ذبیح الله رحمانی نویسنده چند کتاب قصه، تهیه کننده و کارگردان چند فیلم ویدیویی بلند و همچنین بازرس انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی است. با توجه به برگزاری جشن منتقدان و در پیش بودن جشنواره فیلم فجر، با وی گفت‌وگویی انجام دادیم که ابعاد مختلف سینمای ایران را در بر گرفت. در اینجا بخش‌هایی از این گفت‌وگو را تقدیم خوانندگان نموده و در فرصتی دیگر مشروح آن را منتشر خواهیم کرد.
آقای رحمانی، جشن منتقدان با وجود تمامی کمبودها بسیار باشکوه برگزار شد، در مورد ویژگی‌های این جشن مهم توضیح بفرمایید. خوشبختانه با اینکه چهارمین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران در شرایطی سخت و با حداقل بودجه و بدون هیچ حمایتی برگزار شد، اما با حداکثر کیفیت و رضایت به سرمنزل مقصود رسید و در شبی به یاد ماندنی بیشنر سینماگران برجسته و معتبر کشور اعم از نویسنده، کارگردان، تهیه کننده، بازیگر و سایر عوامل در کنار نویسندگان و منتقدان سینما حضور یافته و در فضایی به شدت صمیمی جوایز خود را دریافت نمودند. جوایزی که از نظر مادی قلیل و از نظر معنوی کثیر بود چنان که بسیاری از فیلمسازان ارزشمندترین جایزه خود را جایزه‌ای می‌دانند که از سوی منتقدان و انجمن دریافت می‌کنند.
این جشن و داوری از معدود جشن‌هایی بود که همه از حضور در آن راضی بودند، چه آنها که برگزیده شدند و چه آنان که نامزد بودند اما جایزه‌ای دریافت نکردند و دلیل این رضایت نیز صداقتی بود که در بطن حرکت انجمن منتقدان نهفته بود. در هرحال باید گفت با اینکه بعضی از جشنواره‌ها با هزینه‌ای میلیاردی برگزار می‌شوند و هیچ دستاورد و رضایتی را در پی ندارند اما جشن منتقدان با حداقل بودجه و حداکثر رضایت مندی همراه بود.
حضور گسترده سینماگران در این جشن نشان از محترم شمردن این صنف و اهمیت دادن به نقد فیلم توسط اهالی سینما است و شاید بتوان گفت بعضی هجمه‌های موردی در ماه‌های اخیر از سوی عده‌ای قلیل به جایگاه منتقدان، مورد پذیرش اکثر فیلمسازان نیست؟درست است. سینماگران واقعی همیشه در کنار منتقدان واقعی هستند. البته هستند منتقدانی که با سینمای بدنه و گیشه‌ای همراه هستند و اینها به درد همان‌ها می‌خورند. اما نگاه غالب انجمن منتقدان در حمایت از فیلمسازان واقعی و فیلم‌های باکیفیت و باارزش است. بنابراین بعضی اظهار نظرهای غیر منصفانه بر علیه نقد و منتقد ناشی از توجیه کردن کاستی‌های گوینده است و در حقیقت عده‌ای برای توجیه عملکرد خود به دیگران می‌تازند. بی‌شک، سینمای سالم و پویا یک ضلعش به منتقدان ختم می‌شود، باید دانست که اعتماد به نظر و رأی منتقد، سینما را واکسینه می‌کند و نجات سینما از این رکود و رخوت به کمک منتقدان میسر می‌شود.
همانطور که می‌دانید شورای عالی سینما به تازگی تشکیل شده، چه آینده‌ای را برای این شورا پیش بینی می‌کنید؟نفس تشکیل این شورا خوب است و باعث خوشحالی اهالی سینما خواهد شد، اما نه با این ترکیب، بلکه در این شورا باید تمام سلائق شرکت داده شوند و صاحب نظرانی دیگر که نظرات متفاوتی ممکن است با این جمع داشته باشند و نماینده تفکرات مختلف در عرصه سینما باشند، باید به این جمع افزوده شوند. اما به این شکل که تعداد زیادی از افراد این شورا دارای نظر و سلیقه‌ای شبیه به هم باشند، کمکی به این سینما نمی‌کند.
به نظر شما جای یک منتقد در این شورا خالی نیست؟چرا که نه! یک منتقد با نگاه ژرف‌نگر و نقادانه خود می‌تواند به این شورا کمک زیادی کند. این شورا باید محل تضارب آرا باشد تا برای این سینما مثمر ثمر واقع شود.
در آستانه بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر قرار داریم، چه ارزیابی از این دوره از جشنواره دارید؟کیفیت جشنواره هیچ گاه نباید فدای کمیت شود. امسال گویا قرار است که همه فیلم‌ها هرجوری شده در یک بخش جشنواره جا داده شوند، بخش مسابقه، بخش مسابقه اول، بخش ویدیویی، بخش نوعی نگاه... آخر چرا باید به این شکل عمل کرد! این کار باعث می‌شود تا ارزش رقابت ازبین برود یا کمرنگ شود. در تمام جشنواره‌های معتبر دنیا ممکن است پنج هزار فیلم هم به جشنواره برسد، اما آنها قوانین و ضوابط خود را زیر پا نمی‌گذارند و تعداد محدودی را انتخاب می‌کنند، حتی اگر چند اثر از کارگردانان شاخص به جشنواره راه پیدا نکنند.
جشنواره محل بهترین‌هاست، اما آیا همه این فیلم‌ها جزو بهترین‌ها هستند؟ اگر هستند، پس چرا حال و روز سینمای ما این است؟ عرف جشنواره فیلم فجر این بوده که حداکثر 27 فیلم در بخش مسابقه جشنواره شرکت داشته باشد، اما این رقم اکنون به حدود 33 فیلم رسیده و دیگر بخش‌ها هم بقیه فیلم‌ها را در خود جا داده‌اند. ضمن اینکه بر خلاف سالهای پیش که جشنواره در استان‌های مختلف برگزار می‌شد، اما امسال حرف‌های ضد ونقیضی در این باره شنیده می‌شود، در صورتی که یکی از برنامه‌های اعلام شده معاونت سینمایی، برپایی عدالت سینمایی در تمام کشور و تشکیل مناطق سینمایی در سراسر ایران بود. هرچند که سینمای ایران در حال حاضر فقط مختص تهران شده و از نظر موضوعی مسائل و دغدغه‌های تمام مردم سرزمین ما را در بر نمی‌گیرد.
در مجموع وضعیت سینمای ایران را چگونه می‌بییند؟چند سال است که سینمای ایران مثل تیم ملی فوتبالمان شده است، همانطور که وقتی در فوتبال سه کشور را می‌بریم و فکر می‌کنیم به قهرمانی می‌رسیم، اما ناگهان از کل مسابقه حذف می‌شویم و ناامید می‌گردیم، هر سال هم با شروع جشنواره فیلم فجر فکر می‌کنیم که تحولی در سینمایمان رخ می‌دهد، اما اگرچه ممکن است دو ـ سه فیلم خوب و شاخص هم در جشنواره مشاهده کنیم، با این حال کلیت سینمای ایران پیشرفته نکرده و درجا می‌زند، امیدوارم عاقبت روزی سینمای ایران یکبار برای همیشه به سمت تعالی دورخیز داشته باشد.
شما علاوه بر فعالیت در عرصه نقد، سال گذشته به عنوان تهیه کننده فیلم بلند ویدیویی «در محدوده ابری» در جشنواره فیلم فجر شرکت داشتید، این فیلم به تازگی نیز در بخش اصلی و مسابقه جشنواره فیلم دهلی هند به نمایش در آمد و با استقبال تماشاگران روبه‌رو شد، وضعیت نهایی این فیلم به کجا انجامید؟بله! فیلم «محدوده ابری» با کارگردانی روح اله سهرابی به عنوان یک فیلم فرهنگی و با هزینه بخش خصوصی تهیه شد و با توجه به شعار حمایت از آثار فرهنگی ما انتظار داشتیم تا شرایط تبدیل این فیلم به کپی 35م.م فراهم شود که متاسفانه چنین نشد، از سویی دیگر برای عرضه آن در فروشگاه‌های محصولات فرهنگی نیز تاکنون همکاری لازم با ما انجام نگرفته است. من یک سوال دارم؛ پس شعار حمایت از فیلم فرهنگی کی و چگونه باید تحقق یابد؟
علت این قضیه را در چه می‌بینید؟علت‌های گوناگونی دارد؛ ازجمله، در این سینما اگر یک حرف خوب و یک کار خوب ارائه گردد، اما تهیه کننده یا بازیگر یا کارگردان آن چهره نباشد، مورد بی‌مهری و نادیده شدن قرار می‌گیرد، در حالی که سینما باید همیشه پویا بوده و آماده جذب هنرمندان مستعد و آثار باارزش باشد. علت دیگر شاید کارشناسانی که باید در این باره نظر دهند، ممکن است که مدرک کارشناسی داشته باشند، اما باید فراتر از آن، سینما را با تمام وجود حس کرده و بشناسند و صرفأ با مدرک نمی‌توان داعیه شناخت سینما و بلکه تصمیم‌گیری درباره سینما داشت. برخی می‌گویند، این فیلم‌ها فروش ندارد. من می‌پرسم مگر قشر فرهیخته، اساتید، دانشجویان، و سایر علاقه‌مندان به جلوه‌های فرهنگی و هنری، مگر فیلم خاص خود را نمی‌خواهند، خب اگر شما فکر می‌کنید که این فیلم‌ها فرهنگی است و علاقه‌مندان عام ندارد که البته چنین نیز نیست، پس دست کم زمینه نمایش این چنین فیلمی را برای همان قشر فرهنگی فراهم سازید.
