فعال‌سازی ظرفیت‌های خالی، گسترش چتر نظارتی، تلاش برای ساماندهی مطالبات معوق، اصلاح سیاست‌های پولی، ساماندهی بدهی بانک‌ها، کاهش نرخ سود در بازار بین‌بانکی و ثبات در بازار ارز از جمله اقدامات بانک مرکزی در دو سال گذشته است که رئیس کل بانک مرکزی به تشریح آن پرداخت.
به گزارش تابناک به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، دکتر ولی‌الله سیف در مراسم برگزاری پنجاه و پنجمین مجمع عمومی این بانک با اشاره به اینکه رویکرد کلی سیاست‌های بانک مرکزی در سال 1393 بر ارتقای انضباط پولی، کنترل و سالم‌سازی ترکیب رشد نقدینگی و حفظ ثبات بازار ارز قرار گرفته بود، اظهارداشت: بانک مرکزی همچنین در تنظیم سیاست‌های اعتباری به تامین مالی سالم اقتصاد و هدایت منابع به سمت فعالیت های تولیدی نیز توجه ویژه‌ای داشت، ضمن آنکه عملکرد متغیرهای اقتصادی کشور در سال 1393 در مجموع گویای حصول به سطح مناسبی از آرامش و ثبات اقتصادی پس از یک دوره پرتلاطم و تحولات منفی است.
وی با برشمردن مهمترین جهت‌گیری‌های بانک مرکزی در حوزه سیاست های پولی، اعتباری و ارزی در سال 1393 و نقش آنها در جهت‌دهی به تحولات اقتصادی کشور تاکید کرد: تعیین نرخ حداکثر 22 درصد برای سپرده‌های یک‌ساله، تعیین سقف نرخ سود تسهیلات عقود غیرمشارکتی در سطح 22 درصد، ممنوعیت پذیرش سپرده‌های با سررسید طولانی‌تر از یک‌سال به عنوان اقدامی مهم در راستای کاهش چسبندگی نرخ‌های سود سپرده و سازگار با ماهیت بازار پول و کاهش و یکسان‌سازی نسبت سپرده قانونی بانک های تجاری از مهمترین تصمیمات شورای پول و اعتبار در این زمینه بود.
*مدیریت نقدینگی و سالم‌سازی ترکیب آن
سیف در خصوص مدیریت نقدینگی و سالم‌سازی ترکیب آن تصرح کرد: در چارچوب اهداف اعلامی برای رشد نقدینگی به عنوان هدف میانی سیاستگذاری پولی، رشد نقدینگی در سال 1393 به 22.3 درصد رسید که نسبت به رشد نقدینگی سال 1392 به میزان 3.7 واحد درصد کاهش داشت. نقطه قوت عملکرد بانک مرکزی در زمینه مدیریت نقدینگی اقتصاد، حرکت به سمت سالم‌سازی ترکیب رشد نقدینگی و افزایش سهم ضریب فزاینده نقدینگی از رشد متغیر یادشده بود؛ به طوریکه رشد 22.3 درصدی نقدینگی در سال 1393 از رشد 10.7 درصدی پایه پولی و 10.5 درصدی ضریب فزاینده نقدینگی حاصل شد.
سیف با اشاره به اینکه ثبات مناسب بازار ارز و مهار انتظارات تورمی از دیگر جهت گیری های بانک مرکزی در سال گذشته بود افزود: علیرغم نااطمینانی‌های ناشی از طولانی شدن مذاکرات هسته‌ای و کاهش شدید قیمت نفت، متوسط نرخ دلار در بازار آزاد در سال 1393 نسبت به رقم مشابه سال قبل تنها به میزان 3.0 درصد افزایش داشت.
علاوه بر این، انحراف معیار نرخ دلار در سال 1393 نسبت به رقم سال قبل نیز به میزان 42.4 درصد کاهش داشت که حاکی از افزایش قابل توجه ثبات بازار ارز در سال 1393 و تقویت مقاومت و تاب‌آوری آن در مواجهه با شوک‌های وارده بود.
رئیس کل بانک مرکزی از کاهش قابل ملاحظه نرخ تورم در سال 93 خبر داد و گفت: در نتیجه سیاست‌ها و اقدام های انجام شده، نرخ تورم با کاهش 19.1 واحد درصدی از 34.7 درصد در سال 1392 به 15.6 درصد در سال 1393 رسید. علاوه بر این، نرخ تورم نقطه به نقطه نیز از اوج خود یعنی به 45.1 درصد در خردادماه سال 1392 به 16.2 درصد در اسفند ماه سال 1393کاهش یافت.
*فعال‌سازی ظرفیت‌های خالی موجود در اقتصاد
وی در خصوص هدایت مناسب منابع بانکی به سمت فعال‌سازی ظرفیت‌های خالی موجود در اقتصاد تصریح کرد: سیاست‌های اعتباری بانک مرکزی در سال 1393 بر تقویت توان تسهیلات‌دهی شبکه بانکی و تامین مالی سرمایه در گردش واحدهای تولیدی متمرکز بود. حجم تسهیلات پرداختی شبکه بانکی در سال 1393 بالغ بر 341 هزار میلیارد تومان بود که در مقایسه با رقم مشابه سال قبل معادل 44.5 درصد رشد داشت و سهم سرمایه در گردش از آن معادل 60.07 درصد بود که در مقایسه با رقم سال قبل حاکی از بهبود عملکرد بانک‌ها در هدایت منابع به سمت فعال‌سازی ظرفیت‌های خالی اقتصاد و تحقق کامل هدف 60 درصدی تعیین شده در این زمینه است.
*رشد سرمایه‌گذاری در مسیر مثبت
سیف بازگشت رشد اقتصادی و رشد سرمایه‌گذاری به مسیر مثبت را در سال گذشته نتیجه اقدامات منضبط بانک مرکزی خواند و اضافه کرد: در سال‌های 1391 و 1392 رشد سرمایه‌گذاری به ترتیب معادل 23.8- و 6.9- درصد بود که خود به تهدیدی جدی برای مسیر رشد اقتصادی کشور در سال‌های آینده تبدیل شده بود.
به دنبال جهت‌گیری‌ها و اتخاذ سیاست‌های صحیح اقتصادی و رویکرد تنش‌زدایی دولت یازدهم، فضای اقتصادی کشور آرام شد و نااطمینانی فعالان اقتصادی تا حد زیادی کاهش یافت که در نتیجه آن رشد اقتصادی کشور پس از هشت فصل رشد منفی، در فصول اول تا سوم سال 1393 به ترتیب به 3.8، 3.8 و 3.7 درصد رسید.
وی افزود: اما تداوم روند کاهشی قیمت نفت در فصل چهارم سال 1393 بر روند سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی در این فصل تاثیر منفی داشت؛ به طوری که رشد اقتصادی به 0.6 درصد کاهش یافت. با این وجود، رشد سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی کشور در سال 1393 به ترتیب به 3.5 و 3.0 درصد بالغ شد.
سیف ادامه داد: نکته حائز اهمیت در این زمینه آن است که برخلاف سال 1392 که تنها بخش کشاورزی از رشد مثبت برخوردار بود، در سال 1393 تمامی بخش‌های اقتصادی اعم از کشاورزی، نفت، صنعت و معدن و خدمات از رشد مثبت برخوردار بودند.
* گسترش چتر نظارتی بانک مرکزی
رئیس کل بانک مرکزی از دیگر دستاوردهای بانک مرکزی در سال گذشته ، گسترش چترنظارتی بانک مرکزی و افزایش پوشش آماری دانست و گفت: از جمله اقدامات بانک مرکزی در این راستا می‌توان به اضافه کردن آمار شش بانک و چهار موسسه به آمار پولی و اعتباری در دو مقطع سال‌های 1392 و 1393 و تدوین برنامه جامع ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی در چهار گام شامل شناسایی نهادهای پولی غیرمجاز، تعیین وضعیت نهادهای متقاضی مجوز، جلوگیری از فعالیت نهادهای غیرمجاز و انحلال و پیگیری حقوقی نهادهای غیرمجاز و همچنین کسب مصوبه شورای عالی امنیت ملی در این زمینه اشاره کرد.
وی تصریح کرد: علاوه بر این، در سال 1393 بانک مرکزی اقدام های مهمی را در جهت افزایش پوشش آمارهای پولی و بانکی انجام داد. لازم به ذکر است که معادل 81 هزار میلیارد تومان معادل10.3 درصد از حجم نقدینگی کشور در پایان اسفند سال 1393 به افزایش پوشش آمارهای پولی و اعتباری مربوط بوده است.
*تلاش برای ساماندهی مطالبات غیرجاری
سیف در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر توجه به آثار منفی مطالبات غیرجاری بر روند واسطه‌گری مالی بانک‌ها و موسسات اعتباری گفت : در سال 1393 علاوه بر استفاده از ظرفیت‌های درونی، «کمیته فرادستگاهی رسیدگی به مطالبات معوق بانک‌ها» در بانک مرکزی تشکیل و با دعوت از بدهکاران عمده شبکه بانکی و با استمرار برگزاری جلسات به صورت منظم، اقداماتی را برای کاهش مطالبات غیرجاری بانک ها انجام شد و در نتیجه تلاش‌های بانک مرکزی و شبکه بانکی، نسبت مطالبات غیرجاری بانک ها و موسسات اعتباری از 14.1 درصد در پایان سال 1392 به 12.1 درصد در پایان سال 1393 کاهش یافت.
وی افزود: پیرو ابلاغ سند سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، بانک مرکزی علاوه بر انطباق سیاست ها و اقدام های خود با سیاست های مذکور، نسبت به تبیین مبانی نظری موضوع و تهیه نقشه راه سال های آتی اقدام و پس از تصویب شورای اقتصاد، گزارش های پیشرفت کار را به طور منظم در اختیار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور قرار داد.
رئیس شورای پول و اعتبار در جمع بندی بخش اول سخنان خود گفت:در مجموع تحولات اقتصادی کشور در سال 1393 را می‌توان در ثبات مناسب بازار ارز و مهار انتظارات تورمی، کاهش 19.1 واحد درصدی نرخ تورم از 34.7 به 15.6 درصد، هدایت مناسب منابع بانکی به سمت فعال‌سازی ظرفیت های خالی موجود در اقتصاد، بازگشت رشد سرمایه‌گذاری به مسیر مثبت، حصول به رشد اقتصادی مثبت 3 درصدی پس از هشت فصل رشد منفی، خروج از وضعیت رکود تورمی و تقویت مقاومت اقتصاد ایران به ویژه بازار ارز در مقابل شوک‌های وارده خلاصه کرد.
*اصلاح سیاست های پولی توسط بانک مرکزی در سال 94
رئیس کل بانک مرکزی در بخش دوم سخنان خود به اقدام های بانک مرکزی در سال 94 پرداخت و گفت: با توجه به افت رشد اقتصادی در فصل چهارم سال 1393 و بروز برخی شواهد مبنی بر تداوم این وضعیت در سال جاری و نیز تشدید مشکل تنگنای اعتباری شبکه بانکی که به صورت چسبندگی نرخ‌های سود بانکی نمایان شده است، جهت‌گیری بانک مرکزی در زمینه اصلاح سیاست‌های پولی بر کاهش غیردستوری و تدریجی نرخ سود بانکی که از پایداری بیشتری برخوردار است متمرکز شد.
وی افزود: مجموعه سیاستی جدید بانک مرکزی با تمرکز بر کاهش تدریجی نرخ سود بانکی، در اردیبهشت ماه سال 1394 به تصویب شورای پول و اعتبار رسید. کاهش سقف نرخ سود سپرده‌های بانکی از 22 درصد به 20 درصد، کاهش نرخ سود تسهیلات عقود غیرمشارکتی از 22 درصد به 21 درصد، تعیین سقف نرخ سود مورد انتظار برای تسهیلات عقود مشارکتی در سطح 24 درصد، کاهش نسبت سپرده قانونی بانک های تجاری از 13.5 درصد به 13.0درصد، سپرده‌گذاری در بازار بین‌بانکی و ساماندهی بدهی بانک ها به بانک مرکزی، از مهمترین تصمیم های شورای پول و اعتبار در این زمینه بود.
*ساماندهی بدهی بانک‌ها
رئیس کل بانک مرکزی ضمن بیان اینکه با هدف کاهش بدهی بانک ها به بانک مرکزی، نسبت به برگزاری جلسات مشترک و مستمر با مدیران عامل بانک‌های بدهکار، راه‌اندازی سامانه چکاوک و رفع زمینه‌های اضافه برداشت بانک ها از کانال اتاق پایاپای بانکی در سال 94 اقدام شد، تصریح کرد: هم‌زمان با این اقدام ها و با هدف رفع مشکلات نقدینگی بانک‌ها، اقدام های نظیر تبدیل اضافه برداشت بانک‌ها به خطوط اعتباری و قرارداد اعتبار در حساب جاری و تمدید و افزایش سپرده‌گذاری در بازار بین بانکی در دستور کار قرار گرفت.
*کاهش نرخ سود در بازار بین‌بانکی
سیف در خصوص کاهش نرخ سود بازار بین بانکی گفت: با توجه به ریشه‌های چسبندگی نرخ سود و لزوم اتخاذ رویکرد غیردستوری و پایدار جهت کاهش آن، بهره‌گیری از بازار بین بانکی در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. در این راستا با ورود فعالانه و ساماندهی شرایط بازار و تزریق منابع لازم، عمق بازار بین بانکی افزایش یافته و نرخ‌های سود در مسیر کاهش قرار گرفته است.
وی ادامه داد: علاوه بر این، با تبدیل اضافه برداشت بانک ها به خط اعتباری، زمینه بهتری برای رجوع بانک ها به بازار بین بانکی و تامین مالی کوتاه‌مدت آنها فراهم شد. در نتیجه نرخ سود بازار بین‌بانکی از حدود 29 درصد در ابتدای سال جاری به 19 درصد و کمتر از آن در هفته‌های اخیر کاهش یافته است.
*برقراری ثبات در بازار ارز
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه علیرغم کاهش قابل توجه قیمت نفت و درآمدهای ارزی کشور، متوسط نرخ دلار در بازار آزاد در 10 ماهه سال 1394 نسبت به دوره مشابه سال قبل تنها در حدود 5.7 درصد افزایش داشته و شکاف نسبی نرخ دلار بازار آزاد و بازار رسمی نیز به میزان 7.1 واحد درصد کاهش داشته و به 16.6 درصد رسیده است افزود: ذکر این نکته ضروری است که طی 10 ماهه سال‌جاری، در بازارهای جهانی متوسط نرخ برابری دلار آمریکا در برابر یورو نسبت به مدت مشابه سال قبل در حدود 18.5 درصد افزایش داشته و لذا بخش عمده‌ای از افزایش نرخ دلار در بازار داخلی به این امر مربوط بوده است. متوسط نرخ یورو در 10 ماهه سال 1394 نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل 10.8 درصد کاهش داشته است.
*افزایش رشد نقدینگی در سال جاری
سیف با اعلام افزایش رشد نقدینگی در سال جاری خاطرنشان کرد: حجم نقدینگی در پایان دی ماه سال 1394 به رقم 950 هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به اسفند 1393 و ماه مشابه سال قبل به ترتیب معادل 21.3 و 27.2 درصد رشد نشان می‌دهد.
وی گفت: پایه پولی با رشدی معادل 11.9 درصد نسبت به اسفند 1393 به 148 هزار میلیارد تومان در پایان دی ماه سال 1394 رسیده است. ضریب فزاینده نقدینگی نیز در پایان دی ماه سال 1394 به 6.468 بالغ شده که نسبت به پایان سال 1393 معادل 8.4 درصد افزایش داشته است.
*روند افزایشی تسهیلات پرداختی و روند کاهشی نرخ تورم
رئیس شورای پول و اعتبار حجم تسهیلات پرداختی در 9 ماهه سال 1394 را 266 هزار میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: این رقم در مقایسه با رقم مشابه سال قبل به میزان 11.9 درصد رشد داشت. 62.9 درصد از تسهیلات مزبور به سرمایه در گردش اختصاص داشته است.
وی افزود: ضمن اینکه در راستای استمرار کاهش نرخ تورم، رویکردهای انضباطی در سیاست های پولی و مالی و مدیریت مناسب انتظارات تورمی، نرخ تورم از 15.6 درصد در سال 1393 به 13.2 درصد در دی‌ماه سال جاری کاهش یافته است و رشد نقطه به نقطه شاخص قیمت مصرف‌کننده نیز از 16.2 درصد در سال 1393 به 9.6 درصد رسیده و در دو ماه گذشته تکرقمی شده است. این امر به آن معنا است که با روند موجود، کاهش نرخ تورم در ماه‌های آتی نیز استمرار خواهد داشت.
سیف در جمع‌بندی بخش دوم سخنان خود گفت: بررسی تصویر کلی عملکرد متغیرهای اقتصادی در سال 1393 نشان از اصلاح و تغییر مسیر برخی از روندهای نامناسب شکل گرفته در سال‌های پیشین دارد و می‌توان سال 1393 را نقطه عطفی در عملکرد متغیرهای کلان اقتصادی کشور دانست.
وی ادامه داد: بدیهی است رویکردهای اصولی و علمی اتخاذ شده در مدیریت فضای اقتصاد کلان، توجه به مقدورات در اتخاذ سیاست‌ها و بازنگری در ضوابط و موازین اجرایی به ویژه با اجرایی شدن برجام و برداشته‌شدن تحریم‌ها باید با قدرت و سرعت بیشتری ادامه یابد تا پیش‌نیازهای لازم برای شتاب‌گیری رشد اقتصادی، ثبات قیمت‌ها و تورم تکرقمی پایدار، سرمایه‌گذاری مکفی در فعالیت‌های اقتصادی به‌منظور ارتقای کمی و کیفی تولیدات ملی و بهبود رقابت‌پذیری اقتصاد در عرصه جهانی تأمین شود.
رئیس کل بانک مرکزی اظهارداشت: بانک مرکزی در چارچوب الزامات نهادی و سازمانی خود و با نصب‌العین قراردادن سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در فراهم‌سازی شرایط لازم برای حصول به اهداف تعیین شده از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد.
