کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
کد خبر: ۱۰۲۰۵۵۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۰
شاخص های بورسی وال استریت نتوانستند رکوردشکنی جدیدی را ثبت کنند.
کد خبر: ۱۰۲۰۴۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۰
پس از توافق اوپک پلاس در هفته گذشته، امارات، کمی بیشتر نفت به خریداران آسیایی میفروشد.
کد خبر: ۱۰۲۰۰۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۸
با افزایش محدودیتهای قرنطینگی و موارد ابتلا به ویروس کرونا، قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش یافت و هر بشکه 48.69 دلار فروخته شد.
کد خبر: ۱۰۲۰۰۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۸
بیشتر شاخص های مهم بورسی جهان ریزشی شدند.
کد خبر: ۱۰۲۰۰۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۸
کد خبر: ۱۰۱۹۷۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۷
کد خبر: ۱۰۱۹۱۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۵
نفت در معاملات روز جمعه در واکنش به توافق اعضای اوپک پلاس برای افزایش تدریجی تولید و پایان ابهامات درباره سرنوشت اتحاد بزرگترین تولیدکنندگان جهان، به سوی مرز ۵۰ دلار پیشروی کرد.
کد خبر: ۱۰۱۹۰۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
کد خبر: ۱۰۱۸۸۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۳
پیمانه اقتصادی
این پیمانه تیترهایی همچون تداوم روند صعودی شاخص بورس، ارزش سهام عدالت چند میلیون تومان شد؟ احتمال اعطای کارت اعتباری سهام عدالت تا پایان آذرماه، ارزش پالایشی یکم مشخص شد، فراخوانها رکورد شکستند، سکه وارد کانال ۱۲ میلیونی شد، طلا در بازار جهانی گران شد و متوسط قیمت فروش هر مترمربع زمین را در بر دارد.
کد خبر: ۱۰۱۸۶۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۱
همه شاخص های مهم بورسی جهان نزولی شدند.
کد خبر: ۱۰۱۸۴۹۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۱
وزیر معدن و نفت آنگولا به مدت یکسال، ریاست دورهای نشستهای اوپک را بهعهده خواهد داشت و وزیر نفت کنگو نیز در دوره زمانی یادشده، نایبرئیس دورهای اوپک خواهد بود.
کد خبر: ۱۰۱۸۴۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۱
قیمت نفت در معاملات روز دوشنبه که سرمایه گذاران در آستانه نشست وزیران اوپک درباره تصمیم آنها برای تمدید محدودیت عرضه فعلی و متوازن کردن بازار مضطرب بودند، کاهش پیدا کرد.
کد خبر: ۱۰۱۸۳۳۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۱۰
دبیر کل اوپک خبر داد:
دبیرکل اوپک با تاکید بر نیاز صنعت نفت به ۱۲ تریلیون و ۶۰۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری، گفت: با وجود همه چالشها، آینده روشنی برای صنعت انرژی پس از همهگیری کرونا ترسیم می شود.
کد خبر: ۱۰۱۸۰۲۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۹
کاراکاس بعد از وقفه ای یک ساله به دلیل تحریمهای ایالت متحده، تحویل مستقیم نفت به چین را از سر گرفته است.
کد خبر: ۱۰۱۸۰۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۹
کد خبر: ۱۰۱۷۹۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۸
شرکت خدمات حفاری بیکرهیوز اعلام کرد که شمار دکلهای حفاری نفت و گاز آمریکا برای چهارمین ماه پیاپی افزایش یافته است.
کد خبر: ۱۰۱۷۹۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۸
قیمت نفت هفته گذشته چهارمین هفته متوالی افزایشی را در آستانه نشست اوپک پلاس در این هفته ثبت کرد و نفت برنت 7.2 درصد و نفت خام آمریکا 8 درصد افزایش را ثبت کردند.
کد خبر: ۱۰۱۷۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۸
همه شاخص های مهم بورسی جهانی سبزپوش شدند.
کد خبر: ۱۰۱۷۸۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۸
بیشتر شاخص های مهم بورسی غربی نزولی باقی ماندند
کد خبر: ۱۰۱۷۶۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۷