گشودن دریچه ای از دنیای امروز به دیروزهای 40 هزار سال پیش، با گذر در میان سنگ ها و صخره هایی با حکاکی های باستانی میسر است، سنگ هایی که هر یک رازی از زندگی پیشینیان می‌گشاید. گذر بر سنگ نگاره های تیمره حکم سفر به دوران پیش از تاریخ این سرزمین را دارد که حرف های زیادی برای گفتن است و هنوز آوازش در گوش هاست.
به گزارش مهر از خمین، نقوشي كه بر ديواره سنگي كوه ها و دره ها ديده مي شود هر یک نشانگر نخستين جلوه هاي شناخته شده از ذوق هنري و زيبا شناسی اجداد دور انسانهاست. حکاکی و نقاشی بر روی سنگ و دیواره غارها يكي از رايج ترين شيوه هاي بيان پيام ها و فرهنگ انسان است. سنگ نگاره ها و هنر صخره ای موزه های سر باز جهان به شمار می روند.
هزاران هزار سال پیش در اواخر دوره پارینه سنگی و آغاز عصر نو سنگی مردمانی که دیگر غارنشینی را رها کرده بودند به دشت ها آمدند و عصری نو در تمدنی بشری آغاز شد، عصری که مردمانش هزاران نقش اسرار امیز از آن روزها بر دل سنگ ها و صخره ها برای ما به یادگار گذاشته اند.
این سنگ نگاره ها در مناطق مختلف ایران نیز دیده می شود که قدمت برخی از آن ها به چهل هزار سال پیش می رسد. اجداد ما نزدیک به چهل هزار سال پیش باورها، ايده ها و تقدس هاي خود را بر روی صخره های این مناطق که زمانی محل اصلی زندگی شان بوده است، حک می کرده اند. اين نقوش و تصاوير بيان كننده پيام هاي گوناگوني از مردمان آن زمان به نسل های آینده بوده است.
منطقه تیمره در دل كوه هاي زاگرس در فلات مركزي ايران است. تیمره یکی از همین موزه های عظیم صخره ای جهان است که در جنوب خمین واقع شده است، دشتی که نیاکان ما از غارها به آن نقل مکان کردند و آن گاه ذهنیت، دغدغه ها و زندگی خود را بر روی سنگ های آن نقش کردند.
سنگ نگاره های تیمره به تعداد 21 هزار سنگ نگاره کهن ترین آثار تاریخی و هنری جهان با قدمت 40 هزارساله به شمار می آیند.
سنگ نگاره هایی با قدمت 17 هزار سال
قدیمی ترین سنگ نگاره های جهان عمری 12 هزار سال دارند در حالیکه باستان شناسان در تحقیقات اخیر خود پی برده اند که سنگ نگاره ها تیمره پیشینه متفاوتی از سایر سنگ نگاره های جهان نشان می دهد و تا پنج تا 10 و 15هزار سال کهن تر از قدیمی ترین سنگ نگاره ها شناخته شده در جهان است، بنابراین عمر تعدادی از این سنگ نگاره ها 17 هزار سال است.
سنگ نگاره های تیمره یکی از زیباترین و کامل ترین مجموعه سنگ نوشته های کشور است که در ارتفاعات بخش جنوبی پاستان مرکزی شامل خمین، دلیجان، نیم ور و محلات بر ل صخره ها حک شده و آئینه ای از تجربیات عینی، باورهای مردمی و فرهنگی نیاکان ما بوده است.
این سنگ نگاره ها آلبومی نفیس از نمادها، کتیبه ها و علایم نشانگر که مروری بر صفحات حک شده آن بر دل صخره های ست خمین و گلپایگان ، چگونگی زیست ، دانش و تجربیات پیشینیان را فراروی ما می نهد. در سنگ نگاره های تیمره ، مجموعه اطلاعات معیشتی و شکار ، حفاظت ، اعلام خطر ، آیین و رسومات و شیوه زیست خودنمایی می کند.
90 درصد نقوش حک شده بر روی سنگ ها و صخره های این منطقه تصاویر بز کوهی است و مابقی شامل انسان در حالات مختلف تصاویر شکارچیان سوار بر اسب، رقص های جادویی زنان باردار، زایش آدمی و نبردهای پهلوانی و تن به تن به چشم می خورد.
در صخره های این منطقه تصاویری از سایر جانداران نظیر پلنگ، شیر، گراز، گورخر، شتر یک کوهان و دو کوهان، حیوانات عجیب، پرندگان چهارپا و دوپا، قوچ کوهی، گوزن (مارال ، زرد و شوکا)، اسب با سوار و بدون سوار، مار ولاک پشت و پرندگان چون کبک بوقلمون، هدهد، درنا دیده می شود.
انیمیشن های اولیه و انسان بالدار در تیمرهيكي از نقش هاي تازه پيدا شده در دل سنگ نگاره های تیمره صحنه اي است كه چند تصاوير پياپي روي يك بوم حركت بز كوهي را نشان مي دهد. اين نخستين نشانه هاي خلق انيميشن و تصاوير متحرك در ذهن انسان است. این نقش می تواند نشان از کنجکاوی بشر برای خلق ایده های جدید باشد، ایده هایی که هزاران سال بعد بعنوان یکی از هنرهای تجارت جهان محسوب می شود.
انسان بالدار نیز دیگر نقش اسرارآمیزی است که در منطقه تیمره شهرستان خمین کشف شده است. این تصویر نقش انسانی با دست های گشوده و بسیار بزرگ و بال مانند بوده که نمادی انتزاعی و سمبلیک است و نشان دهنده انسان پرنده نیست. نقش های شبیه انسان بالدار یا انسان دیو پیکر و عظیم با شاخک هایی بر سر که در تیمره خمین نیز وجود دارد گاهی نشانه ملاقات هوشمندان فرازمینی با انسان دانسته شده اند.
سنگ نگاره هایی که منحصر به فرد است
یکی دیگر از شگفتی های سنگ نگاره ها وجود نقش های مشابه در نقاط مختلف دنیا بدون اطلاع داشتن از یکدیگر بوده است، سنگ نگاره های تیمره منحصربفرد هستند ولی گاه در میانشان نقش هایی به چشم می خورد که هزاران سال پیش در سنگ نگاره های قاره دیگری در جهان نیز آورده شده است و این نشان دهنده این است که نیاکان ما در هر نقطه ای از دنیا که بوده اند در کنار خلاقیت و تبلور ذهن در عینیت، دغدغه های مشابه نیز داشته اند.
سنگ نگاره ها نشانگر تطور تاریخ و تکامل دوره های تاریخی نیز هست، تغییر خطوط و نقاشی ها در سنگ نگاره ها نشان از این موضوع دارد. بعنوان مثال تکامل خط از خط تصویری، اندیشه نگار، سطری، هندسی، پهلوی، عربی، کوفی تا فارسی در این منطقه موید همین امر است.
سنگ نگاره ها عظیم ترین ذخیره فرهنگی و اجتماعی تمدن جهانی است، ذخیره ای که آئینه تمام نمای نیاکانمان تا به امروز است، هرچند که بسیاری از این گنجینه ها در سایه بی توجهی مسئولان و مردم از بین رفته است ولی امید می رود با معرفی درست، بررسی و حفاظت بیشتر از این میراث معنوی که متعلق به تمام بشر است، زمینه های مناسب برای گردشگری و ایجاد توریسم در این منطقه باستانی را پدید آورد.
سنگ نگاره های تیمره که روزی با تیزی نوک سنگ ها یا استخوان ها بر دل صخره ها و دره ها حک شده اند، امروز نیاز به توجه بیشتر دارند.
منطقه تیمره خمین در این روزهای پرطراوت بهاری آغوش خود را برای گردشگران و مسافران نوروزی باز کرده است و این دشت بزرگ خاطره روزهایی که انسان های اولیه بر دل آن قدم گذاشتند را زنده خواهد کرد.
