کلیات

امروزه روغن موتورهای زیادی در بازار وجود دارد و با توجه به تنوع روغن موتورها، انتخاب روغن موتور مناسب خودرو شما ممکن است کاری دلهره‌آور و سخت باشد. این در حالی است که اگر اطلاعات لازم را راجع به روغن موتورها داشته باشید، به راحتی می‌توانید روغن موتور مناسب خودرو خود را انتخاب کنید. برای این کار نیاز دارید تا با برخی شاخص‌ها و معیارهای روغن موتور مناسب خودرو آشنا شوید. در ادامه مطلب به بررسی انواع روغن موتور می‌پردازیم؛ پس با ما همراه باشید.

وظایف اصلی روغن موتور مناسب خودرو

روان‌کاری

روغن موتور مناسب موجب کاهش اصطکاک و سایش قطعات متحرک موتور می‌گردد و با روان‌کاری، حرکت قطعات متحرک موتور را تسهیل کرده و موجب بهبود عملکرد آن می‌شود.

خنک‌کاری قطعات موتور خودرو

یکی از عوامل خنک‌شدن موتور خودرو، روغن موتور مناسب است. رادیاتور فقط وظیفه خنک‌کردن قسمت بالای موتور را بر عهده دارد. روغن موتور مناسب با انتقال حرارت موجب خنک کاری موتور می گردد و از سوختن و تغییر شکل قطعات موتور بر اثر افزایش دما جلوگیری می کند.

تمیز نگه داشتن قطعات

تشکیل جرم، رسوبات، دوده و لجن در محفظه موتور ناشی از سوختن ناقص یا ناخالصی‌های موجود در سوخت است. روغن موتور مناسب جرم و رسوبات را پاک کرده و بقایای این آلودگی‌ها را در داخل فیلتر روغن نگه‌داری می‌کند. این فرایند موتور را از مواد زاید و دوده و رسوبات پاک کرده و موجب افزایش کارایی و طول عمر موتور خودرو می‌شود.

ضد خوردگی

قطعات موتور تحت دما و تنش مکانیکی بالایی کار می‌کنند. دما و تنش بالا در حضور اکسیژن موجب تسریع اکسیداسیون و خوردگی قطعات می‌گردد. روغن موتور مناسب با انتقال حرارت و روان‌کاری موجب کاهش دما و تنش مکانیکی قطعات متحرک می‌شود. همچنین روغن موتور مناسب موجب کاهش سطح تماس اکسیژن با قطعات موتور می‌گردد و از خوردگی و زنگ‌ زدگی قطعات موتور جلوگیری می‌کند.

آب‌بندی

روغن موتور مناسب با آب‌بندی فضای بین قطعات متحرک از خروج گازهای حاصل از احتراق جلوگیری کرده و با آب‌بندی موجب افزایش راندمان موتور می گردد.

نکات مهم در خرید روغن موتور چیست؟

برای راهنمای خرید روغن موتور می‌توان نکات مهمی ‌را متذکر شد؛ اما دقت به برخی از موارد باعث می‌شود؛ شما بهترین نتیجه را از خرید و استفاده روغن ماشین داشته باشید تا سلامت خودرو به خطر نیافتد. این عوامل شامل:

_ گرانروی یا ویسکوزیته (غلظت) روغن موتور

_ درجه استاندارد کیفی روغن موتور

_ غلظت روغن موتور یا همان SAE

_ شاخص API

_ نوع روغن پایه (معدنی، سینتتیک و نیمه سنتتیک) استفاده شده در روغن موتور

گرانروی یا ویسکوزیته چیست؟

گرانروی یا همان ویسکوزیته یک ماده پارامتری است و با توجه به آن میزان مقاومت در برابر جاری شدن نشان داده می‌شود. این پارامتر را می‌توان یکی از مهم‌ ترین موارد در بحث راهنمای خرید روغن موتور دانست. البته ویسکوزیته را با نام لزجت هم می‌شناسند. در حقیقت ویسکوزیته در مایعات بر اثر نیروی جاذبه‌ بین مولکولی به وجود می‌آید و با دما رابطه معکوس دارد.

به طور مثال: هر چه دما بالاتر باشد، میزان ویسکوزیته مایعات کاهش پیدا می‌کند. همچنین با توجه به این توضیحات، روغن موتورهایی که ویسکوزیته بالاتر دارند، دلیل بهتری برای روغن کاری و عملکرد نرم‌تر خودرو خواهند داشت.

نکته: این روغن‌ها با توجه به عملکرد گرانروی، پس از استارت ماشین، زمان بیشتری نیاز دارند تا به اجزای موتور برسند و در همه نقاط موتور گردش کنند.

نقطه مقابل این روغن‌های موتور این است که گرانروی کمتر دارند؛ اما در زمان استارت خودرو سریع‌تر فعال می‌شوند اما عملکرد روان کنندگی کمتری دارند.

دقت کنید که در راهنمای خرید روغن موتور، میزان گرانروی یا همان ویسکوزیته نوشته شده‌است و با توجه به دو فاکتور مهم دیگر که API و SAE نام دارند، می‌توانید بهترین روغن موتور را خریداری کنید.

غلظت روغن موتور یا همان SAE

همان‌طور که اشاره شد، گرانروی تاثیر به‌ سزایی در عملکرد یک روغن ماشین خوب دارد. شاخص کیفیت روغن موتور بعدی که در راهنمای خرید روغن موتور می‌توان به آن اشاره کرد، SAE است. این شاخص توسط انجمن مهندس‌های خودرو، برای تعیین گرانروی یک روغن موتور به عنوان استاندار مشخص شده‌ است. برای این‌که بتوان شاخص روغن موتور را مطالعه کرد، کافی است که اطلاعات مندرج در بطری روغن موتور را مشاهده کنید تا از میزان غلظت روغن موتور مطلع شوید. سوالی که پیش می‌آید این است که چگونه متوجه شویم، غلظت روغن موتور را به درستی انتخاب کرده‌ایم؟ در ادامه درباره مشخص کردن غلظت روغن موتور توضیح خواهیم داد.

چگونگی مشخص کردن غلظت روغن موتور

برای این‌که بتوان میزان غلظت روغن موتور را مشخص کرد، اعداد و حروفی در بطری درج شده که هر کدام معنای مختص به خود را دارد. این اعداد و حروف اغلب به صورت ۱۰W-40 / 05W-40 /  SAE: 20W-50درج می‌شوند.

عدد قبل از حرف W: عدد قبل از حرف W، نشان دهنده گرانروی موتور و دمای پایین در فصل سرما است، پس نتیجه می‌گیریم که هر چه این عدد کوچکتر باشد، روغن موتور هم رقیق‌تر است. مقدار این عدد می‌ تواند در زمستان و برای استارت ماشین نقش مهمی را ایفا کند؛ زیرا برای روغن کاری موتور بهتر است که روغن میزان بیشتری رقیق باشد تا تمام قطعات را به خوبی پوشش دهد. بهتر است برای روغن کاری خودرو به عدد قبل از حرف W دقت داشته باشید تا هنگام استارت زدن به خصوص در فصل سرما دچار مشکل نشوید.

عدد دوم بعد از حرف W: عدد دوم بعد از حرف W در راهنمای خرید روغن موتور نشان دهنده این است که روغن موتور تا چه درجه حرارتی از دمای محیط می‌تواند گرانروی را حفظ کند. با توجه به دمای محیط و دمای داخل موتور ممکن است، روغن موتور میزان چسبندگی و رقیق بودن خود را از دست دهد. برای اطمینان از این موضوع هر چه عدد بعد از حر ف W بزرگتر باشد، روغن موتور بهتری را انتخاب کرده‌اید تا در دمای بالا چسبندگی بیشتری بین مولکول‌های روغن موتور باشد. همچنین این موضوع بر سلامت موتور ماشین و وسیله نقلیه شما، تاثیر مستقیم دارد.

استاندارد API چیست؟

نام API نوع دیگری از استاندارد برای تعیین سطح کیفیت روغن موتور است. برای موتورهای بنزینی و دیزلی API دارای نمادی منحصر به‌ فرد است. برای موتورهای بنزینی از حرف S و برای موتورهای دیزلی از حرف C استفاده می‌شود؛

بنابراین اگر روغن موتوری برای موتور بنزینی مناسب باشد، به شکل API S شروع می‌شود و روغن‌های مناسب برای موتورهای دیزلی با عبارت API C آغاز می‌گردند.

حرفی که بعد از S می آید، از A شروع شده و به N ختم می‌شود. هرچه به سمت حرف N برویم، سطح کیفیت روغن هم بالاتر می‌رود. این روغن موتور سطح کیفیت SJ دارد که نشان‌ دهنده‌ی قابلیت استفاده از آن برای خودروهای بنزینی است.

این سطح کیفیت باعث شده تا محصول دارای خواصی مانند مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون، نگهداری عالی از قطعات موتور و افزایش کارایی آن و قابل‌ استفاده‌ بودن در تمامی فصول و شرایط سخت باشد.

انواع روغن موتورهای خودرو

معمولا روغن موتور به یکی از سه روش معدنی، نیمه‌سنتتیک و تمام سنتتیک ساخته می‌شود.

روغن موتور معمولی

این روغن موتور مناسب خودروهای جدید است. همه روغن موتورهای مرغوب دارای این روغن‌ها هستند که در چندین ویسکوزیته موجود بوده و با آخرین سطح خدمات API آزمایش شده‌اند. خودروسازان معمولا روغن موتور ۵W20 یا ۵W30 را برای دماهای سردتر و روغن موتور ۱۰W30 را به عنوان انتخابی برای دمای بالاتر محیط معرفی می‌کنند. در نظر داشته باشید که مهم‎تر از هرچیزی، تعویض منظم روغن موتور و فیلتر است که نباید نادیده گرفته شود. توصیه می‌کنیم روغن موتور خود را هر ۴۰۰۰ مایل یا چهار ماه یک‌بار یا حداقل دو بار در سال تعویض کنید. اگر خودروی شما نشانگر تعویض روغن الکترونیکی روی دسته ابزار خود دارد، از دستورالعمل آن پیروی کنید و مطمئن شوید که پس از اتمام تعویض روغن، آن را مجددا تنظیم کنید.

روغن موتور سنتتیک

این روغن موتور مناسب خودروهایی با تکنولوژی پیشرفته است. روغن‌هایی که برای موتورهای با تکنولوژی بالا و یا مصارف سنگین ساخته می‌شوند. چه ماشین فورد F-150 و چه شورولت کوروت با جدیدترین موتور LS سوپرشارژ، مملو از مواد افزودنی سنتتیک هستند. برچسب‌های این روغن‌ها نشان می‌دهد که آیا این روغن موتورها آزمایشات سخت‌ گیرانه‌ای را برای عملکرد برتر و طولانی مدت، از شاخص ویسکوزیته گرفته تا محافظت در برابر رسوبات، گذرانده‌اند یا خیر.

البته ممکن است برخی از ویژگی‎های مورد نیاز موتور خودرو شما را روغن‌های سنتتیک نداشته باشند، لذا بهتر است از دفترچه راهنمای خودرو خود کمک بگیرید.

_ مزایای کلی روغن‌های سنتتیک

_ طول عمر بالا

_ مقاومت بالا دربرابر اکسیداسیون

_ کمک به کاهش مصرف سوخت

_ جلوگیری از خوردگی

_ غیر سمی بودن

_ عملکرد مناسب

روغن موتور نیمه سنتتیک

این روغن موتورها دارای دوز روغن سنتتیک هستند که با روغن ارگانیک مخلوط شده‌اند و برای محافظت در برابر بارهای سنگین‌تر موتور و درجه حرارت بالا فرموله شده‌اند. این موضوع به طور کلی به این معنی است که آن ها فراریت کمتری دارند، بنابراین بسیار کمتر تبخیر می‌شوند، که باعث کاهش اتلاف روغن و افزایش مصرف سوخت می‌شود. این روغن موتورها در بین رانندگان وانت و کامیون‌ها، که نیاز به حفاظت بیشتری برای فعالیت‌هایی که فشار بیشتری به موتور وارد می‌کنند، مانند حمل بارهای سنگین دارند، محبوب هستند. آن ها همچنین بسیار ارزان‌ تر از روغن موتورهای سنتتیک هستند.

اهمیت تعویض به موقع روغن خودرو

همان‌طور که می‌دانید برای هر چیزی در این دنیا تاریخ انقضایی وجود دارد، روغن موتور نیز از این قاعده مستثنی نیست. روغن موتور در قلب خودرو جریان پیدا می‌کند، بنابراین طبیعتا بعد از مدتی دیگر خواص اولیه خود را ندارد.

یکی از بیشترین مواردی که پس از خرید روغن موتور مناسب خودرو تغییر می‌کند، ویسکوزیته یا گرانروی است که کمی بالاتر در مورد اهمیت این شاخص هنگام انتخاب روغن صحبت کردیم.

روغن موتورها بعد از این که مدتی استفاده شدند، غلظت آن‌ها نیز در مقایسه با حالت اولیه‌ شان بیشتر می‌شود. از آن‌جایی که روغن‌ها به علت خاصیتی که دارند اجسام فلزی، براده‌های آهن و هر نوع ناخالصی را به خود جذب می‌کنند باعث بالاتر رفتن غلظت‌شان نیز می‌شود.

اگر روغنی از حالت استاندارد خود خارج شود، دیگر برای خنک‌سازی و همچنین روان‌سازی موتور عملکرد مثبتی ندارد و همین موضوع به‌خوبی می‌تواند اهمیت تعویض به موقع روغن خودرو را نشان دهد.

روغن موتوری که خواص خود را از دست داده باشد، فشار زیادی را به بخش پیشرانه موتور می‌آورد. از طرفی این فشار در نهایت موجب بالا رفتن دمای قطعه‌ها، افزایش اصطحاک قطعات با یکدیگر خراب شدن کلی موتور خودرو می‌شود.

زمان مناسب تعویض روغن خودرو 

بیشتر تعمیرکارها این‌طور می‌گویند که پس از خرید روغن موتور مناسب خودرو برای تعویض روغن موتور هر ۵۰۰۰ کیلومتر یا هر سه ماه یک بار باید اقدام کنید. این حرف درست است، اما نمی‌توان آن را به تمام خودروها تعمیم داد.

عوامل دیگری نیز وجود دارد که در مورد تعیین زمان مناسب تعویض روغن خودرو تاثیرگذار است. این عوامل شامل موارد زیر است:

۱_ فناوری ساخت خودروها

۲_ مدل رانندگی افراد مختلف با خودرو

۳_ نوع روغن موتور

در واقع سه موردی که در بالا گفتیم به تعیین زمان مناسب تعویض روغن کمک می‌کنند. مثلا بعضی از شرکت‌های خودروسازی ۵۰۰۰ کیلومتر را معادل ۶ ماه در نظر می‌گیرند. در حالی که بعضی دیگر معتقد هستند باید هر ۱۲۰۰۰ کیلومتر یا یک سال برای تعویض روغن به تعمیرگاه‌ها مراجعه کرد.

همان‌ طور که در بالاتر عنوان کردیم فناوری ساخت خودرو در تعیین زمان مناسب تاثیرگذار است.

به‌ عنوان مثال بعضی از موتورها از سیستم توربو شارژ بهره می‌برند و در این مدل خودروها در مقایسه با خودروهای معمولی باید زودتر به فکر خرید روغن موتور مناسب خودرو افتاد.

علاوه بر این، نوع سوختی که خودرو استفاده می‌کند نیز تاثیرگذار است. به‌عنوان مثال، موتورهای دیزلی در مقایسه با موتورهای بنزینی طی بازه زمانی بیشتری مورد استفاده قرار می‌گیرند و دیرتر به تعویض روغن احتیاج پیدا می‌کنند.

چه شرایطی باعث می شود روغن موتور را زودتر تعویض کنیم؟ 

بعضی اوقات شرایطی پیش می‌آید که مجبور هستید پس از خرید روغن موتور مناسب خودرو، زودتر از زمان مقرر برای تعویض اقدام کنید. این شرایط خاص نشانه‌هایی نیز به همراه دارد که اجازه دهید به تعدادی از آن‌ها اشاره کنیم.

موتور هنگام روشن شدن صدای تیک تاک می‌دهد

روغن در ابتدای استفاده طلایی رنگ است و به‌طور مداوم در داخل موتور خودرو جریان دارد. این روغن هر چه می‌گذرد کثیف و سیاه می‌شود. در واقع این روغن به دلیل کثیف بودن به زمان بیشتری احتیاج دارد تا جریان پیدا کند، بنابراین صدایی شبیه تیک‌ تاک به گوش شما می‌خورد.

موتور در حالت درجا دور بالایی دارد

چنین اتفاقی نشانه دیگری برای کثیف بودن روغن است. در این حالت پیشرانه با سرعت بالاتری در مقایسه با حالت معمول کار خود را انجام می‌دهد.

کم شدن شتاب خودرو

اگر روغن‌ کاری پیشرانه به خوبی انجام شود، خودرو از نظر شتاب مشکلی ندارد. اما وقتی روغن کثیف باشد، دیگر آن نرمی سابق را ندارد و روان‌کاری قطعات نیز به‌ درستی انجام نمی‌ شود.

شنیده شدن صدای ضربه‌های پی‌درپی

در واقع اگر صدای ضربه‌های پی‌درپی هنگام کار کردن پیشرانه می‌شنوید، امکان دارد علت آن به روغن کثیف و کهنه برگردد.

روشن شدن چراغ چک

اگر چراغ چک روغن موتور روشن شده است، تحت هیچ عنوانی آن را نادیده نگیرید، زیرا نشانه افت بیش از اندازه روغن داخل موتور است.