کلیات
وقف سنتی کهن و جهانی به معنی بخشش پول یا ملک به شخص یا موسسه غیر انتفاعی است که منافع مترتبه این بخشش را به مصرف خاصی برساند. جمع این واژه «اوقاف» است و به مال و زمین وقف شده، «موقوفه» و به شخصی که وقف کند «واقف» گفته میشود.
پیشینه در ایران باستان
طبق قوانین قضایی ساسانیان دارایی های جهت استفاده در امور خاص توسط بانی قابل تخصیص بوده است. این دارایی ها توسط اولاد و اعقاب بانی قابل تغییر کاربری یا انتقال به غیر نبوده است. دارایی های مذکور توسط بنیادهای نیکوکاری به منظور رستگاری روان بنیاد شده و درآمدهای حاصل از آن صرف کمک به تنگدستان و احداث تأسیسات عامالمنفعه میشد. همین بنیادها بعدها الگویی برای وقف اسلامی شدند.
پیشینه در روم باستان
در روم باستان اولین کرسی فلسفه توسط مارکوس آئورلیوس پادشاه روم وقف گردید. وی برای هر یک از مکاتب فلسفی وقت یک کرسی مستقل ایجاد کرد.
پیشینه وقف در کالج و دانشگاه
سنت تاریخی وقف از سال ۱۵۰۵ میلادی با تاسیس کالج مسیح دانشگاه کمبریج (به انگلیسی: Christ's College, Cambridge) توسط (لیدی) مارگارت بیوفورت (۱۴۴۳–۱۵۰۹ میلادی)، مادر هنری هفتم پادشاه انگستان، در دانشگاه های امروزی پذیرفته شده است.
کرسی استادی موقوفه ( Endowed professorship) به جایگاهی گفته می شود که حقوق دائمی معینی را از محل وقفی که اختصاصا بدان منظور انجام شده است دریافت دارد. همچنین بورسیه یا عضویت موقوفه ( Endowed scholarship/fellowship) به کمک هزینه ای گفته می شود که از محل وقفی که اختصاصا بدان منظور انجام شده است پرداخت شود. پرداخت ها از محل درآمد حاصل از صندوق سرمایه گذاری وقفی ( Endowment Fund) که طبق نظر واقف عمل می نماید پرداخت میشود.
وقف در اسلام
وقف از جمله عقود معینی است که در فقه اهل سنت و امامیه از اعتبار خاصی برخوردار است. یکی از خصوصیات انسان مؤمن تخصیص دادن قسمتی از مالش برای نیازمندان است «و فی اموالهم حق معلوم* للسائل والمحروم». یکی از بهترین نوع تخصیص مال، وقف است که انسان مؤمن قسمتی از مالش را در جهت رفع مشکل موسسههای خدمات رسانی به اجتماع و نیازمندان وقف میکند که دائماً صرف آن شود.
وقف در قرآن و احادیث
در قرآن کریم کلمهٔ وقف نیامده است، ولی عناوینی همچون صدقه، خیر، برّ، انفاق، احسان در قرآن آمده است، و هر یک از این عناوین بر وقف صدق میکند، زیرا وقف، هم صدقه است و هم برّ و نیکی است ولی در عین حال عنوانی خاص برای وقف است، یعنی بین وقف و بین این عناوین عام و خاص مطلق است و وقف عنوانی خاص میباشد.
در اکثر قریب به اتفاق احادیث نیز لفظ وقف به کار برده نشده است اما برای تشویق مردم به آن روایات و حدیثهای متعددی موجود است و ثوابهای فراوانی برای کسانی که به انجام آن همت بگمارند وعده داده شده است. یکی از این احادیث حدیث «صدقهٔ جاریه» است که در جواهر آمده: در مسالک است و از تذکره نیز حکایت شده و در مهذبالبارع و تنقیح هم آمده که علماء فرمودهاند: مراد از صدقه جاریه همان وقف است.
وقف در قوانین ایران
بنابر ماده ۵۵ قانون مدنی «وقف عبارت است از اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود.» برای انعقاد وقف به جز «شرایط اساسی صحت قراردادها» شرایط خاصی ضروری میباشد که عبارتاند از:
- حبس عین: واقف (وقف دهنده) در مدت وقف، حق هیچ گونه دخل و تصرفی در عین موقوفه ندارد. یعنی واقف حق ندارد که مال موقوفه را بفروشد یا اینکه هرگونه نقل و انتقال حقوقی نسبت به مال موقوفه انجام دهد یا تصرفی در مال موقوفه بکند که منافی وقف باشد.
- تسبیل منفعت: وقف در صورتی صحیح میباشد که منظور واقف از وقف حبس عین به منظور قرب الهی و فی سبیل الله باشد.
- قابلیت بقای عین: «فقط وقف مالی جایز میباشد که با بقای عین بتوان از آن منتفع شد...» (ماده ۵۸ قانون مدنی) بنابراین وقف مالی که در صورت استفاده از آن مال، قابلیت بقا ندارد باطل میباشد؛ به عنوان مثال خوراکیها را نمیتوان وقف نمود.
- قبض عین: وقف از عقود تشریفاتی میباشد بنابراین وقف زمانی تحقق پیدا میکند که واقف عین موقوفه را در اختیار موقوف علیه (کسی که وقف به نفع اوست) یا موقوف علیهم قرار دهد و عین موقوفه به قبض موقوف علیه یا موقوف علیهم درآید.
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه گفت: درباره دانشگاههای وقف ی و دانشبنیانهای وقف ی مکاتباتی با شورای عالی انقلاب فرهنگی داشتهایم و امیدواریم به زودی بتوانیم همانند مدارس، دانشگاههای وقف ی نیز داشته باشیم.
کد خبر: ۱۲۳۵۹۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۸
نبض خبر
ویدیویی از یک روحانی منتشر شده که یک حسینیه در آدلاید استرالیا را به عنوان ملک وقف ی میان گروهی از شیعیان استرالیا میفروشد؛ ویدیویی که به شدت در فضای مجازی واکنش برانگیز بوده است. بررسیهای «تابناک» نشان داد، طیف موسوم به شیرازی در وب سایتشان به شکل رسمی این حسینیه را جزو مراکزشان معرفی کردهاند و این اقدام عجیب نیز در تداوم دیگر رفتارهای هزینهسازشان برای شیعیان است. این ویدیو عجیب را میبینید.
کد خبر: ۱۲۱۸۰۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۶
بیمارستان خیریه غیاثی در عرصه فرهنگی، اقتصادی و کارآفرینی، طرحی نو در انداخته است. در این بیمارستان بیماران و همراهان آنها میتوانند ضمن یادگیری هنرهای زیبایی مانند پتهدوزی و ساخت زیورآلات برای خود درآمدزایی کنند.
کد خبر: ۱۰۴۱۵۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۸
افشاگری رئیس جمعیت هلال احمر کشورمان در یک پرونده وقفی
طرح احیای موقوفات در این مجموعه به این صورت دنبال میشود که در همه استانها به خصوص دوازده استانی که موقوفات بیشتری دارند، هیات مدیرههایی برای موقوفات تعیین شد تا امور آنها را به انجام برسانند و نتیجه آن در یک پرونده خاص در رفسنجان، اتفاق شگفتی آوری است که در عنوان این مطلب آمده.
کد خبر: ۱۰۲۴۲۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۰۸
معاون اول رییس جمهور تاکید کرد
معاون اول رییس جمهور گفت: صیانت از جنگلها و مراتع و محیط زیست اقتضای عدالت بین نسلی است.
کد خبر: ۱۰۲۱۰۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۳
آیت الله یزدی چندی پیش یک باب منزل مسکونی در قم را برای احداث مدرسه علمیه وقف کرد.
کد خبر: ۱۰۲۰۵۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۰
رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت که منتظر تفاهم سازمان جنگلها و اداره اوقاف است تا اسناد صادر شده برای جنگلهای هیرکانی اصلاح شود.
کد خبر: ۹۹۷۳۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۲۸
حسن محسنی
کد خبر: ۹۹۴۵۷۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۳
آقمشهد یکی از روستاهای مازندران واقع در ۳۵ کیلومتری جنوب ساری است. این روستا از دو بخش کمرخیل و کلیجخیل تشکیل شده است. در هفته های اخیر واگذاری ۵۶۰۰ هکتار از جنگلهای هیرکانی آقمشهد، تحت عنوان وقف به متولی موقوفهی امام زاده حارث آقمشهد، خبرساز شد. این متولی با ارائهی سندی به قدمت قریب به پنج قرن پیش علیه ادارهی منابع طبیعی طرح دعوی کرد و درخواست مالکیت ۵۶۰۰ هکتار از اراضی جنگلهای هیرکانی را کرد که نهایتاً با رد خواستهی او در دادگاه بدوی و تجدید نظر، دیوان عالی کشور پرونده را به شعبهی ۱۱ دادگستری استان مازندران ارجاع داد. خبرها حاکی از آن است که شعبهی مورد نظر بدون تشکیل جلسه رأی به واگذاری این اراضی تحت عنوان موقوفهی امامزاده حارث به شخصی به نام ح،خ که خود یک روحانی است، داده است.اما در میان این دعاوی حقوقی، برای افکار عمومی پرسش مشخصی شکل گرفته است که آیا اراضی ملی قابلیت موقوفه شدن و انتقال به اشخاص حقیقی یا حقوقی را دارد؟ آیا این اراضی انفال عمومی نیست؟ و چندین سوال دیگر/مصطفی کاظمی
کد خبر: ۹۹۴۵۰۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۱۳
معاون امور املاک و کاداستر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: با تلاش شبانه روزی یک تیم ویژه، سند مالکیت اراضی آخرین یال قله دماوند که همان یال جنوب شرقی است هم به نام دولت صادر شد.
کد خبر: ۹۹۳۴۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۰۸
نایب رییس انجمن دوستداران دماوند می گوید: محدوده وقف ی در کوه دماوند، در ارتفاع بالای ۲۲۰۰ متری و دقیقا در محدوده میراث طبیعی ملی دماوند واقع شده که در تداخل با عرصه این اثر است و حتما ثبت آن را در فهرست جهانی یونسکو چالش برانگیز خواهد کرد.
کد خبر: ۹۹۳۱۳۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۰۶
درآمد دماوند، منافعی است که به روح ملت میرسد؛ این کوه باید یکپارچه و سالم و پاکیزه باشد، چرا که به این ترتیب یکی از جلوههای آبروی جمهوری اسلامی خواهد بود، غرور ملی را سبب میشود، و سرمایهای است بیننسلی با منافعی که شاید در طی دههها و سدهها شناخته شود و به فرزندان ما برسد.
کد خبر: ۹۹۲۹۹۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۵/۰۶
کد خبر: ۹۳۲۸۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۴
رئیس ستاد اقامه نماز گفت: برای امام حسین (ع) موقوفات زیادی وجود دارد، اما در حوزه علوم قرآنی و به ویژه تفسیر چقدر وقف داریم؟
کد خبر: ۹۳۲۳۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۰۲
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: کمیسیون اقتصادی برای ایجاد تحول در ساختار اقتصاد وقف آمادگی کامل را دارد.
کد خبر: ۸۹۳۲۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۱/۳۱
کد خبر: ۸۶۷۸۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۱۸
احکام فروش وقف و تبدیل آن
کد خبر: ۸۳۸۳۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۰۸
عبارتهای وقف
کد خبر: ۸۳۸۳۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۰۸
شرایط موقوف علیه
کد خبر: ۸۳۸۳۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۰۸
احکام متولی وقف
کد خبر: ۸۳۸۳۴۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۷/۰۸