کلیات

ماتریکس (The Matrix) فیلمی اکشن علمی-تخیلی آمریکایی استرالیایی، به نویسندگی و کارگردانی واچوفسکی‌ها است که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد. در این فیلم بازیگرانی همچون کیانو ریوز،  لارنس فیشبرن،  کری-ان ماس،  هوگو ویوینگ،  جو پانتولیانو و گلوریا فاستر ایفای نقش می‌کنند. ماتریکس که اولین قسمت از سه‌گانه ماتریکس است، آمیزه‌ای از اکشن،  هنر‌های رزمی و دارای یک فیلم‌نامه چندلایه است که یک جامعه پادآرمان‌شهر در آینده را به تصویر می‌کشد، که در آن درک واقعیت توسط انسان‌ها در دنیایی ساختگی به نام «ماتریکس» رخ می‌دهد، که به دست ماشین آلات هوشمند برای غلبه بر جمعیت انسان‌ها، شبیه‌سازی شده‌است. این در حالی است که حرارت و فعالیت‌های الکتریکی بدن انسان‌ها به‌عنوان منبع انرژی برای ماشین آلات محسوب می‌شوند. در این بین یک برنامه‌نویس کامپیوتر به نام نئو، از این حقیقت آگاه شده و همراه با افراد دیگری که خود را از این دنیای رؤیایی رها کرده‌اند، به شورشی علیه ماشین‌ها برمی‌خیزند.

شهرت فیلم

فیلم ماتریکس به‌خاطر داشتن محتوای سنگین و ساختار پیچیده فلسفی شهرت دارد. این فیلم همچنین نمونه‌ای از سبک سایبرپانک و علمی تخیلی به‌شمار رفته و شامل منابع متعددی از ایده‌ها و تفکرات فلسفی و مذهبی است.

روشی که خواهران واچوفسکی در ساخت صحنه‌های اکشن این فیلم به‌کار گرفته‌اند تحت تأثیر انیمه ژاپنی و فیلم‌های هنر‌های رزمی بوده‌است. آن‌ها همچنین از تکنیک‌های مبارزه نمایشی و وایر فو [EN ۱]— نوعی تکنیک مبارزه با کمک هدایت افراد با سیم و مورد استفاده در فیلم‌های سینمایی اکشن سینمای هنگ کنگ — در ساخت این فیلم استفاده کرده‌اند.

اثرگذاری

این فیلم موجب مشهور شدن جلوه بصری تأخیر گلوله شد، تکنیکی که طی آن صحنه‌های اکشن فیلم به صورت حرکت آهسته به نمایش درمی‌آید، اما حرکت دوربین به نحوی است که انگار با سرعت معمولی در حال جابه‌جا شدن است. این فیلم تأثیر زیادی بر فیلم‌های سبک ابرقهرمانی بعد از خود داشت. ماتریکس به‌طور ویژه به‌خاطر جلوه‌های ویژه، نوع اکشن استفاده شده، فیلم‌برداری و سرگرم‌کنندگی بالا مورد تحسین قرار گرفته‌است. این فیلم که از آن به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های ژانر علمی–تخیلی در تمام دوران یاد می‌شود، در سال ۲۰۱۲ به فهرست ملی ثبت فیلم آمریکا افزوده شد.

جوایز

فیلم ماتریکس که نخستین قسمت از سه‌گانه ماتریکس [EN ۲]به‌شمار می‌رود، برنده ۴ جایزه اسکار در بخش‌های فنی و همچنین جوایز دیگری شامل جایزه بفتا و ساترن بوده‌است. فیلم در ۳۱ مارس ۱۹۹۹ در آمریکا اکران شد و توانست به فروشی جهانی معادل ۴۶۳ میلیون دلار دست یابد. اگرچه فیلم، به‌طور کلی نظرات مثبتی از منتقدین فیلم دریافت کرد و بعضی از منتقدین این فیلم را به‌خاطر اجرای موضوعات دشوار ستوده‌اند، با این‌حال، برخی دیگر معتقدند که مفاهیم عمیق فیلم، تحت تأثیر جلوه‌های ویژه آن قرار گرفته‌اند. ماتریکس که از آن به‌عنوان یکی از برترین فیلم‌های تاریخ سینما یاد می‌شود، در فهرست ۲۵۰ فیلم برتر بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها، در رتبه ۱۵ قرار دارد.

موفقیت این‌فیلم به‌قدری بود که دو دنباله برای آن به نام‌های ماتریکس: بارگذاری مجدد (۲۰۰۳) و انقلاب‌های ماتریکس (۲۰۰۳) به کارگردانی واچوفسکی‌ها ساخته شد. علاوه بر این، مجموعه ماتریکس تنها به فیلم محدود نماند و به دنیای کتاب‌های کمیک، بازی‌های ویدئویی و فیلم‌های انیمیشن کوتاه نیز راه پیدا کرد، که در این مسیر، واچوفسکی‌ها نقش مهمی به‌عهده داشتند.  قسمت چهارم این مجموعه، قرار است در تاریخ ۱ آوریل ۲۰۲۲ برابر با ۱۲ فروردین ۱۴۰۱، اکران شود.