسان شمالی و خراسان رضوی با جمهوری ترکمنستان مرز اشتراکی دارند.
با ترکیه
آذربایجان غربی تنها استان جمهوری اسلامی ایران است که با ترکیه مرز اشتراکی دارد.
با عراق
استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام(طولانی ترین مرز) و خوزستان با عراق مرز مشترک دارند.
از طریق دریای خزر
استان‌های گیلان، مازندران و گلستان از طریق دریای خزر با کشورهای دیگر مرز مشترک دارند.
از طریق خلیج‌فارس
استان‌های خوزستان، بوشهر و هرمزگان از طریق خلیج فارس با کشورهای دیگر همسایه هستند.
از طریق دریای عمان
استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان از طریق دریای عمان با کشورهای دیگر همسایه هستند.
طول مرز ایران با کشورهای همسایه
عراق: ۱۴۵۸ کیلومتر
ترکمنستان: ۹۹۲ کیلومتر
افغانستان:۹۳۶ کیلومتر
پاکستان: ۹۰۹ کیلومتر
جمهوری آذربایجان: ۷۵۹ کیلومتر
ترکیه: ۴۹۹ کیلومتر
ارمنستان: ٣٥ کیلومتر- مرزهای آبی: ٢٤٤٠ کیلومتر
گذرگاه‌های مرزهای زمینی
گذرگاه‌های مرزی با کشور ترکیه
- گذرگاه مرزی بازرگان (مرز گوربولاغ)
- گذرگاه مرزی رازی (مرز کاپی کوی)
- گذرگاه مرزی سِرو (مرز اسن دره)
گذرگاه‌های مرزی با کشور ارمنستان
- مرز نوردوز در سمت ایران ( نام شهر مرزی کشور ارمنستان)
گذرگاه‌های مرزی با کشور جمهوری آذربایجان
- گذرگاه مرزی آستارا
- گذرگاه مرزی بیله‌سوار
- گذرگاه مرزی جلفا
- گذرگاه مرزی پلدشت (صنم بلاغی)
گذرگاه‌های مرزی با کشور ترکمنستان
- گذرگاه مرزی باجگیران-قوچان
- گذرگاه مرزی لطف آباد شهرستان درگز
- گذرگاه مرزی شهرستان سرخس
- گذرگاه مرزی اینچه‌برون استان گلستان
گذرگاه‌های مرزی با کشور افغانستان و عراق و پاکستان
- مرز دوغارون مرز میلک زابل/نیمروز مرز فراه- مرز شمتیغ
گذرگاه‌های مرزی با کشور عراق
- گذرگاه مرزی خسروی (منذریه، دولت مرکزی عراق)
- گذرگاه مرزی چذابه (الشیب)
- گذرگاه مرزی شلمچه
- گذرگاه مرزی مهران (زرباطیه)
- گذرگاه مرزی سومار (مندلی)
- گذرگاه مرزی تمرچین (اقلیم کردستان عراق) - (حاجی عمران)
- گذرگاه مرزی پرویزخان (خانقین، دولت مرکزی عراق)
- گذرگاه مرزی باشماق (اقلیم کردستان عراق)
- گذرگاه شیخ صالح (دولت مرکزی عراق)
- گذرگاه مرزی کیله سردشت، سیرانبند بانه و سیف سقز که در سه مورد اخیر و در مرزهای تمرچین پیرانشهر و باشماق مریوان، ایران و عراق دارای شهرک‌های مشترک صنعتی نیز هستند.
گذرگاه‌های مرزی با کشور پاکستان
- گذرگاه مرز میر جاوه تفتان
- گذرگاه مرز ریمدان
- گذرگاه مرز پسابندر