کلیات

صید ترال به نوعی از صد آبزیان گفته می شود که به وسیله تور ماهیگیری بزرگی انجام می شود که به شکل قیف است و از دو طرف به تخته‌هایی متصل و معمولاً به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود. این نوع صید که البته از قدمتی طولانی برخوردار است، برای محیط زیست دریایی خسارت های سنگینی به همراه دارد. صید ترال کشتی های چینی در آب های سرزمینی ایران در سال های اخیر با حواشی فراوانی رو به رو شده است.

شیوه انجام صید ترال

گوفه‌کشی یا ترالینگ نوعی روش ماهیگیری است که در آن بوسیله کشیدن تور در آب توسط یک یا چند شناور، ماهیگیری می‌نمایند. توری که برای این کار استفاده می‌گردد، نیز ترال نامیده می‌شود. شناوری که برای ترال استفاده می‌شود گوفه‌کش نامیده می‌شود. این شناور‌ها در اندازه‌های متفاوت وجود دارند، از قایق‌های کوچک با قدرت تنها ۳۰ اسب بخار موتور یا شناور‌هایی با کارخانه‌های بزرگ با بیش از ۱۰٬۰۰۰ اسب بخاررا شامل می‌شود. ترال را می‌توان با یک قایق صیادی کوچک (ترال تکی) یا دو شناور مخصوص ترال انجام داد (ترال جفتی) ترال را می‌توان با ترولینگ (trolling) مقایسه نمود، با این تفاوت که به جای قلاب ماهیگیری، تور گوفه توسط شناور، کشیده می‌شود. ضمن اینکه صید بروش ترولینگ برای ماهیگیری تفریحی و تجاری استفاده می‌گردد، در حالی که ترال عمدتاً برای صید تجاری مورد استفاده قرارمی گیرد. نمونه برداری‌های علمی یا مطالعاتی، یکی دیگر از موارد استفاده از ترال می‌باشد.


انواع صید ترال

بوسیله ترال می‌توان فانوس ماهیان که جزء ماهیان میان زی هستند و میگو شیشه‌ای که در اعماق بیشتر از ۲۰۰ متر زندگی می‌کند، را صید کرد. ترال را می‌توان بسته به چگونگی قرارگیری تور ترال در آب به ترال کف و میانی تقسیم نمود. ترال میانی نیز به عنوان نوعی ترال سطحی شناخته شده‌است. از ترال میانی برای صید ماهیانی مانند آنچوی،  ماهی تن و ماهی ماکرل، استفاده می‌شود، در حالی که با ترال کف، ماهیان کف زی  و نزدیک کف مانند: روغن ماهی، ماهی مرکب، کفشک ماهیان وماهی صخره‌ای صید می‌شود.

زنجیر‌های کفی تور‌های ترال نیز، بخودی خود بسیار متفاوت هستند. زنجیر درتورترال میانی کم یا به کلی حذف شده‌است. اندازه تور ترال میان سطحی معمولاً بسیار بزرگتر از ترال کف است، دهانه‌های این تور بسیار بزرگ و چشمه‌ها، کوچک هستند. علاوه بر این، درب ترال میانی (تخته صید) در اشکال گوناگون تری از در‌های ترال کف وجود دارد، اگر چه در‌هایی نیز وجود دارد که می‌تواند برای هر دو ترال استفاده شود.


نگرانی های مرتبط با صید ترال

روش صید ترال دارای قدمتی طولانی است (در حدود ۱۵ قرن)، این موضوع نگرانی‌ها را در مورد وجود این روش صید زیاد نموده‌است. تور‌های کششی، غیر گزینشی عمل می‌کنند و سبب جارو کردن هر دو نوع ماهی قابل عرضه در بازار و ماهی نامطلوب و از هر دو اندازه قانونی و غیرقانونی آن‌ها می‌شود. درهربارعملیات صیادی قسمتی از صید بی‌مصرف می‌باشد که به عنوان صید ضمنی، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، برخی ازگونه‌هایی که به‌عنوان صید ضمنر گرفتار می‌شوند نیز به‌طور تصادفی توسط فرایند ترال کشته می‌شوند.

گونه‌هایی که به این صورت صید می‌شوند، معمولاممکن است شامل گونه‌های با ارزشی از قبیل: دلفین‌ها، لاک‌پشت‌های دریایی، و کوسه‌ها، و همچنین گونه‌های صید ممنوع یا نابالغین گونه هدف، شود. بسیاری از مطالعات نشان داده حجم زیادی از صید ضمنی دور ریخته می‌شود. به عنوان مثال، محققان در یک مطالعه سه ساله در رودخانه کلارنس متوجه شد که حدود۱۷۷ تن صید ضمنی (از جمله ۷۷ گونه مختلف) هر ساله دور ریخته می‌شود.

 با توجه به اندازه صید دلخواه می‌توان با تعیین و قرار دادن اندازه مناسب چشمه در «کیسه انتهایی»، بخشی از ماهیان را از صید شدن حفظ کرد. ماهیگیران شکایت دارند که اندازه چشمه علاوه برآنکه به ماهیان کوچکتر از معمول برای فرار اجازه می‌دهد، سبب فرار برخی از ماهی‌ها که از نظر قانونی صید آن‌ها مشکلی ندارد، نیز می‌شود. تعدادی راه حل برای این مشکل وجود دارد، مانند گره زدن یک طناب دور «کیسه انتهایی» برای جلوگیری از باز شدن شبکه به‌طور کامل، که با توجه به اندازه دلخواه می‌توان آن را تنظیم نمود. تنها مشکل وقتی است که چشمه‌ها به جای مربع، به شکل الماس باریک، کشیده می شود.

خسارت های زیست‌محیطی

از نظر اکثر سازمان‌های زیست محیطی، مشکل اساسی اغلب روش‌های صید، صید گونه نامطلوب است، آن‌ها نمی‌خواهند بعضی از ماهیان بی دلیل صید شوند، و ماهیگیران، تمایلی ندارند که وقت خود را جهت جداسازی گونه‌های نامطلوب از گونه‌های قابل عرضه در بازار به هدر دهند. روش‌های متعددی و پیشرفته‌ای برای به حداقل رساندن صید ضمنی در ترال مشخص شده‌است. می‌توان بوسیله قرار دادن شبکه‌های کاهش صید ضمنی یا پانل‌های چشمه مربعی در قسمت‌هایی از تور ترال، به گونه‌های خاصی از ماهیان گرفتار شده اجازه فرارداد. مطالعات نشان داده که صید ترال میگو بیشترین صید ضمنی را به همراه دارد.

استفاده از ترال بواسطه اثرات زیست‌محیطی بحث‌برانگیز است. از آنجا که ترال کف شامل کشیدن ابزار سنگین ماهیگیری در کف دریاست، می‌تواند تخریب‌هایی در مقیاس بزرگ در کف اقیانوس‌ها ایجاد نماید، ازآن جمله شکستن مرجانها، خسارت به زیستگاه و حذف جلبک‌های دریایی می‌باشد. مهمترین اجزای تأثیرگذار ترال تخته‌های صید هستند، که می‌تواند چندین تن وزن داشته باشند و شیار‌های عمیقی در کف دریا ایجاد کنند، و ساختار زنجیر پایینی نیز که معمولابه لبه پایین تور متصل بوده وهمیشه با کف دریا در تماس باقی می‌ماند. بسته به نوع ساختارزنجیر پایینی، ممکن است سبب جابجایی سنگ‌های بزرگ یا تخته سنگ‌ها شده، آن‌ها را همراه با کشیدن تور، برهم بزند یا به موجوداتی که حرکتی ازخود ندارند صدمه بزند و همچنین رسوبات بستررا برهم بزدند. این اثرات باعث کاهش تنوع گونه‌ها و تغییرات زیست‌محیطی به سمت رشد موجودات زنده فرصت طلب، می‌شود. این تخریب بسیار شبیه به برش یکسره درختان در جنگل است.

صید ترال چینی ها در دریای عمان

دریای عمان به‌وسطه اتصال مستقیم خود به اقیانوس هند منبع بسیاری از گونه‌های ماهی و به‌ویژه ماهی‌های غیرماکول است که به‌دلیل ملاحظات شرعی مورد استفاده مسلمانان نیست؛ کشور‌های حوزه اقیانوس هند و دریای عمان از سال‌ها پیش برنامه‌های ویژه‌ای برای صید صنعتی ماهی‌های غیرماکول اجرا کرده‌اند.

صید ترال و حضور ترالر‌ها در خلیج فارس و دریای عمان حرف یک‌روز و دو روز نیست؛ کشتی‌های صید صنعتی ترال چه چینی باشند، چه نباشند حداقل سه دهه است در دریای عمان حضور دارند و صید می‌کنند. این کشتی‌های ترالر که ملزم به رعایت محدویت‌ها و قوانین صیادی هستند در سه دهه حضور خود مرتبا از محدویت‌های صید تخطی کردند و صید ترال را که می‌توانست راهی برای ارزآوری عمده برای کشور از راه ماهی‌های غیرماکول باشد، به راهی برای گرفتن امنیت شغلی و اجتماعی صیاد محلی تبدیل کرده‌اند.

سال نود و هفت یکی از جنجالی ترین سال ها در رابطه با صید ترال چینی ها در آب های دریای عمان بود و مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صیادان سیستان و بلوچستان در بازدید از اسکله‌های چابهار از ادامه صید آبزیان به روش ترال در آب‌های کشورمان خبر داد.

سلیمان آرایش در همین رابطه گفت: صید ترال یکی از مخرب‌ترین صید‌ها محسوب می‌شود که می‌تواند به اکوسیستم دریا و زیستگاه‌های آبزیان آسیب زیادی بزند. وی افزود: در سال‌های گذشته حدود ۸۰ کشتی ترال در دریای عمان فعالیت می‌کردند، اما اکنون حدود ۷ شناور در آب‌های ۱۰ مایلی دریای عمان حضور دارند و مشغول صید هستند.

مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صیادان سیستان و بلوچستان افزود: شیلات، کشتی‌های ترال را در دریای عمان به ردیاب مجهز کرده و فعالیت آن‌ها در محدوده خاصی مشخص شده است، اما این کشتی‌ها خارج از محدوده صید می‌کنند.