عدالت آموزشی، حلقه مفقوده كنكور دكترا
مریم نظری
حرف از عدالت آموزشی در دولت دهم که به میان آمد، پای کنکور دکترا وسط کشیده شد. اما پس از پشت سر گذاشتن همه افت و خیزهایی که داوطلبان کنکور دكترا در سال 90 پیش روی خود دیدند، داوطلبان معترض به دومین آزمون نیمه متمرکز دكترا که امسال برگزار شد، بازهم کار را به مجلس و دیوان عدالت اداری کشانده‌اند. انگار قرار نیست برگزاری آزمون دکترا روی آرامش به خود ببیند و هر سال به عنوان مبحثی چالش برانگیز در آموزش عالی کشور مطرح می شود.
بیش از 60 نفر از داوطلبان معترض به نتایج اولیه آزمون دكترا با تنظیم شکواییه ای از سازمان سنجش به دیوان عدالت اداری شکایت کرده‌اند. آنها به نحوه دعوت به مصاحبه از پذیرفته شدگان در آزمون اعتراض دارند. امری که در چند روز گذشته در جلسات مشترک اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نهم و مسئولان سازمان سنجش بررسی شد. حسین نادری منش، معاون آموزشی وزارت علوم اما معتقد است که«اسامی داوطلبان به دانشگاه‌ها برای مصاحبه به درستی صورت گرفته است.»
به گفته نادری منش، «با بررسیهای انجام شده در وزارت علوم مشخص شد که هیچ کاری خلاف آیین نامه صورت نگرفته و ایرادی به نحوه معرفی داوطلبان کنکور دكترا به دانشگاه‌ها وارد نیست.» او حتی درباره این اقدام داوطلبان معترض که به دیوان عدالت اداری اعتراض کرده‌اند، می گوید: «سازمان سنجش سایت دارد و افراد می توانند اعتراضات خود را به منظور بررسی در این سایت، مطرح کنند.» سخنانی که اگرچه از مسئولان وزارت علوم انتظار شنیدنش وجود داشت اما اظهارات مشابه محمد مهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش پس از جلسه با نمایندگان داوطلبان معترض و ابراهیم خدایی سرپرست سازمان سنجش مبنی بر اینکه: «مطالبات معترضان دكترا صحیح نیست» تعجب معترضان را برانگیخته است. اما کمیسیون آموزش مجلس برای ناامید نشدن این داوطلبان معترض نسخه ای پیچیده است که ابراهیم خدایی سرپرست جدید سازمان سنجش از آن با عنوان «مساعدت احتمالی در برخی رشته ها» نام می برد.
داوطلبان چه می‌گویند؟
خرداد ماه امسال برای اکثر آنهایی که دلشان می‌خواست دکتر شوند، ماه خوبی نبود. پس از اعلام اسامی‌معرفی‌شدگان دومین آزمون دكترا به دانشگاه‌ها برای مصاحبه، این بار داوطلبان بر سر نحوه معرفی به دانشگاه‌ها به سازمان سنجش معترض شده و تاکید کردند که نحوه معرفی افراد شفاف نیست. «م- ا» یکی از این داوطلبان است. او می گوید: «بر اساس روال گذشته تا دو روز مانده به پایان مهلت ارسال فرم های انتخاب رشته گفته می شد که هر فرد برای مصاحبه در سه ظرفیت دعوت می شود که با این حساب در نظر بگیرید برای 30 ظرفیت، 10 نفر دعوت می شدند اما یک روز مانده به پایان مهلت آنها اعلام کردند که هر فرد برای چهار ظرفیت معرفی می شود که به این ترتیب برای همان 30 ظرفیت، حدود 7 نفر معرفی می‌شوند یعنی هر فرد به چهار دانشگاه، به این ترتیب شانس کمتری برای داوطلبانی وجود دارد که در یک آزمون تستی که نمی تواند چندان ملاک عمل قرار گیرد نمره کمتری اخذ کرده‌اند.»
او ادامه می دهد: «برای پذیرش یک دانشجوی دکترا نمی توان به این آزمون تستی بسنده کرد بسیاری از ما مقالات متعددی در نشریات معتبر ارائه کرده ایم. کتاب تدوین کرده ایم و به زبان ساده دستمان برای مصاحبه پر است اما به دلیل این تغییر، به مصاحبه اصلا دعوت نشده ایم و یا برای مصاحبه به دانشگاه هایی در شهرهای دیگر دعوت شده ایم که برای تحصیل مجبور می شویم شغل خود در محل زندگی مان را رها کنیم. همه این‌ها به دلیل آن تغییر بدون برنامه ریزی است.» اومی گوید: «در بند مربوطه آمده است پس از انتخاب رشته توسط داوطلبان با توجه به ظرفیت هر کد رشته محل دانشگاه و بر اساس اولویت کدرشته محل های انتخابی و نمرات علمی آزمون و با در نظر گرفتن سایر ضوابط از جمله سهمیه رزمندگان و مربیان از بالاترین نمره تا چند برابر ظرفیت فهرست اسامی حائز شرایط برای مصاحبه اعلام می شود.»
و ادامه می دهد: «استنباط حقوقی از کلمه «چند» بین 3 تا 9 است. بنابراین انتظار می رود حداقل سه‌برابر ظرفیت براي مصاحبه از پذیرفته شدگان دعوت شود.» اما ابراهیم خدایی سرپرست سازمان سنجش نظر دیگری دارد. او می‌گوید: «سازمان سنجش 16 هزار داوطلب را به دانشگاه‌ها معرفی کرده است که اگر بر اساس ظرفیت 10 هزار نفر در نظر بگیریم میزان 1.6 می شود. در بند مربوطه آمده است پس از انتخاب رشته توسط داوطلبان با توجه به ظرفیت هر کد رشته محل دانشگاه و بر اساس اولویت کدرشته محل های انتخابی و نمرات علمی آزمون و با در نظر گرفتن سایر ضوابط از جمله سهمیه رزمندگان و مربیان از بالاترین نمره تا چند برابر ظرفیت فهرست اسامی حائز شرایط برای مصاحبه اعلام می شود. سازمان سنجش در هیچ اطلاعیه رسمی اعلام نکرده بود که سه برابر ظرفیت به دانشگاه‌ها معرفی می کند.»
بي خبري رئيس سازمان سنجش از اعلام ظرفيت‌ها
اگرچه داوطلبان از زمان اعلام نتایج به روند دعوت به مصاحبه اشکالاتی وارد می دانستند، اما با اظهارات رئيس سابق سازمان سنجش این نارضایتی جان گرفت. محمدحسين سرورالدين، رئيس وقت سازمان سنجش پیش از آنکه استعفا کند از اتخاذ تصميمات ناگهاني آن هم درست پيش از اعلام اسامي معرفي شدگان به دانشگاه‌ها خبر داد و در گفت‌وگو با «مهر» گفت: «در واقع مي‌توانم بگويم بدون اطلاع من و با همکاري يکي از مشاوران وزارت علوم، اسامي معرفي شدگان به دانشگاه‌ها به صورت يک‌ونيم برابر ظرفيت اعلام شد. من در جريان اين موضوع نبودم و نمي‌دانم روي چه اصولي اين تصميم گرفته شده است.
سرورالدين ادامه داد: «تا آنجا که من مي‌دانم و به صورت رسمي وزارت علوم به ما ابلاغ کرده بايد به طور ميانگين سه برابر ظرفيت دانشگاه‌ها، متقاضي معرفي مي‌شد اما الان يک و نيم برابر است و در نهايت براي ۱۰ هزار ظرفيت ۱۵هزار متقاضي به دانشگا ه‌ها معرفي شده است. اين طرح بدون اطلاع من و با تاييد يکي از مشاوران وزارت علوم انجام شده است.» او با اعلام اینکه «من از خودم سلب مسئوليت مي‌کنم»، ادامه داد: «حتي چند روز پيش از اعلام اسامي هم تذکر دادم اما به من گفتند اين ظرفيت از سوي وزارت علوم تاييد شده است، هميشه به شکايت‌هاي داوطلبان در سازمان سنجش رسيدگي مي‌کرديم اما در حقيقت اين بار جوابي ندارم و اين مورد تصميمي بوده که در آخرين لحظات بدون اطلاع من اتخاذ شده است.» وي با بيان اينکه اعلام اين اسامي با اين ظرفيت برخلاف مصوبات قبلي وزارت علوم و سازمان سنجش و حتي تاييدات قبلي وزير علوم است، خبر از بررسي شکايت‌هاي معترضان در اداره کل بازرسي و شکايت‌هاي وزارت علوم داد و تاکيد کرد که بهتر است اين موضوع در اداره کل مذکور بررسي شود.
آخرین تصمیمات سازمان سنجش
حسين نادري منش معاون آموزشی وزارت علوم بار ديگر با تاکید بر اینکه در چارچوب قانون پذیرش مدعوین دكترا به مصاحبه قانونی عمل شده است، اعلام کرد که اگر معترضان مشکلی دارند به سازمان سنجش مراجعه کنند. او درباره اين موضوع كه معترضان کنکور دكترا مقابل دفتر ریاست جمهوری برای رسیدگی به اعتراضاتشان تجمع و اقدام به نگارش نامه ای در همین زمینه به وزارت علوم کرده‌اند، اعلام كرد: «معترضان می توانند به سایت سازمان سنجش آموزش کشور مراجعه کنند. در صورتی‌که بعد از پیگیری به نتیجه ای نرسیدند می توانند از طریق راه‌های قانونی دیگری اقدام کنند.»
از سوي ديگر ابراهیم خدایی سرپرست سازمان سنجش آموزش کشور با اشاره به اصلاحاتی که در دومین آزمون دكترا نیمه متمرکز انجام شده، می گوید: «همه مراجع نظارتی و سیاست گذاری فرآیند اجرایی آزمون دكترا امسال را تایید کرده‌اند اما با این حال به جهت اینکه کمکی به داوطلبان معترض کرده باشیم در حال بررسی هستیم و احتمال مساعدت تنها برای برخی رشته‌ها وجود دارد.» او در پاسخ به ادعای عدم شفافیت در دعوت به مصاحبه پذیرفته شدگان می گوید: «این آزمون نسبت به سال گذشته 2 تغییر داشت. یکی موضوع آزمون تخصصی و دیگری کاهش تعداد معرفی شدگان به دانشگاه‌ها بود.
سال گذشته هر داوطلب حداکثر به 5 دانشگاه معرفی شد و برای 5 هزار ظرفیت حدود 14 هزار نفر به دانشگاه‌ها معرفی شدند. اما این موضوع مشکلاتی را به همراه داشت. به طور مثال برای سه دانشگاه و هر کدام سه ظرفیت 30 نفر معرفی کردیم، نفر 31 به یک دانشگاه و نفر 81 به یک دانشگاه دیگر، پس از اینکه نتیجه مصاحبه‌ها به سازمان سنجش برگشت متوجه شدیم که دانشگاه رتبه های اول تا 10 را انتخاب کرد و رتبه های 10 تا 30 بیرون ماندند. البته این در بهترین حالت بود که دانشگاه رتبه های اول تا 10 را انتخاب کند چرا که ممکن بود رتبه یک در هیچ دانشگاهی پذیرفته نشود.» به گفته او در این میان رتبه 11 به بعد جایی معرفی نشده بودند و رتبه های 31 به بعد در دانشگاه های دیگری پذیرفته شده بودند. همین امر سبب اعتراضاتی شد چرا که در برخی رشته‌ها فردی با رتبه یک هیچ کجا پذیرفته نشد. پس از آن شورای انقلاب فرهنگی طرحی را برای افزایش 10 هزار نفری ظرفیت های پذیرش تصویب کرد که در راستای آن وزارت علوم 3500 ظرفیت را اضافه کرد.
منبع: تهران امروز
بیش از 60 نفر از داوطلبان معترض به نتایج اولیه آزمون دكترا با تنظیم شکواییه ای از سازمان سنجش به دیوان عدالت اداری شکایت کرده‌اند. آنها به نحوه دعوت به مصاحبه از پذیرفته شدگان در آزمون اعتراض دارند. امری که در چند روز گذشته در جلسات مشترک اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نهم و مسئولان سازمان سنجش بررسی شد. حسین نادری منش، معاون آموزشی وزارت علوم اما معتقد است که«اسامی داوطلبان به دانشگاه‌ها برای مصاحبه به درستی صورت گرفته است.»
به گفته نادری منش، «با بررسیهای انجام شده در وزارت علوم مشخص شد که هیچ کاری خلاف آیین نامه صورت نگرفته و ایرادی به نحوه معرفی داوطلبان کنکور دكترا به دانشگاه‌ها وارد نیست.» او حتی درباره این اقدام داوطلبان معترض که به دیوان عدالت اداری اعتراض کرده‌اند، می گوید: «سازمان سنجش سایت دارد و افراد می توانند اعتراضات خود را به منظور بررسی در این سایت، مطرح کنند.» سخنانی که اگرچه از مسئولان وزارت علوم انتظار شنیدنش وجود داشت اما اظهارات مشابه محمد مهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش پس از جلسه با نمایندگان داوطلبان معترض و ابراهیم خدایی سرپرست سازمان سنجش مبنی بر اینکه: «مطالبات معترضان دكترا صحیح نیست» تعجب معترضان را برانگیخته است. اما کمیسیون آموزش مجلس برای ناامید نشدن این داوطلبان معترض نسخه ای پیچیده است که ابراهیم خدایی سرپرست جدید سازمان سنجش از آن با عنوان «مساعدت احتمالی در برخی رشته ها» نام می برد.
داوطلبان چه می‌گویند؟
خرداد ماه امسال برای اکثر آنهایی که دلشان می‌خواست دکتر شوند، ماه خوبی نبود. پس از اعلام اسامی‌معرفی‌شدگان دومین آزمون دكترا به دانشگاه‌ها برای مصاحبه، این بار داوطلبان بر سر نحوه معرفی به دانشگاه‌ها به سازمان سنجش معترض شده و تاکید کردند که نحوه معرفی افراد شفاف نیست. «م- ا» یکی از این داوطلبان است. او می گوید: «بر اساس روال گذشته تا دو روز مانده به پایان مهلت ارسال فرم های انتخاب رشته گفته می شد که هر فرد برای مصاحبه در سه ظرفیت دعوت می شود که با این حساب در نظر بگیرید برای 30 ظرفیت، 10 نفر دعوت می شدند اما یک روز مانده به پایان مهلت آنها اعلام کردند که هر فرد برای چهار ظرفیت معرفی می شود که به این ترتیب برای همان 30 ظرفیت، حدود 7 نفر معرفی می‌شوند یعنی هر فرد به چهار دانشگاه، به این ترتیب شانس کمتری برای داوطلبانی وجود دارد که در یک آزمون تستی که نمی تواند چندان ملاک عمل قرار گیرد نمره کمتری اخذ کرده‌اند.»
او ادامه می دهد: «برای پذیرش یک دانشجوی دکترا نمی توان به این آزمون تستی بسنده کرد بسیاری از ما مقالات متعددی در نشریات معتبر ارائه کرده ایم. کتاب تدوین کرده ایم و به زبان ساده دستمان برای مصاحبه پر است اما به دلیل این تغییر، به مصاحبه اصلا دعوت نشده ایم و یا برای مصاحبه به دانشگاه هایی در شهرهای دیگر دعوت شده ایم که برای تحصیل مجبور می شویم شغل خود در محل زندگی مان را رها کنیم. همه این‌ها به دلیل آن تغییر بدون برنامه ریزی است.» اومی گوید: «در بند مربوطه آمده است پس از انتخاب رشته توسط داوطلبان با توجه به ظرفیت هر کد رشته محل دانشگاه و بر اساس اولویت کدرشته محل های انتخابی و نمرات علمی آزمون و با در نظر گرفتن سایر ضوابط از جمله سهمیه رزمندگان و مربیان از بالاترین نمره تا چند برابر ظرفیت فهرست اسامی حائز شرایط برای مصاحبه اعلام می شود.»
و ادامه می دهد: «استنباط حقوقی از کلمه «چند» بین 3 تا 9 است. بنابراین انتظار می رود حداقل سه‌برابر ظرفیت براي مصاحبه از پذیرفته شدگان دعوت شود.» اما ابراهیم خدایی سرپرست سازمان سنجش نظر دیگری دارد. او می‌گوید: «سازمان سنجش 16 هزار داوطلب را به دانشگاه‌ها معرفی کرده است که اگر بر اساس ظرفیت 10 هزار نفر در نظر بگیریم میزان 1.6 می شود. در بند مربوطه آمده است پس از انتخاب رشته توسط داوطلبان با توجه به ظرفیت هر کد رشته محل دانشگاه و بر اساس اولویت کدرشته محل های انتخابی و نمرات علمی آزمون و با در نظر گرفتن سایر ضوابط از جمله سهمیه رزمندگان و مربیان از بالاترین نمره تا چند برابر ظرفیت فهرست اسامی حائز شرایط برای مصاحبه اعلام می شود. سازمان سنجش در هیچ اطلاعیه رسمی اعلام نکرده بود که سه برابر ظرفیت به دانشگاه‌ها معرفی می کند.»
بي خبري رئيس سازمان سنجش از اعلام ظرفيت‌ها
اگرچه داوطلبان از زمان اعلام نتایج به روند دعوت به مصاحبه اشکالاتی وارد می دانستند، اما با اظهارات رئيس سابق سازمان سنجش این نارضایتی جان گرفت. محمدحسين سرورالدين، رئيس وقت سازمان سنجش پیش از آنکه استعفا کند از اتخاذ تصميمات ناگهاني آن هم درست پيش از اعلام اسامي معرفي شدگان به دانشگاه‌ها خبر داد و در گفت‌وگو با «مهر» گفت: «در واقع مي‌توانم بگويم بدون اطلاع من و با همکاري يکي از مشاوران وزارت علوم، اسامي معرفي شدگان به دانشگاه‌ها به صورت يک‌ونيم برابر ظرفيت اعلام شد. من در جريان اين موضوع نبودم و نمي‌دانم روي چه اصولي اين تصميم گرفته شده است.
سرورالدين ادامه داد: «تا آنجا که من مي‌دانم و به صورت رسمي وزارت علوم به ما ابلاغ کرده بايد به طور ميانگين سه برابر ظرفيت دانشگاه‌ها، متقاضي معرفي مي‌شد اما الان يک و نيم برابر است و در نهايت براي ۱۰ هزار ظرفيت ۱۵هزار متقاضي به دانشگا ه‌ها معرفي شده است. اين طرح بدون اطلاع من و با تاييد يکي از مشاوران وزارت علوم انجام شده است.» او با اعلام اینکه «من از خودم سلب مسئوليت مي‌کنم»، ادامه داد: «حتي چند روز پيش از اعلام اسامي هم تذکر دادم اما به من گفتند اين ظرفيت از سوي وزارت علوم تاييد شده است، هميشه به شکايت‌هاي داوطلبان در سازمان سنجش رسيدگي مي‌کرديم اما در حقيقت اين بار جوابي ندارم و اين مورد تصميمي بوده که در آخرين لحظات بدون اطلاع من اتخاذ شده است.» وي با بيان اينکه اعلام اين اسامي با اين ظرفيت برخلاف مصوبات قبلي وزارت علوم و سازمان سنجش و حتي تاييدات قبلي وزير علوم است، خبر از بررسي شکايت‌هاي معترضان در اداره کل بازرسي و شکايت‌هاي وزارت علوم داد و تاکيد کرد که بهتر است اين موضوع در اداره کل مذکور بررسي شود.
آخرین تصمیمات سازمان سنجش
حسين نادري منش معاون آموزشی وزارت علوم بار ديگر با تاکید بر اینکه در چارچوب قانون پذیرش مدعوین دكترا به مصاحبه قانونی عمل شده است، اعلام کرد که اگر معترضان مشکلی دارند به سازمان سنجش مراجعه کنند. او درباره اين موضوع كه معترضان کنکور دكترا مقابل دفتر ریاست جمهوری برای رسیدگی به اعتراضاتشان تجمع و اقدام به نگارش نامه ای در همین زمینه به وزارت علوم کرده‌اند، اعلام كرد: «معترضان می توانند به سایت سازمان سنجش آموزش کشور مراجعه کنند. در صورتی‌که بعد از پیگیری به نتیجه ای نرسیدند می توانند از طریق راه‌های قانونی دیگری اقدام کنند.»
از سوي ديگر ابراهیم خدایی سرپرست سازمان سنجش آموزش کشور با اشاره به اصلاحاتی که در دومین آزمون دكترا نیمه متمرکز انجام شده، می گوید: «همه مراجع نظارتی و سیاست گذاری فرآیند اجرایی آزمون دكترا امسال را تایید کرده‌اند اما با این حال به جهت اینکه کمکی به داوطلبان معترض کرده باشیم در حال بررسی هستیم و احتمال مساعدت تنها برای برخی رشته‌ها وجود دارد.» او در پاسخ به ادعای عدم شفافیت در دعوت به مصاحبه پذیرفته شدگان می گوید: «این آزمون نسبت به سال گذشته 2 تغییر داشت. یکی موضوع آزمون تخصصی و دیگری کاهش تعداد معرفی شدگان به دانشگاه‌ها بود.
سال گذشته هر داوطلب حداکثر به 5 دانشگاه معرفی شد و برای 5 هزار ظرفیت حدود 14 هزار نفر به دانشگاه‌ها معرفی شدند. اما این موضوع مشکلاتی را به همراه داشت. به طور مثال برای سه دانشگاه و هر کدام سه ظرفیت 30 نفر معرفی کردیم، نفر 31 به یک دانشگاه و نفر 81 به یک دانشگاه دیگر، پس از اینکه نتیجه مصاحبه‌ها به سازمان سنجش برگشت متوجه شدیم که دانشگاه رتبه های اول تا 10 را انتخاب کرد و رتبه های 10 تا 30 بیرون ماندند. البته این در بهترین حالت بود که دانشگاه رتبه های اول تا 10 را انتخاب کند چرا که ممکن بود رتبه یک در هیچ دانشگاهی پذیرفته نشود.» به گفته او در این میان رتبه 11 به بعد جایی معرفی نشده بودند و رتبه های 31 به بعد در دانشگاه های دیگری پذیرفته شده بودند. همین امر سبب اعتراضاتی شد چرا که در برخی رشته‌ها فردی با رتبه یک هیچ کجا پذیرفته نشد. پس از آن شورای انقلاب فرهنگی طرحی را برای افزایش 10 هزار نفری ظرفیت های پذیرش تصویب کرد که در راستای آن وزارت علوم 3500 ظرفیت را اضافه کرد.
منبع: تهران امروز
