کلیات
ورزنه، شهری تاریخی و توریستی که مرکز بخش بنرود شهرستان اصفهان استان اصفهان در کویر مرکزی ایران است. (حدود ۱٧۰۰۰ نفر برآورد ۱۳۹۵حدود) در نزدیکی تالاب گاوخونی واقع شدهاست. شهر ورزنه آخرین سکونتگاه زاینده رود است و پس از آن رود به تالاب گاوخونی میریزد. مردم و مسوولان شهر ورزنه و بخش بن رود مدتهاست که خواهان استقرار فرمانداری در شهر ورزنه و تبدیل بخش بن رود به شهرستان هستند و علی رغم اینکه وسعت و جمعیت این منطقه از بسیاری از شهرستانها بیشتر است این امر تحقق نیافته است.
خاستگاه نامگذاری
دربارهٔ ریشه نام ورزنه مطالب فراوانی گفته شدهاست که در این دو مورد به واقعیت نزدیکتر است. افراد محلی قبول دارند که ورزنه به معنای کشت دانه و کاربر روی زمین است که این مطلب با این خصوصیات و موقعیت شهر ورزنه، انطباق دارد. کلمات هم خانواده بسیاری، که از ریشه کلمه رزیدن میآید. ورز: کشت و کار، ورزنده: کشاورز، برزگر ورزکار: کشاورز، ورزداد: گاوی که با آن زمین را شخم میزنند دوم اینکه: دو کتاب ادبیات داستانی ایران نوشته محمد قائمی در صفحه ۸۹ اینگونه آمدهاست: حضرت زرتشت یاران خود را به سه گروه تقسیم کردهاست. ختیو یا خودمانی که بیاندازه به او نزدیک بودند. (ورزنه) یا ورزندگان که کشاورزان و دامپروران بودند و آریا منش که از دوستان او بهشمار میآمدند.
تاریخچه
ورزنه از دیرباز از نقاط پرجمعیت و مشهور رویدشت اصفهان بوده و هر جا نامی از رویدشت آمده، از ورزنه هم نام برده یا آن را توصیف کردهاند. در بخشی از گزارشهای معروف پترس گیلانی دربارهٔ ورزنه چنین آمدهاست:
«ورزنه در ۳۰ کیلومتری اخند واقع گردیدهاست. این قصبه بزرگ محلی است که قبل از قرن چهاردهم میلادی مرداب گاوخونی در آنجا متوقف میشدهاست. در این مجموعه که زیر یک آفتاب نرمنشدنی خرد شدهاست، خانههای مسدود آن طور که میتوانند از خود حرارت را خارج از اختیار بیرون حفظ میکنند.
ماکسیم سیر نیز در بررسی راههای باستانی ناحیه اصفهان بخشی از مطالب خود را به معرفی راههای قدیمی ورزنه اختصاص داده و دربارهٔ آن چنین مینویسد:
«از ورزنه دو راه قدیمی عبور میکند، یک راه میگویند خیلی خشک است و از یقمیش گشته پای کوه شراز دور میزند و به روستاهای گلشور و انارستان میرسد و از خلیلآباد بالا میرود. این خط سیر صحرایی فقط یک چاه دارد و به عقدا میرسد. این راه به قدری خشک است که هیچ وقت کاروانهای بزرگ نظامی یا تجاری از آن عبور نکردهاند. از ورزنه یک خط سیر به کل متفاوت دیگری به یزد میرسد. این راه از راه قبلی ناسپاستر است و جز در مواقع تاخت و تازهای فوری و ضروری نظامی از آن استفاده نشده، به خصوص در آخر قرن هشتم هجری به وسیله حکام آل ظفر و در قرن هجدهم (میلادی) که به وسیله افغانها از آن استفاده شدهاست و ین راه که هنوز مورد استفاده شکارچیان گورخر است، در شمال شرقی، مرداب گاوخونی را دور میزند و با خط سیری که تقریباً از آب محروم است، به روستای هودوشان میرسد. بعد در کوهستانهای جنوبی ۲۵ کیلومتری به دهکده زردشتی تفت منتهی میشود».
ورزنه یک بار نیز به خاطر قرار گرفتن بین راه مورد ستایش افغانها قرار گرفتهاست. در کتاب سقوط اصفهان در این باره آمدهاست:
«محمدخان پسر میرویس افغانی در ۱۸ فوریه (اول مارس) ۱۷۲۲ به ورزنه که شانزده فرسخ با اصفهان دارد، رسید» و در آنجا اقامت گزید و سپاهیان خود را بطرف شهر اصفهان گسیل کرد.
آثار تاریخی
ورزنه یکی از شهرهای استان اصفهان است که از لحاظ تاریخچه پیدایش و آثار باستانی، گنجینهای بس غنی دارد و به همین دلیل است که آن را نگین شرق اصفهان نامیدهاند. پل قدیمی ورزنه، مسجد جامع، رباط شاهعباسی، کارونسرا و کبوترخانه و امامزاده شاه زینالعابدین از جمله ابنیه تاریخی این شهر محسوب میشوند.
بر اساس مدارک موجود بنای اولیه مسجد جامع ورزنه که از تاریخ دقیق آن اطلاعی در دست نیست، اما ساختمان مسجد جامع به صورت کنونی را بر اساس نوشتههای سردر مسجد به زمان قاجار منسوب میدانند. محراب مسجد از کاشیکاری زیبایی ساخته شده و در مجاورت آن منبری بنا شدهاست. دور تا دور هلال محراب با خط ثلث بر زمینه آبی آیات ۳۷ تا ۴۱ سوره آل عمران نوشته شده و در پایان آن تاریخ ۸۴۷ قمری. ذکر شدهاست. هلال داخل ایوان جنوبی شامل کتیبه زوجی کوفی ثلث بوده، کتیبه کوفی با آن خط طلایی و کتیبه ثلث آن با خط سفید بر زمینه لاجوردی آراسته شدهاست. بین دو ایوان شمالی و جنوبی حیاط مربعشکل قرار دارد که حوضی در میان آن وجود دارد. همچنین در قسمت مغرب و مشرق مسجد به صورت طولی دو شبستان قرار دارد و مناره جلوی مسجد با ارتفاعی در حدود ۲۰ متر دارای یک راه پله آجری مارپیچ برای دسترسی به قسمت بالای آن میباشد. در کتیبههای تاریخی سردر مسجد جامع بر زمینه آبی نام بهادرخان و محمود مظفرایملقب به عماد و نام خطاط آن سید محمد نقاش آمدهاست. آثار آتشکده نیز در همین محل مربوط به دوره قبل از اسلام یافت شدهاست. کاشی کاریهای موجود در سردرب، مناره، شبستان و سردر گنبدخانه این بنای تاریخی به عصر قاجار است.
مسجد جامع جار نیز در ۲۰ کیلومتری اصفهان بهطور تقریباً کامل تخریب شد.
پل تاریخی پل تاریخی یادآوردی است از یافتههای فنی و معماری قدیم در عمران منطقه و ایجاد ارتباط بین حال و گذشته. بروز حوادث طبیعی و فرسایش، طی قرون متمادی خساراتی را به این پل موجب شده و آن را به مخروبه کردهاست. ساختمان استوار و جثه پای این پل با پایههای توپر از لحاظ ایستادگی در برابر شدت عوامل طبیعی از ارتعاش بیوقفه ناشی از ضربات مستمر و پیاپی امواج پر تلاطم آب رودخانه زاینده رود در فصول پرآبی و طغیان گرفته تا نزولات هر چند کم و گرما و سرما طی قرون و اعصار توانستهاست تاکنون باقی بماند.
این پل با آجر ساخته شده و دارای ۱۰ چشمه که هفت چشمه یا طاق آن به طول ۶۷ متر و عرض پل ۶٫۵ متر و ارتفاع از سطح آب ۶ متر و عرض چشمهها ۴ متر است؛ و بسیار قدیمی و بنای آن مربوط به دوره دیلمیان و سلجوقیان است؛ پل ورزنه آخرین پل تاریخی بر بستر رود میباشد. شالوده اولیه آن را به دوران دیلمیان نسبت داده و سازنده آن را شخصی بنام سیفالله اردکانی میدانند و با معماری «محمد شفیع» وزیر دارالعباد یزد در سال ۱۰۶۵ خورشیدی ساخته شدهاست.. اما گویا ۳ چشمه از پول را به طول ۱۹ متر مردم سخت کوش ورزنه در یکصد و چهل سال قبل ساخته و به آن افزودهاند و در حال حاضر جزو آثار قدیمی است که تردد روی آن نمیشود.
در حال حاضر به خاطر قدمت و اهمیت این پل رفتوآمد وسایل نقلیه روی آن صورت نمیگیرد و عابران پیاده حق عبور از این پل را دارند و وسایل نقلیه از روی پل فلزی که در ۲۵۰ متر غرب همین پل ساخته شده عبور میکنند از لحاظ استحکام نیز باید گفت که با بذل توجهی که مردم و مسئولین به این اثر تاریخی داشتهاند و دارند هنوز محکم و پا بر جا باقی ماندهاست. هماکنون مسؤلان جهت ارتباط جاده حسنآباد به گردنه ملااحمد پل فلزی دیگری را در ۵۰۰ متر شرق پل قدیم ورزنه احداث کردهاند و مسافرین زیادی از مقصد شیراز به مبدأ مشهد از این مسیر تردد میکنند.
خانه قدیمی مرحوم میرمیران
این خانه با قدمت ۴۰۰ سال بیشتر است که متعلق به ارباب ورزنه یا همان کدخدای ده بوده و از رجال شهر و سادات میرمیران محسوب میشدهاند و از نقاشی بسیار زیبایی و همچنین گچ بریهایی نادر و نفیس برخوردار بوده که در مرکز شهر ورزنه واقع است.
به عقیده بسیاری از کارشناسان معماری خانه میرمیران یکی از آثار منحصر به فرد استان اصفهان است. این خانه متعلق به عهد صفوی است و روزی کسی جرات وارد شدن به آن را بدون اجازه نداشته است.
سقف اتاق نقاشی معروف این خانه نفیس حکایتهای زیادی را در دل خود دارد. از آن جمله میتوان به مضامین عرفانی و داستانهای نقاشی شده خسرو و شیرین، میدان کارزار نقش جهان و سپاهیان صفوی اشاره کرد.
همچنین نقش سیمرغی با طوق سبز که روی سراژدهایی دو سر ایستاده و فرشتههایی که بسیار زیبا طراحی شدهاند از جمله نقاشیهای زیبای این خانه هستند.
چادر سنتی سفید بانوان
ورزنه را سفیدترین شهر ایران نامیدهاند، چرا که هر رهگذری که گذرش بر این شهر میافتد، اولین چیزی که جلب توجه میکند، زنان و دختران چادر سفیدی هستند که به جای پوشیدن چادر سیاه متداول، چادری به رنگ کاملاً سفید به سر میکنند. این رسمی است که از زمانهای گذشته و شاید به قدمت پیدایش شهر. همگی زنان ورزنه بدان پایبند هستند. در مورد علت آن نظرات گوناگونی شایع است، برخی معتقدند پوشیدن چادر سفید به خاطر مقابله با گرمای شدید تابستانی در این نقطه کویری است.
نظر دکتر سیروس شفق، نویسندهٔ کتاب جغرافیای اصفهان در این باره این است: «زنان ورزنه بدون استثنا چادر سفید به سر میکنند که معرف گرمای شدید تابستانی است. عقیدهٔ بعضی بر این است که، چون از زمانهای گذشته ورزنه محل کشاورزی و کشت محصولاتی همچون پنبه بودهاست، امکان تهیه چادر سفید از نخ آن به راحتی میسر بودهاست». در اظهار نظر دیگری پیرامون علت پوشش سفید زنان ورزنه چنین آمدهاست: «از آن جا که ورزنه در گذشته دیار روحانیون زردشتیان بودهاست، این رسم بنا به اظهار نظر برخی نویسندگان از رسوم آنان میباشد، چرا که روحانیون زردشتی لباسی از پنبه میپوشیدند و نوار مقدسی در تشریفات مذهبی به گردن میآویختند که از جنس پنبه بودهاست».
آداب و رسوم
ورزنه به عنوان شهر کبوتران سفید از (زنان چادر سفید) شناخته شده و این در نگاه نخست و در هنگام ورود به شهر توجه هر بینندهای را جلب میکند بنا به گفته نفیسی: رنگ سفید در نظر ایرانیان قدیم ارزش دینی داشته، و روحانیون زرتشت لباس پنبهای میپوشیده و نوار با ارزش مقدسی از جنس پنبه را در میهمانیها بر گردن میآویختند.
این فرهنگ از آن زمان باقی ماندهاست. البته نظر دیگری هم وجود دارد و آن: به دلیل کشت پنبه و وجود کارگاههای پارچه و کرباس بافی و کاربافی در آن شهر در زمان گذشتهاست.
موقعیت جغرافیایی
رییس کل دادگستری اصفهان گفت: با دستور ویژه قضایی و اقدامات فراجا، پنج نفر از عاملان ضرب و شتم آمران به معروف در شهرستان ورزنه در شرق اصفهان دستگیر شدند.
کد خبر: ۱۱۶۹۴۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۱۲
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه می کنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۸۷۸۵۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۱/۲۶
نبض خبر؛
طوفان قرمز در شهر ورزنه اصفهان بر اثر طوفان گرد و غبار توامان با بارش باران، شرایط سخت و پیچیدهای را به وجود آورده است. این طوفان در مناطقی از خوزستان نیز مشاهده شده است. وضعیت ورزنه را در تابناک میبینید.
کد خبر: ۷۹۲۹۲۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۲/۰۳
نبض خبر؛
روایت استاندار یزد از درگیری در ورزنه اصفهان و قطع آب انتقالی به یزد را میشنوید.
کد خبر: ۷۸۱۲۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۱۹
این را میشود از به خشونت کشیده شدن این اعتراضها دریافت که اوضاع منطقه و استان اصفهان را بحرانی کرده و نشستهای امنیتی را کلید زده است. با اعتراضاتی که از فرط شنیده نشدن، به حاشیههای دیگر گره خورده و در نهایت به صف آرایی مأموران انتظامی و کشاورزان مقابل هم منجر شده و حتی از آن فراتر، درگیریهای خونین را به دنبال داشته است.
کد خبر: ۷۸۱۱۴۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۱۹
جلسه شورای حفاظت از منابع آب استان اصفهان به ریاست استاندار اصفهان به منظور بررسی چگونگی اجرای مصوبات کارگروه ملی سازگاری با کمآبی امشب برگزار شد.
کد خبر: ۷۸۱۲۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۱۹
این افراد که گفته می شود از کشاورزان شرق اصفهان بودند، پیش از ظهر روز جمعه با حضور در اطراف روستای باقرآباد از توابع ورزنه در شرق اصفهان در اقدامی اعتراضی به مشکل کمبود آب،قصد تخریب تاسیسات انتقال آب زاینده به یزد را داشتند.
کد خبر: ۷۸۱۲۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۱۹
کد خبر: ۷۵۱۵۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۹/۱۰
در میان بی اعتنایی و بی اطلاعی جهاد کشاورزی استان اصفهان؛
اوایل مهرماه سال جاری مسئولان ارشد وزارت نیرو تصمیم گرفتند تا حقابه کشاورزان شرق اصفهان را برای انجام کشت پاییزه قطع کنند. حالا و پس از گذشت یک ماه جمعی از کشاورزان شهر ورزنه اصفهان در اعتراض به این تصمیم با تراکتورهای خود دست به تحصن زده اند؛ تحصنی که متولیان ارشد کشاورزی استان اصفهان از آن بی خبرند و علاقه ای به بحث در رابطه با آن ندارند.
کد خبر: ۶۳۵۴۵۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۸/۰۵
وقتی مشکل چند ساله با بی توجهی به بحران تبدیل میشود:
در شرایطی که تحصن کشاورزان تراکتورسوار اصفهانی در حاشیه راههای خروجی شرق استان اصفهان در سالهای گذشته بارها و بارها تکرار شده، بازتاب رسانهای یافته، به جلسات متعدد منجر شده، به نشست مسئولان راه یافته و... متأسفانه از اصفهان خبر میرسد که آخرین نمونه این تحصنها به درگیری منجر شده و ماجرایی ناخوشایند رقم خورده است؛ ماجرایی که پیشتر رئیسجمهور در اظهارنظری درباره آن از مردم خواسته بود برای حل مشکل دعا کنند!
کد خبر: ۳۰۵۸۱۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۱۲/۱۰