حفاظت از منابع حياتي محيط زيست بيش از آن که مبحثي اقتصادي و اجتماعي به شمار رود مباني اخلاقي و زيست محيطي دارد و نگاهباني از محيط زيست به روندي جهاني تبديل شده است. تعهدات کشورها براي حفاظت از منابع حياتي تاکنون به امضاي کنوانسيون ها و معاهده هاي بين المللي منجر شده و ايران نيز در اين تعهدات سهيم و شريک است.
به گزارش خراسان، طي دهه هاي اخير آسيب هاي وارد شده به محيط زيست از جمله تنش هاي محيطي نظير خشکسالي، توفان هاي شن در جنوب و جنوب غرب، کاهش تدريجي سطح سفره هاي زيرزميني، پيشروي کوير و آسيب ديدن عرصه هاي جنگلي و مرتعي، خشک شدن تالاب ها و پهنه هاي آبي و آلودگي آب هاي سطحي شرايطي را براي محيط زيست فراهم کرده است که از آن به عنوان بحران ياد مي شود و اين خود موجب شده است کشورهاي در معرض آسيب مقررات و قوانين را با پشتوانه اجرايي قضايي تدوين کنند و شرايط را براي پايداري محيط زيست فراهم کنند.
... و اکنون معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان حفاظت از محيط زيست بر اين باور است که شرايط براي حفاظت از محيط زيست فراهم شده است.
دکتر معصومه ابتکار افزود: به دليل توجه و عنايت ويژه دولت و شخص رئيس جمهور به محيط زيست، شرايط براي حفاظت از محيط زيست فراهم شده است.
وي در گفت و گو با ايلنا به امضاي تفاهم نامه با وزارت تعاون، کار و امور اجتماعي اشاره کرد و افزود: دولت درصدد ايجاد مشاغلي در سطح کشور است که به تخريب محيط زيست منجر نشود.
ابتکار از روحانيون، علما، اساتيد دانشگاهي و تشکل هاي غيردولتي خواست در راستاي صيانت و حفاظت از محيط زيست طبيعي فرهنگ سازي کنند.
آسيب هاي نيم قرن بي توجهيپس از اصلاحات ارضي در سال ۱۳۴۰ که به افراز اراضي کشاورزي منجر شد محيط زيست به شدت آسيب ديد و روند کاهشي منابع آب سطحي و زير سطحي نيز آغاز شد. همچنين تغيير مالکيت مراتع و جنگل به آسيب شديد اين اکوسيستم هاي حياتي منجر شد و...
مهندس عابدين کارشناس ارشد اداره کل محيط زيست استان هرمزگان که ۳۲ سال سابقه فعاليت در اين زمينه را دارد با نگاهي به گذشته نه چندان دور آسيب ديدگي محيط زيست دريايي کشورمان مي گويد: توسعه غيرکارشناسي ترانزيت دريايي و احداث اسکله هاي رسمي و غيرمجاز موجب شد محيط زيست دريايي کشور به ويژه در جنوب به شدت آسيب ببيند و آلودگي هاي دريايي ناشي از تردد کشتي هاي اقيانوس پيما بر گونه هاي گياهي و جانوري خليج فارس به شدت آسيب بزند به گونه اي که برخي گونه هاي دريايي (گياهي و جانوري) نابود و تعادل زيست محيطي در اين منطقه دچار تنش شد.
وي افزود: علاوه بر آلودگي هاي دريايي (محيط آبي) شاهد عقب نشيني تدريجي جنگل هاي دريايي حرا نيز هستيم اين مناطق که زيست بوم پرندگان مهاجر هستند مشکلاتي را براي حيات وحش دريايي به وجود آوردند.
عابدين روند تخريب زيست بوم دريايي جنوب را ادامه دار مي داند و مي گويد: متأسفانه روند تخريب محيط زيست دريايي همچنان در سکوت کامل ادامه دارد و به نظر من عزم ملي براي نجات مرزهاي آبي در جنوب کشور بايد آغاز شود و انتظار داريم که دولت تدبير و اميد براي توقف روند تخريبي محيط زيست دريايي جنوب کشور اقدام شايسته و بايسته اي کند.
مطوري کارشناس ارشد محيط زيست خوزستان هم مي گويد: پهنه هاي آبي وسيع که در مرز مشترک ايران و عراق قرار دارد در سال هاي اخير به شدت آسيب ديده است. اين مناطق که از سوي يونسکو خاستگاه تمدن بشري عيلام و آشور به شمار مي رود با خشک شدن بخش عراقي آن (توسط حکومت پيشين عراق به رياست صدام) به شدت آسيب ديد و دامنه نابودي منابع آبي و ذخيره ماهيان آن به بخش ايراني تالاب هاي شادگان و آبادان (هورالعظيم، هورالحمار و...) نيز رسيد.
وي طغيان پهنه هاي شن و هجوم گرد و غبار به استان هاي جنوبي را ناشي از خشک شدن تالاب هاي جنوب ايران و عراق مي داند و ادامه مي دهد: توفان هاي شن که در سال هاي اخير بيش از ۱۷ استان کشور را در نورديده موجب از بين رفتن اراضي مستعد کشاورزي و پيشروي کوير شده است و در نتيجه عملاً بخش هايي از عرصه هاي زراعي و جنگلي نابود شد.
رئيس اداره منابع طبيعي يکي از شهرستان هاي استان لرستان که مايل به افشاي نام خود نبود، گفت: مساحت جنگل هاي بلوط دامنه هاي زاگرس کمتر از يک سوم مساحت ۴۰ سال پيش است و متعاقب آن توده هاي گياهي و جانوري اين جنگل ها هم ناپديد شد و به اعتقاد من اين جنگل ها آخرين روزهاي حيات خود را طي مي کنند.دانش آموخته جنگل در شهرستان جاجرم در استان خراسان شمالي هم معتقد است آب هاي سطحي خطه شمال کشور در سال هاي اخير به شدت آلوده شده و بيشتر به فاضلاب شبيه است تا آب شرب.
وي مي افزايد: اگر اخبار مبني بر انتقال آبزيان مهاجم از آب هاي شمال درياي خزر به آب هاي ساحلي استان هاي شمالي صحت داشته باشد فاجعه اي زيست محيطي در سواحل ايران رخ داده است که ذخاير آبزيان را به شدت تهديد مي کند. اخبار تأييد شده در مورد کاهش ذخاير ماهي کيلکا و فيل ماهيان گوياي اين واقعيت تلخ است که محيط زيست دريايي کشور در حال احتضار است و بايد براي نجات آن چاره اي انديشيد.کارشناسان هم بر اين باورند که سرنوشت تلخ درياچه اروميه و هامون و کارون نتيجه بي توجهي به پهنه هاي آبي کشور است و افزايش روزافزون دشت هاي آبي ممنوعه، فرسوده شدن و نوسازي نکردن جنگل ها، تبديل مراتع درجه يک به مراتع درجه ۲ و ۳، پيشروي کوير و... همگي نتيجه بي توجهي و استفاده غيراصولي از اين منابع حيات است.
خط مقدم توسعه پايداردکتر مجيدي پاريزي استاد دانشگاه تهران و مدرس اکولوژي، حفاظت از محيط زيست را زيربناي توسعه پايدار مي داند و مي گويد: اکوسيستم هوا، زمين و آب زنجيره اي حياتي را تشکيل مي دهد.
چنان چه در هر کدام از اين حلقه ها با آسيب مواجه شويم تأثير منفي آن به سرعت بر تمامي حلقه هاي اين زنجيره ظاهر مي شود.
وي توضيح داد: صدها و هزاران گونه جانوري و گياهي در اکوسيستم هاي سه گانه محيط زيست در تعاملي «بين گونه اي» و «ساير گونه اي» قرار دارند. به اين معنا که اگر رويش طبيعي يک قارچ در شمال جنگل هاي اسالم با مشکل مواجه شود يا اين گونه از بين برود بر مجموعه رويش هاي گياهي و جانوري تمامي سه اکوسيستم هوا، آب و زمين تأثير مي گذارد و خلا ژنتيکي بسيار وحشتناکي را بر جا خواهد گذاشت لذا تعامل انسان با محيط زيست و بهره برداري از آن ظرافت هاي خاص خود را دارد و نبايد اجازه داد سواحل از ماهيت ساحل بودن خود خارج شوند يا عرصه هاي غيرمشجر درون جنگل ها به مزرعه و دامنه هاي کوهستان ها به باغ و... تبديل شوند. در واقع نبايد اجازه بدهيم که ترکيب زيستي اکوسيستم هوا، آب و زمين خدشه دار شود.
اين استاد دانشگاه با اشاره به شعار سال ۱۳۶۸ سازمان جنگل ها مي گويد: اين جمله حکيمانه را فراموش نکنيم که «نگذاريد بميرد جنگل که جهان خواهد مرد» و اين جمله بيانگر ارتباط ادامه حيات انسان ها با ادامه حيات جنگل است که بخشي از اکوسيستم زمين به شمار مي آيد مي توان اين را به بيابان، رودخانه و دريا و... هم تعميم داد و بگوييم نگذاريد بميرد بيابان، دريا، رودخانه، کوير و... که جهان خواهد مرد.
پاريزي تأکيد کرد: اگر مي خواهيم صنايع پويا داشته باشيم بايد منابع آبي، جنگل ها، معادن و... را حفظ کنيم و از آن استفاده اصولي داشته باشيم، اگر خواهان محيط سالم شهري هستيم بايد در استفاده بي رويه از خاک، آب، منابع زيرزميني و جنگل و حيات وحش و... تأمل کنيم. در مجموع اگر مي خواهيم زنده بمانيم و حيات ادامه داشته باشد بايد فاکتورهاي حياتي محيط زيست را حفظ کنيم و ضمن بهره برداري از منابع زيستي محيط زيست اجازه بازسازي طبيعي را به فاکتورهاي محيط زيست بدهيم تا زنجيره هاي حيات همواره پيوسته بماند و انسان در خدمت طبيعت و طبيعت در خدمت انسان باقي بماند.
و اکنون؛ نگاه ويژه رئيس جمهورحال ببينيم مفهوم «توجه و عنايت ويژه دولت و شخص رئيس جمهور به محيط زيست» که ابتکار رئيس سازمان حفاظت از محيط زيست آن را گفته است چيست؟
مديرکل حفاظت از محيط زيست استان اصفهان معتقد است تأمين اعتبار براي تقويت منابع آبي در استان بهترين تدبير دولت براي پاسداشت از منابع آبي استان است.
وي افزود: پس از مکاتبات فراوان نمايندگان استان در مجلس شوراي اسلامي، فرمانداران ادواري استان اصفهان، مديران ادواري محيط زيست و منابع طبيعي و اعضاي شوراي اسلامي اصفهان به معاون اول رئيس جمهور و رئيس شوراي عالي آب، قانون مديريت يکپارچه حوضه آبخيز زاينده رود به قانون تبديل شد و دولت يازدهم به موضوع تأمين حقابه اين رود ورود پيدا کرد تا اميدها بار ديگر در شرق اصفهان طلوع کند و کشاورزان به حقوق خود براي استفاده از اين منبع آبي دست يابند.
به نظر من اين قانون بهترين حمايت دولت از محيط زيست در مرکز کشور به شمار مي رود.
مديرکل حفاظت از محيط زيست خوزستان هم معتقد است کنترل صدور پروانه هاي چرا و شکار در استان، توجه ويژه به پهنه هاي آبي مرزي (هورالعظيم و...) و اعلام منطقه گردشگري در شادگان و آبادان بهترين هديه دولت تدبير به استان خوزستان است.
لاهيجان زاده افزود: پيگيري حل مشکل گرد و غبار و استقرار سامانه هاي هشدار اين پديده نيز گام اساسي در حفاظت از محيط زيست به شمار مي آيد و بخشي از اظهارات رئيس سازمان حفاظت محيط زيست کشور قائل به تصميمات دولت در استان خوزستان است علاوه بر اين حمايت دکتر ابتکار از کمپين حمايت از کارون نيز بيانگر نگاه ويژه دولت به موضوع آلودگي کارون است و احياي اين آبراه بين المللي نيز يکي ديگر از خدمات ويژه دولت يازدهم به جنوب کشور به شمار مي رود.
مدير اداره محيط زيست يکي از استان هاي شمالي نيز معتقد است در يک سال گذشته دولت اهتمام ويژه اي به سواحل و عرصه هاي جنگلي و مرتعي در شمال کشور داشته است سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري نيز طرح هاي احياي عرصه هاي جنگلي را تهيه و با عنايت ويژه اي در مورد عرصه هاي جنگلي بازسازي بخش هاي فرسوده جنگل را آغاز کرده اند. اين کار مي بايست از ۲۰ سال پيش شروع مي شد که متأسفانه تنها روي کاغذ و طرح و پروژه باقي ماند اما دولت يازدهم وارد فاز اجرايي شده و جنگل و درياي شمال کشور بار ديگر نفس هاي حيات بخش خود را به مردم ايران هديه خواهد داد.
معاون برنامه ريزي و امور اقتصادي وزارت جهاد کشاورزي هم معتقد است: اهتمام دولت يازدهم به توليد محصولات سالم و ارگانيک و توسعه کشت هاي گلخانه اي و آبياري هاي نوين دقيقاً در راستاي حفاظت از محيط زيست است.
وزارت جهاد کشاورزي نيز درصدد برنامه ريزي براي استفاده حداقلي کشاورزان از سموم و کودهاي شيميايي است تا توليد محصولات کشاورزي با رعايت حداکثر اصول حفاظتي از محيط زيست همراه باشد و در اين مسير هر درصدي که موفق شويم در واقع گام بلند و اساسي براي حفاظت از منابع زيستي برداشته ايم و توليد در کشور با اصل حفظ محيط زيست توأم خواهد بود.به هر حال به نظر مي رسد که دولت يازدهم اهتمام ويژه اي به پاسداري و نگاهباني از محيط زيست داشته است که اين اهتمام در اظهارات معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان حفاظت از محيط زيست کشور نمود دارد.توجه ويژه دولت و شخص رئيس جمهور به محيط زيست بار ديگر بارقه اميد به شکوفايي منابع حيات در کشور را زنده کرده و اميد به ادامه طرح هاي در حال اجرا و طراحي پروژه هاي تکميلي بيشتر را در راستاي حفاظت از محيط زيست دو چندان کرده است.
