کلیات

در اقتصاد نرخ توافقی برای دلار تعیین می‌شود. این نرخ در واقع خارج از سامانه نیما و در سامانه‌ای بین وارد وارد کننده و صادر کننده مشخص می‌شود. این نرخ توافقی با عنوان نرخ توافقی دلار شناخته می‌شود و سامانه‌ای که در آن نرخ توافقی مشخص می‌شود بازار ثانویه ارز نامگذاری می‌شود. در واقع به این بازاری که میان صادر کننده و وارد کننده شکل می‌گیرد بازار ثانویه ارزی گفته می‌شود.

البته گاهی دولت بنابر سیاست‌های پولی مالی مد نظر خود نرخ دلار را تک نرخی می‌کند.  

ماجرای سامانه نیما و دو قیمتی شدن ارز

دولت مدتی پیش تصمیم گرفت با راه اندازی سامانه‌ای به نام سامانه نیما مشکلات ارز را در اقتصاد کشور حل کند، اما این سامانه خود با مشکلات بسیاری همراه بود که کارایی آن را از بین می‌برد.
یکی از مشکلات این سامانه این بود که در برخی موارد برخی صادرکنندگان محصولاتی همچون پتروشیمی از واریز دلار‌های خود به سامانه نیما صرفه نظر کردند و ترجیح دادند دلار‌های خود را در بازار آزاد بفروشند؛ و دومین مشکل مهم این بود که سامانه نیما تنها برای واردات دسته‌های مشخصی از کالا مورد استفاده قرار می‌گرفت و باقی محصولات باید از دلار آزاد برای واردات استفاده می‌کردند. این مسئله باعث دو نرخی شدن ارز شد.
حالا با دو نرخی شدن ارز دولت تصمیم گرفت که با نرخ دوم دلار موافقت کند. در واقع نرخ دومی که در بازار تعیین می‌شد تحت نظر سامانه نیما نبود و بر اساس فعالیت‌های وارد کنندگان و صادرکنندگان و توسط آن‌ها تعیین می‌شد. این بازاری که در آن نرخ دوم دلار مشخص‌ می‌شد بازار ثانویه ارزی نام گرفت.

در این میان پیشنهاد می‌کنیم مقاله اعتبارات اسنادی که از موضوعات مهم در اقتصاد کشور است را مطالعه کنید.

بازار ثانویه ارز چه تاثیری بر اقتصاد کشور دارد؟

یکی از مهمترین سوالاتی که در مورد بازار ثانویه ارز وجود دارد این است که تاثیر این بازار بر اقتصاد کشور چیست؟ در اوایل به وجود آمدن بازار ثانویه ارز این تصور وجود داشت که بازار ثانویه ارز می‌تواند موجب ساماندهی وضعیت قیمت ارز شود، در صورتی که اینطور نشد.
در واقع این تصور وجود داشت که وارد کنندگان به دلیل اختلاف قیمت ارز بین بازار آزاد و بازار ارز نیمایی وارد کنندگان نسبت به سفارش بیشتر اقدام کنند و از طرفی پایین بودن نرخ دلار در سامانه نیمایی باعث وجود بی انگیزگی در صادرات شده بود. قرار بود با راه افتادن بازار ثانویه ارزی این مشکلات پایان بیابد که اینطور نشد.

مزایای وجود بازار ثانویه ارز

اما بازار ثانویه ارز همچنان مزایایی دارد که قابل توجه است. در ادامه به این مزایا اشاره میکنیم:
قبل از اینکه بازار ثانویه ارز شکل بگیرد، بسیاری از وارد کنندگان مجبور بودند از بازار آزاد ارز استفاده کنند. بسیاری از صادرکنندگان نیز به علت اینکه قیمت دلار در بازار آزاد از بازار ارز نیمایی بیشتر بود دلار خود را در بازار آزاد می‌فروختند تا سود بیشتری کسب کنند. همین موارد باعث شد قیمت دلار در بازار آزاد به طرزی غیر منطقی افزایش پیدا کند. بازار ثانویه ارزی توانست این مشکل را مدیریت کند.
با به وجود آمدن بازار ارز نیمایی و اختلاف قیمت آن با قیمت دلار در بازار آزاد بسیاری از وارد کنندگان تمایلشان را به واردات افزایش دادند؛ اما این نرخ پایین دلار در بازار ارز نیمایی انگیزه‌ها را برای صادرات کاهش می‌داد که وجود بازار ثانویه توانست راه حل خوبی برای این مشکل باشد.
در این بازار خریدار و فروشنده یا همان صادر کننده و وارد کننده توافق می‌کنند و همه چیز شفاف و روشن خواهد بود.
قبل از اینکه بازار ثانویه ارز به وجود بیاید ارز‌ها در بازار غیر رسمی به دست دلالان بازار افتاد و بخاطر عدم نظارت بر آن‌ها قیمت‌ها تا حد زیادی بالا رفت و حباب بسیاری بزرگی در بازار ارز ایجاد شد، اما با وجود بازار ثانویه ارز مردم می‌توانستند ارز مورد نیاز خود را با توافق تهیه کنند و با وجود نظارت دولت و راه اندازی بازار ثانویه دست دلالان از بازار ارز کوتاه‌تر شد و آسیب‌های وارده از جانب آنان به اقتصاد کشور کمتر شد.


قوانین و ساختار‌های بازار ثانویه ارز

زمانی که بازار ثانویه ارز به وجود آمد دولت برای نظارت بر آن قوانینی را برای آن مشخص کرد و ساز وکاری رابرای آن تعیین کرد. برای مثال یکی از مهمترین ساز و کار‌های بازار ثانویه ارز این بود که این بازار برای تامین ارز واردات کالا‌های مصرفی غیر اساسی مورد استفاده قرار می‌گرفت و این محصولات در دسته محصولات گروه سوم قرار داشتند. دسته چهارمی از محصولات هم وجود داشت که در آن زمان وارد آن‌ها ممنوع بود و خودرو‌های خارجی نیز یکی از مهمترین کالا‌های گروه چهارم محسوب می‌شد که امکان استفاده از بازار ثانویه ارز برای واردات خودرو وجود نداشت.
اگر میخواهید با یکی از مقالات و موضوعات مهم حسابداری آشنا شوید پیشنهاد می‌کنیم مقاله سند حسابداری را از دست ندهید.

نرخ ارز در بازار ثانویه و ارتباط آن با بانک مرکزی

یکی دیگر از موضوعات مطرح در مورد بازار ثانویه ارز این بود که آیا تعیین نرخ ارز در بازار ثانویه ارتباطی با بانک مرکزی دارد یا خیر. در واقع در همان اوایل شروع به کار این بازار بانک مرکزی اعلام کرد که دخالتی در تعیین قیمت ارز در این بازار ندارد.

• در مورد بازار ثانویه در ویکی تابناک بیشتر بخوانید