12 آذرماه برابر با دوم دسامبر، روزجهاني معلولان نامگذاري شده است.معلولان يکي از قشرهاي آسيب پذير جامعه هستند که از سالهاي متمادي تاکنون با مشکلات و چالش‌هاي فرواني مواجه بوده اند، مشکلاتي که هزاران راه براي حل آنها وجود دارد.
به نوشته روزنامه ابتکار بر اساس شاخص‌هاي جهاني، 10درصد جمعيت هر کشور را معلولان تشکيل مي‌دهند. سازمان بهداشت جهاني مي‌گويد: روزانه 220 هزار معلول بر اثر دلايل گوناگون به جمعيت معلولان در جهان اضافه مي‌شود.
ايران نيز اين قاعده مستثني نيست و هم اکنون 11ميليون ايراني معلول هستند. بر اين اساس بيش از متوسط جهاني يعني بيش از 14 درصد كل جمعيت کشورمان را معلولان تشكيل مي‌دهند.به گفته کارشناسان و روانشناسان، بيشتر آنان از نظر هوشي کمبودي نداشته يا از نظر استعدادها ممکن است اشکالي درکارشان نباشد اما مشکلاتي که در ديدن، شنيدن و حرکت اين افراد وجود دارد، سبب خواهد شد که نتوانند از هوش و استعداد خود بهره مناسبي بگيرند.برخي مسايل معلولان مانند مشکل بيان و دشواريهاي کنترلي و حركتي موجب بروز مشکلات در زندگي براي آنان شده و زمينه را براي نابساماني در زندگي و رفتار فراهم مي‌سازد.
کارشناسان اجتماعي و حتي جامعه شناسان نيز معتقد هستند که معلولان به دليل دست و پنجه نرم کردن با معلوليت‌هاي گوناگون از وضعيت شغلي، تحصيلي و رفاهي کاملي برخوردار نيستند و در نتيجه بيشتر آنان روبه انزوا و خانه نشيني مي‌روند.البته حق طبيعي هر فرد معلولي، برخورداري ازمسکن، حمل و نقل، خدمات اجتماعي و بهداشتي، فرصت‌هاي شغلي و آموزشي، زندگي اجتماعي و فرهنگي و نيز تسهيلات ورزشي و تفريحي است.
اما محقق نشدن همه اين امکانات در جامعه فعلي باعث شده تا آنان نتوانند از فرصت‌هاي برابر زندگي همانند افراد عادي، بهره مند شوند.فرد معلول از احساس نقص عضو خود خوشحال نيست اما مي‌خواهد با هر امکاناتي که در اختيار دارد توانايي هايش را به جامعه اثبات کند.البته با وجود تمام اين مشکلات، در شرايط کنوني شاهد حضور پر رنگ قشرهاي مختلف معلولان در کارهاي گروهي مانند تئاتر، ورزش‌هاي مختلف و کارهاي هنري در مراکز گوناگون هستيم.
يک کارشناس روانشناسي در اين ارتباط مي‌گويد: معلول کسي است که بر اثر نقص جسمي و ذهني کارآيي خودش را در فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي و يا در حوادث و مسايل مختلف از دست مي‌دهد. سکينه باستاني ادامه مي‌دهد: بعد از اينکه فرد معلول، وضعيت خود را پذيرفت و با معلوليتش کنار آمد،بايد نهايت احترام را به او گذاشت و استقلال لازم را به وي داد. باستاني افزود: آنها همانند افراد عادي داراي هيجانات مختلف هستند و بايد سلامت روان آنها با ديدگاه و اقدامات مثبت بيش از گذشته تقويت و ارتقا يابد.
وي گفت: آنها مي‌توانند با وجود نقص در جسم خود به انجام کارهاي هنري مانند سفالگري، خياطي، نقاشي، منبت کاري، قاليبافي بپردازند.باستاني تاکيد کرد: ادامه تحصيل، از جمله مهمترين مسايلي است که مي‌تواند زمينه رشد و پيشرفت را براي معلولان جسمي و حرکتي در اجتماع ايجاد کند.اما از نگاهي ديگر،مکان‌هاي عمومي در کشور وحتي درسطح پايتخت مانند پارک، فضاهاي سبز و معابر به طور کامل براي تردد آسان آنها با وليچر و عصا مناسب سازي نشده است.اين مساله نيز بيشتر ازهرچيزديگري به خانه نشيني اين افراد کمک کرده و در نتيجه تعدادي از آنها شايد تا مدت‌هاي زيادي از منزل بيرون نيايند.
بخش عظيمي از فعاليت‌هاي مناسب سازي اماکن و معابر در هر شهري بر عهده شهرداري است.دکتر آذرمعنوي که به دليل ابتلا به بيماري ديستروفي (عضلاني) بر روي صندلي چرخدار مي‌نشنيد، گفت: بيشتر ساختمان‌ها و حتي مطب پزشکان فاقد آسانسور است و ما گاهي براي رفتن به پزشک با مشکلات متعددي مواجه مي‌شويم.وي که پزشک ويژه معلولان آسايشگاه خيريه کهريزک است، افزود: آسانسورهاي ويژه معلولان نيز در بيشتر اماکن عمومي شهر تعبيه نشده و جابه جايي ويلچر در پله‌ها بسيار مشکل است.به گفته معاون امور توانبخشي سازمان بهزيستي کشورنخستين گزارش مناسب سازي معابر، اماکن، پارک ها، بوستان‌ها و مساجد، سال گذشته به دولت ارسال شد و پس از آن قرار شد دستگاههاي مختلف همکاري لازم را جهت افزايش مناسب سازي در ساير استان‌ها انجام دهند که متأسفانه اين امر تحقق پيدا نکرد.
وي با بيان اينکه ما هم معتقد هستيم که وضعيت مناسب سازي معابر، اماکن و مساجد چندان مطلوب نيست،اضافه کرد: مناسب سازي يک کار گروهي بامشارکت همه دستگاههاي اجرايي در سطح کشور است و همه بايد تحقق اين مساله را براي رفت و آمد آسان معلولان در شهر جدي بگيرند.
