کلیات

چلغوز نام دانه‌های نوعی درخت کاج است و به دلیل دربرداشتن مواد غذایی مفید، برای بهبود تغذیه و سلامت انسان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. دانه‌های چلغوز دارای خواص آرام‌بخش هستند. درمان سردرد، کاهش کلسترول بد خون، افزایش عملکرد مغز، تنظیم فشار خون، سلامت قلب و تسکین دردهای عضلانی از خواص چلغوز است.

چلغوز از نظر ظاهری شبیه به هسته خرما است و مغز آن به تخمه آفتابگردان شباهت دارد. این دانه‌ها سرشار از روغن هستند و به صورت خام و بوداده همانند سایر دانه‌های آجیلی مصرف می‌شوند. چلغوز دارای طعمی لذیذ و خوشایند است و مزه‌ای شبیه به بادام  و پسته داشته، اثری جزئی از حالت صمغی در آن احساس می‌شود. برای آشنایی بیشتر با خواص چلغوز و ارزش غذایی آن با ما همراه شوید.

خواص چلغوز  (طبیعت و فواید درمانی)

طبع چلغوز براساس طب سنتی بسیار گرم و خشک است. برخی از مهم‌ترین خواص چلغوز در درمان بیماری‌ها عبارتند از:

دانه‌های چلغوز دارای خواص آرا‌م‌بخش هستند و به رفع خستگی مفرط، کاهش اضطراب و تنش کمک می‌کنند.

از روغن چلغوز در طب سنتی به طور موضعی برای درمان سردرد استفاده می‌شود.

مصرف چلغوز به سلامت قلب کمک می‌کند و باعث کاهش کلسترول بد خون و تری گلیسیرید می‌شود.

تقویت حافظه و افزایش عملکرد مغز از خواص چلغوز است که به دلیل وجود انواع ویتامین‌ها و اسیدآمینه‌های موجود در آن است.

تقویت پوست از دیگر خواص چلغوز است. به این منظور می‌توانید مغز چلغوز را نرم کرده و ســپس روی پوســت بمالید و بعد از ٤٥دقیقه آن را بشویید.

مصرف چلغوز در درمان بیماری‌های کلیوی، کبد، سرماخوردگی و دردهای عضلانی بسیار مؤثر است.

ترکیبات آنتی‌اکسیدان موجود در چلغوز باعث شده است این دانه گیاهی به عنوان یکی از ارزشمندترین مواد ضدسرطان و تقویت کننده سیستم ایمنی بدن محسوب شود.

استفاده از روغن چلغوز به عملکرد بهتر و سلامت کبد کمک می‌کند و باعث می‌شود تا کبد، تری گلیسیرید مضر را از بدن به راحتی دفع کند.

در طب سنتی از روغن چلغوز برای پوشاندن سطح زخم‌ها و جراحت‌ها استفاده می‌شود. همچنین خاصیت گندزدایی، ادرارآور، محرک و ضدانگل از خواص چلغوز است.

چلغوز سرشار از فیبر است و مصرف آن موجب کاهش اشتها و به تبع آن کمک به کاهش وزن می‌شود.

از دیگر خواص چلغوز که در طب سنتی از آن یاد شده است، کمک به رفع سنگ مثانه است.
پتاسیم و منگنز موجود در چلغوز، به تعادل و تنظیم فشار خون کمک می‌کند و منیزیم این دانه از بی‌خوابی‌های شبانه می‌کاهد.

چلغوز سرشار از آهن است و مصرف آن  برای درمان کم‌خونی مفید است.

ارزش غذایی چلغوز

چلغوز، حاوی انواع اسید آمینه‌های ضروری مورد نیاز بدن، ترکیبات آنتی‌اکسیدان و اسیدهای چرب غیراشباع مفید است. ویتامین‌های موجود در این دانه گیاهی پرخاصیت شامل ویتامین آ، کا، ای و ویتامین‌های گروه ب به ویژه ویتامین ب3 است. میزان فیبر و چربی در چلغوز بالا است و مواد معدنی نظیر پتاسیم، منگنز، پروتئین، منیزیم و آهن به مقدار فراوان در آن وجود دارد.

مشخصات چلغوز

چلغوز، دانه یا همان میوه‌های نوعی درخت کاج بزرگ با نام کاج چلغوز pine chilgoza با برگ‌های سوزنی کوتاه و ضخیم است. این گونه از کاج بومی شمال غربی هیمالیا است و در کشورهای پاکستان، افغانستان و شمال شرق ایران یافت می‌شود و مصرف آن در استان خراسان بیشتر از مناطق دیگر کشور رواج دارد.

درخت کاج چلغوز، از جمله مخروطیان همیشه سبز با ظاهری کاملاً ایستاده و قائم است. این نوع درخت به آهستگی رشد می‌کند و برگ‌های سوزنی براقی دارد و به واسطه همین دانه‌های آجیلی پرخاصیت، بسیار معروف است. جالب است بدانید بذرهای چلغوز کمیاب هستند، لذا به بهای نسبتاً زیادی خرید و فروش می‌شوند، به طوری که امروزه هر کیلوگرم آن در ازای 53-20دلار آمریکا معامله می‌شود.

مضرات چلغوز (موارد احتیاطی و منع مصرف)

با توجه به اینکه چلغوز طبع بسیار گرم و خشکی دارد، مصرف آن برای افراد داری مزاج گرم و خشک مضر است. متخصصان طب سنتی، مصرف دانه‌های چلغوز را برای افراد دارای مزاج سوداوی و صفراوی توصیه نمی‌کنند.

در پایان لازم به ذکر است مصرف دانه‌های چلغوز می‌توانند اثرات متضادی بر افراد مختلف برجا گذارند، لذا توصیه می‌شود قبل از کاربردشان به عنوان گیاه دارویی، حتماً با متخصصان مربوط مشورت کنید.