کلیات
پنومونی یک بیماری عفونی شایع ریه ها است که توسط باکتری، ویروس یا قارچ ایجاد می شود. پنومونی اغلب توسط سرفه، عطسه، تنفس منتشر می شود. حتی کسانی که علامت بیماری را ندارند می توانند ناقل بیماری بوده و پنومونی را منتشر کنند.
تعریف
پنومونی یکی از عفونت های رایج ریه است که در اثر باکتری، ویروس یا قارچ ایجاد می شود. پنومونی و علائم آن می تواند از خفیف تا خیلی شدید متغیر باشد. درمان های زیادی برای پنومونی در دسترس است. درمان به علت پنومونی، شدت علائم، سن و سلامت کلی فرد بستگی دارد. بیشتر افراد سالم در طی یک تا سه هفته از پنومونی بهبود می یابند، اما پنومونی در بعضی افراد می تواند تهدید کننده حیات باشد. خبر خوب این است که پنومونی قابل پیشگیری است، از طریق تزریق سالانه فلو (flu shot) – زیرا فلو اغلب موجب پنومونی می شود، شستن مکرر دست ها و تزریق واکسن پنومونی پنوموکوکی در افرادی که در خطر بالا هستند.
علائم پنومونی
افراد مبتلا به پنومونی عفونی اغلب سرفه همراه با خلط، تب همراه با لرز شدید، تنگی نفس، درد قفسه سینه گزنده یا شدید در حین نفس کشیدن، و افزایش تعداد تنفس را تجربه می‌کنند. در افراد مسن، ممکن است گیجی مشهودترین علامت باشد. علائم و نشانه‌های متداول بیماری پنومونی در کودکان زیر پنج سال عبارتند از: تب، سرفه و تنفس سریع یا اشکال در تنفس.
علائم و نشانه‌های شدیدتر ممکن است شامل موارد زیر باشد: کبودی پوست، کاهش تشنگی، تشنج، استفراغ مداوم، افزایش یا کاهش شدید دمای بدن، یا کاهش سطح هوشیاری.
شرایط و عوامل خطرآفرین در بیماری پنومونی
شرایط و عوامل خطرآفرین که زمینه ابتلا به پنومونی (سینه پهلو) را فراهم می‌کنند عبارتند از: سیگار کشیدن، نقص ایمنی، اعتیاد به الکل، بیماری انسداد مزمن ریوی، بیماری مزمن کلیوی و بیماری کبد. استفاده از داروهای سرکوب‌کننده اسید مانند، مهار‌کننده‌های پمپ پروتون یا مسدود‌کننده‌های H2 منجر به افزایش خطر ابتلا به سینه پهلو می‌شوند. بالا رفتن سن نیز در بروز ابتلا به پنومونی مؤثر است
تشخیص بیماری پنومونی
تشخیص پنومونی عموما بر اساس ترکیبی از علائم فیزیکی و اشعه ایکس قفسه سینه صورت می‌گیرد. با این حال ممکن است تأیید علت زمینه‌ای دشوار باشد، زیرا هیچ‌گونه آزمون قطعی قادر به تمایز بین منشاء باکتریایی و غیرباکتریایی نیست. سازمان بهداشت جهانی پنومونی در کودکان را به‌طور بالینی و بر اساس سرفه یا دشواری در تنفس و میزان تنفس سریع، تورفتگی قفسه سینه، یا کاهش سطح هوشیاری تعریف می‌کند. میزان تنفس سریع معادل بیش از ۶۰ تنفس در دقیقه در کودکان زیر ۲ ماه، ۵۰ تنفس در دقیقه در کودکان ۲ ماهه تا ۱ ساله یا بیش از ۴۰ تنفس در دقیقه در کودکان ۱ تا ۵ ساله تعریف شده‌است. در کودکان، افزایش تعداد تنفس و تورفتگی قفسه سینه حساسیت بیشتری نسبت به شنیدن صدای رال یا ترق ترق قفسه سینه شنوایی با گوشی طبی دارد. در بزرگسالان، به‌طور کلی در موارد خفیف نیازی به بررسی نیست، زیرا اگر علائم حیاتی و سمع طبیعی باشد، خطر پنومونی کم است. در افرادی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند، انجام پالس اکسیمتری، رادیوگرافی قفسه سینه و آزمایش خون از جمله شمارش کامل خون، الکترولیت‌های سرم، سطح پروتئین واکنشی C و احیاناً آزمایش‌های عملکرد کبد توصیه می‌شود.
درمان پنومونی
به‌طور معمول، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، استراحت، مسکن معمولی، و مایعات برای بهبود کامل بیماری پنومونی کافی است. با این حال کسانی به وضعیت پزشکی دیگری مبتلا هستند، سالمندان، یا کسانی که مشکل تنفسی قابل توجهی دارند ممکن است نیاز به مراقبت‌های بیشتری داشته باشند. اگر نشانه‌ها بدتر شود و پنومونی با درمان در منزل بهبود نیابد، یا عوارض دیگری رخ دهد، ممکن است لازم باشد فرد در بیمارستان بستری شود.