کلیات
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی از وظایف بانک مرکزی عبارتند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و...
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین بار اروپاییان در ۱۲۸۱/۱۸۶۴، تأسیس بانک را به وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در ۱۳۰۲/۱۸۸۵، برای یک کاسه شدن کلیه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما، چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام، انگلیسی‌ها موفق شدند که در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ارکان بانک
براساس فصل سوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال ۱۳۵۱ و آخرین اصلاحات آن، ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بخش هایی، چون مجمع عمومی، شورای پول و اعتبار، هیئت عامل، هیئت نظارت اندوخته اسکناس و هیئت نظار را شامل می‌شود.
ریاست بانک
ریاست بانک مرکزی ایران یکی از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده ایم. ابراهیم شیبانی در ۱۳۸۲، طهماسب مظاهری در ۱۳۸۶، محمود بهمنی در سال ۱۳۸۷، ولی اله سیف در ساال ۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی در سال ۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند. عبدالناصر همتی اکنون رئیس بانک مرکزی است.
وظایف
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می باشد:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار (۱).
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگاهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و یا شهرداری‌ها میباشند و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور (۲) و (۳).
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد و یا مؤسسات دیگر.
ج- نگاهداری تمام ذخائر ارزی و طلای کشور.
د- نگاهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
اختیارات
بر اساس ماده ۱۳ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دارای اختیارات زیر است.
۱ -دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۲ - تضمین تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی با مجوز قانونی.
۳ - دادن وام و اعتبار و تضمین وام و اعتبارات اعطایی به شرکت‌های دولتی (۵) و شهرداری‌ها و همچنین به مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها با تأمین کافی.
۴ - تنزیل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگانی کوتاه مدت بانک‌ها (۶) و دادن اعتبار به بانک‌ها با تأمین کافی.
۵ - خرید و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت‌های خارجی یا مؤسسات مالی بینالمللی معتبر.
۶ - خرید و فروش طلا و نقره.
۷ - افتتاح و نگاهداری حساب جاری نزد بانک‌های خارج و یا نگاهداری حساب بانک‌های داخل و خارج نزد خود و انجام تمام عملیات مجاز بانکی دیگر و تحصیل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و یا به حساب بانک‌های داخل.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند عبارت اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده، اما انعطاف‌پذیری بالایی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال ۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی مورد استفاده قرار گرفته‌است.
تعیین نرخ سود سپرد ه‌ها و وام دهی توسط دولت و مجلس که تأکید بیشتر بر نرخ وام دهی بانک‌ها بوده‌است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ هرچند که این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به شدت مورد توجه دولت بوده‌است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به دلیل نامناسب بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده‌است.
تعیین نرخ ارز توسط بانک مرکزی.
نشان بانک مرکزی
نشان یا آرم، هویت یک سازمان را نشان مى دهد و براى اینکه مخاطبان بتوانند سازمان و جایگاه آن را به راحتى تشخیص دهند از نشان استفاده مى شود. نشان هر سازمانى براى اینکه با دیگر سازمان‌ها متفاوت باشد داراى ویژگى هاى منحصر به فرد است و از قواعد و روش هاى خاصى تبعیت مى کند. کتابچه نشان بانک مرکزى با هدف رعایت ویژگى هاى مختلف نشان این بانک منتشر مى شود تا با استفاده از قواعد این کتاب، استفاده سلیقه اى از عناصر نشان به حداقل رسد و یک شکلى آن رعایت شود.
در مورد بانک مرکزی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
متاسفانه در این مدت ۴۰ ساله در اکثر دوران رئیسان کل بانک مرکزی ایران، سیاست توزیع سکه برای کاهش قیمت به اجرا درآمده است، اما آنچه که از دست رفت، طلا‌های بانک مرکزی بود. در این مدت یک رئیس کل مانند گرین اسپن نداشتیم تا از تصمیم غلط گذشته خود و اسلاف خود عبرت بگیرد و برنامه جایگزین بهتری را به اجرا دربیاورد.
کد خبر: ۱۲۱۶۲۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۶
بانک مرکزی به مقابله با قماربازها و قمارخانه‌ها رفت
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی ، از شناسایی ۲۰ هزار درگاه پرداخت اینترنتی مرتبط با قمارخانه‌داران و تشکیل پرونده قضایی برای صاحبان آنها همچنین شناسایی ۷۲ هزار کارت اجاره ای در شبکه بانکی و اعمال محدودیتِ دریافت خدمات بانکی در راستای مقابله با قمار و شرط‌بندی در فضای مجازی خبر داد.
کد خبر: ۱۲۱۶۰۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵
بانک‌ها حق ارائه گواهی سپرده به مشتریان در قبال دریافت شمش و مسکوکات طلا را ندارند
این اقدام موجب ایجاد فضای سفته‌بازی و افزایش قیمت‌ها به صورت کاذب و غیرواقعی و حبابی شده و می‌تواند از یک سو تفاوت قیمت مبادلاتی با ارزش ذاتی شمش و مسکوکات طلا را تشدید کند و از سوی دیگر، اسباب تضییع حقوق و منافع عامه را فراهم کند.
کد خبر: ۱۲۱۵۹۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵
بانک مرکزی با ابلاغ بخشنامه‌ای خطاب به شبکه بانکی اعلام کرد: اخذ مسکوکات و شمش طلا از اشخاص ولو به‌صورت امانت که منتج به صدور گواهی از طریق سازوکار بورس کالا و غیر آن شود، صرفاً پس از اخذ مجوز از بانک مرکزی امکان‌پذیر است.
کد خبر: ۱۲۱۵۹۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵
بازار سکه و طلا نسبت به روز گذشته (شنبه ٢٣ دی ماه)، ریزش داشته است. در مقایسه این دو روز، تا این لحظه، هر قطعه سکه تمام طرح جدید از ٣٣ میلیون و ٢۵٠ هزار تومان با کاهش یک میلیون و ۵٠٠ هزار کاهش یافته و به ٣١ میلیون و ٧۵٠ هزار تومان رسیده است.
کد خبر: ۱۲۱۵۷۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۴
فرزین گفت: سکه جدیدی در دستور کار مرکز نشر اسکناس و ضرب سکه بانک مرکزی است که به بازار عرضه می‌شود؛ سکه‌های جدید بدون تاریخ و بصورت تمام بهار آزادی با طرح جدید ضرب شده است.
کد خبر: ۱۲۱۵۶۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۴
در معاملات روز شنبه حواله ارزی در سامانه نیما، عرضه از تقاضا سبقت گرفت به طوری که از مجموع ۳۱۵ میلیون دلار حواله عرضه شده، ۱۹۴ میلیون دلار بدون مشتری نزد عرضه کنندگان باقی ماند.
کد خبر: ۱۲۱۵۶۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۴
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی گفت: ۵ بانک آینده، مهر، سپه، مسکن و خاورمیانه بعد از اتمام مراحل نهایی آزمون و در آینده‌ای نزدیک چک الکترونیک را عملیاتی می‌کنند.
کد خبر: ۱۲۱۵۲۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۲
تکلیف و سهمیه امسال برای پرداخت وام ازدواج ۱۴۴ همت است که از ابتدای فروردین تاکنون بالغ بر ۱۳۴ همت از سهمیه توسط شبکه بانکی به ۶۵۸ هزار متقاضیان پرداخت شده است.
کد خبر: ۱۲۱۵۱۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۱
بر اساس جدیدترین آمار در آذر ماه رشد پایه پولی ۱۲ ماهه به ۳۳.۵ درصد و نرخ رشد ۱۲ ماهه نقدینگی به ۲۷ درصد رسیده و وعده بانک مرکزی این است که تا پایان سال رشد پایه پولی به زیر ۳۰ درصد و رشد نقدینگی به ۲۵ درصد برسد.
کد خبر: ۱۲۱۵۱۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۱
بنا بر اعلام بانک مرکزی ، تکلیف و سهمیه امسال برای پرداخت وام ازدواج ۱۴۴ همت است که از ابتدای فروردین تاکنون بالغ بر ۱۳۴ همت از سهمیه توسط شبکه بانکی به ۶۵۸ هزار متقاضیان پرداخت شده است که حاکی از رشد ۲۸ درصدی در پرداخت تسهیلات به متقاضیان نسبت به دوره مشابه سال گذشته است. پرداخت وام فرزند و ودیعه مسکن هم از مرز ۵۸ همت گذشت.
کد خبر: ۱۲۱۵۰۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۰
با اجرای سیاست پولی بانک مرکزی ، رشد پایه پولی 12 ماهه در ادامه روند نزولی خود از ابتدای سال جاری از ۴۵ درصد در فروردین به ۳۳.۵ درصد در آذر‌ماه کاهش یافت.
کد خبر: ۱۲۱۵۰۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۰
بانک مرکزی:
کد خبر: ۱۲۱۴۸۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۹
همکاری داشتم که تهدید تلفنی داشت. به او گفته بودند اگر این کار را بکنی اتفاق بدی برایت می‌افتد. بالاخره فکر نکن دخترت مثل همیشه میرود مدرسه و برمی‌گردد. این‌طور ترس و لرز ایجاد می‌کردند اما خوشبختانه همکاران ادامه دادند و توانستند کار را جمع و جور کنند.
کد خبر: ۱۲۱۴۶۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۸
سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران با تأکید براینکه معاملات شمش طلا برای رفع تعهد ارزی در مرکز مبادله ایران به نرخ عرضه و تقاضا خواهد بود، گفت: با ورود شمش طلا به مرکز مبادله ایران فعالیت صنف طلا و جواهر رونق روزافزونی خواهد داشت.
کد خبر: ۱۲۱۴۴۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۷
جلسه علنی مجلس شورای اسلامي امروز یکشنبه (۱۷ دی ۱۴۰۲) برگزار و با رای نمایندگان مجلس شورای اسلامی به بانک مرکزی اجازه داده شد تا درباره پیگیری حقوقی و استرداد مطالبات خود از بانک‌های کشور بحرین و مطالبه خسارات ناشی از آن به عنوان سرمایه‌گذار اقدامات لازم را انجام دهد.
کد خبر: ۱۲۱۴۳۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۷
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق گفت: دولت و فعالان اقتصادی عراق با مذاکراتی که انجام داده‌اند در تلاش برای حل رابطه دینار و دلار در ارتباط با ایران و دیگر کشورها هستند. در این زمینه مذاکراتی بین بانک مرکزی ایران و بانک مرکزی عراق انجام شده است.
کد خبر: ۱۲۱۴۲۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۶
نرخ بهره بین بانکی در هفته منتهی به ۱۳ دی پس از ۴ هفته صعود، کاهش یافت.
کد خبر: ۱۲۱۴۱۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۶
بانک مرکزی تأمین ارز برای واردات طلا از محل ارز حاصل از صادرات خود و به صورت شمش را منوط به تحویل، عرضه و فروش آن در بستر مرکز مبادله ارز و طلای ایران کرده است.
کد خبر: ۱۲۱۳۸۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۴
وزیر اقتصاد، گفت: در گذشته، دو موسسه مالی ناتراز تعیین تکلیف شده‌اند و یک موسسه دیگر نیز تا پایان سال، تعیین تکلیف خواهد شد.
کد خبر: ۱۲۱۳۷۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۱۳
