آغاز جدال بر مالکیت «بازار تازه» میان صداوسیما و وزارت ارشاد+ویدیو

پس از رونمایی از تکنولوژی سیستم نمایش درخواستی فیلم (VOD) توسط مؤسسه رسانه‌های تصویری و پیش افتادن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از برنامه سازمان صداوسیما ـ که قصد دارد در قالب IPTV همین تکنولوژی را فراهم کند ـ برنامه «هفت» این هفته، میزبان نخستین دوئل در این زمینه بود و صداوسیما بالاخره موضع گیری را آغاز کرد.

به گزارش «تابناک»، برنامه «هفت» این هفته با گزارشی از مراسم تشییع فرج الله سلحشور، کارگردان سینما و تلویزیون آغاز شد و سینماگران و مسئولان حاضر در این مراسم، از او به نیکی یاد کردند.

سپس محمدرضا عباسیان، مدیرعامل مؤسسه رسانه‌های تصویری در دولت احمدی‌نژاد و حامد معینی از سازمان صداوسیما در برنامه هفت حاضر شدند تا علیه راه اندازی (VOD) یا «برنامه ویدئویی درخواستی ضبط شده / Video On Demand» توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موضع گیری کنند. صداوسیما درباره بازاری که ادعا می‌کند منحصر به خود است و نباید وزارت فرهنگ و ارشاد وارد آن شود، رسماً اعلام موضع گیری کرد.

در این برنامه افخمی تأکید نمود، در پی عدم حضور ابطحی از سازمان سینمایی، حاضر نشده نماینده سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد را به برنامه «هفت» بپذیرد و بدین ترتیب، بحثی یک طرفه در این حوزه شکل گرفت که نتیجه‌اش قابل پیش بینی بود: ۱- عدم توانمندی وزارت فرهنگ و ارشاد و بخش خصوصی برای فعالیت در این بخش،
۲- و انحصار قانونی عرضه این تکنولوژی برای صداوسیما با «تلویزیون» خواندنِ «ویدیوکلوپ اینترنتی».

در ابتدا محمدرضا عباسیان، مدیرعامل مؤسسه رسانه‌های تصویری در دولت احمدی‌نژاد عنوان کرد: در حال حاضر روش حاکم بر شبکه نمایش خانگی ما dvd است که سالیان طولانی است، محتوا را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد؛ اما مشکلاتی نظیر قاچاق و... وجود دارد. حدود ۲۰ میلیون خانواده در ایران هستند که در کمترین حالت باید بگوییم حدود ۱۰ درصد آنها مخاطب شبکه نمایش خانگی هستند؛ یعنی حداقل ۲ میلیون dvd فروخته یا ۳ میلیارد تومان درآمد برای یک تهیه کننده حاصل می شود. اما در حال حاضر بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار میانگین فروش dvd ماست که این فاجعه است.

وی افزود: اما این یعنی مردم این فیلم‌ها را نمی‌بینند؟ می‌بینند اما از طرق دیگر دانلود می‌کنند و رایگان می‌بینند. vod می‌گوید: ما تمام محتوای رسانه‌ای را از طریق شبکه‌های مختلف در دسترس مخاطب قرار می دهیم. دسترسی مخاطب به این آرشیو به دو طریق صورت می‌گیرد؛ یکی اینترنت و مودم‌های adsl که محتوای مجاز و غیرمجاز را همین امروز رایگان در اختیار مخاطب قرار داده‌ و حقوق صاحبان آثار تضییع می‌شود. اما چرا جلوی این‌ها گرفته نمی‌شود؟ چون برای دانلود این فیلم‌ها اینترنت مصرف و منافع شرکت‌های وابسته به مخابرات برای تامین اینترنت تأمین می‌شود.

این مدیر سینمایی دولت احمدی‌نژاد ادامه داد: اما راه دوم؛ شما یک ستاپ باکس می‌گیرید و آرشیو کامل این محتوا را بسته‌ای به مخاطب می‌فروشید و برای مخاطب هم می‌صرفد و از خرید dvd برای او ارزان‌تر تمام می شود و در عین حقوق تولیدکننده هم تضییع نمی‌شود.

عباسیان البته در بخشی از سخنانش به درستی، راه اندازی (VOD) با کیفیت فعلی در مقطع کنونی را فاقد اثر دانست و تأکید کرد، دست کم باید پنج هزار فیلم در این شبکه فعال باشد تا بتواند اثرگذاری لازم را داشته باشد و البته با صد فیلم نمی‌توان در این زمینه کارآمد بود.


عباسیان همچنین در بخشی از سخنانش ادعا کرد که عمده دانلود غیرقانونی ساعات اداری است و کارمندان دولت در حال سوءاستفاده از اینترنت ادارات برای دانلود غیرقانونی هستند و در عین حال، مخابرات و ISP‌های اینترنت را متهم کرد که به واسطه منفعت بردن از مصرف اینترنت به واسطه دانلود این فیلم‌ها، با سایت‌های دانلود غیرقانونی برخورد نمی‌کنند. عباسیان در بخش‌های دیگری از صحبت‌هایش به طعنه به ایوبی، این رونمایی را مشابه برنامه‌های صورت پذیرفته در رایزنی‌های فرهنگی به صورت نمایشی و بدون زیرساخت خواند و حتی جشنواره فجر سی و چهارم را نیز عمدتاً درگیر فضای نمایشی دانست.

این مدیر دولت سابق که برای نخستین بار در دولت پیشین، پیگیر راه اندازی VOD در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، در بخشی از سخنانش به نوعی حق انحصار را به صداوسیما داد! عباسیان حتی انتشار ویدیوی یک گفت‌و‌گو در فضای اینترنت را نیز نیازمند مجوز خواند و گفت این جماعت، اگر یک خبرگزاری با شخصی گفت‌و‌گو و ویدیویش را نیز منتشر کند، بابت انتشار ویدیو باید مجوز بگیرد!

حامد معینی نماینده صداوسیما نیز این تکنولوژی را «تلویزیون» خواند و در همین راستا VOD را متعلق به صداوسیما دانست و در پاسخ این پرسش که آیا این اختیار حقوقی است، مدعی شد که این موضوع جزو تکالیف سازمان صداوسیماست.

مدیر حقوق بین الملل و مالکیت فکری صداوسیما در ادامه افزود: در ۲۲ مهر ۱۳۹۴ خطاب به رسانه شورای عالی فضای مجازی نامه‌ای زده می‌شود که هر گونه فعالیت صوتی و تصویری در فضای مجازی بر عهده صداوسیماست و در سال گذشته صداوسیما پنج اپراتور مجوز گرفت.

وی تأکید کرد: در مقطعی صدور این مجوز توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شد که سازمان صداوسیما نمی‌خواست در این مقطع سیاسی وارد این حوزه شود. همچنین دادستان کل کشور دستوری به کل دادستان‌های کشور صادر کرد که هر گونه بستر ارائه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی مسدود شود اما ما به واسطه فضای انتخاباتی، در این زمینه اقدام نکردیم.

البته استنادات قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در واقع در حال راه اندازی «ویدیوکلوپ» اینترنتی است و پیش از این نیز عنوان شده، بدین شرح بوده است:

 «۱. مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی: شرایط استفاده صحیح از لوازم، تجهیزات و محصولات مختلف سمعی و بصری و برنامه‌های تصویری در قالب ویدیو مصوب جلسه ۲۹۸ مورخ ۲۲/۱۰/۱۳۷۱ بند ۲ و ۳
۲. مصوبه هیأت وزیران در جلسه مورخ ۲۴/۵/۱۳۸۹ بنا به پیشنهاد شماره ۱۱۲۸۴/۱ مورخ ۱۳/۴/۱۳۸۸ وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساس جمهوری اسلامی ایران
۳. قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت‌های غیر مجاز می‌نماید مصوب مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۸۶
۴. قانون تعطیل موسسات و واحدهای آموزشی و تحقیقاتی و فرهنگی که بدون اخذ مجوز قانونی دایر شده و می‌شود مصوب مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۷۲
۵. مجوز شماره ۱۵۸۰۶۵/۹۰/۱۵ مورخ ۲۱/۱۰/۹۰ صادر شده توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و آئین نامه و دستور العمل اجرایی مربوط به آن.»

ضمن اینکه وقتی وزارت فرهنگ و ارشاد اختیار قانونی صدور مجوز پخش فیلم‌های سینمایی در قالب DVD در شبکه خانگی (سطح فروشگاه‌های کشور) را دارد، اختیار قانونی صدور مجوز پخش‌‌ همان فیلم‌های سینمایی را در فضای اینترنت با همکاری وزارت ارتباطات دارد؛ اتفاقی که بر همین اساس توسط وزارت فرهنگ و ارشاد آغاز شده است.

معینی در پاسخ به سؤال افخمی که چرا صداوسیما که مدعی است این مجموعه، «تلویزیون» است و باید در انحصار این سازمان باشد، مدعی شد، این تکنولوژی توسط صداوسیما در تهران راه اندازی و بهره برداری آزمایشی هم شده اما چون قصد بهره برداری تبلیغاتی نداشته‌اند، ماجرا رسانه‌ای نشده است!


در ‌‌نهایت قرار شد هفته بعد با حضور ابطحی، مدیرعامل مؤسسه رسانه‌های تصویری، هفته آینده دوباره در این زمینه مباحث حقوقی و فنی بحث شود و فضای یک طرفه این برنامه درباره انحصارطلبی صداوسیما که هرگونه انتشار صوت و تصویر در فضای مجازی را در انحصار خود می‌داند، تغییر کند.

در ادامه در بخش هفت نما، با اشاره به اهدای جایزه اسکار بهترین بازیگر به لئوناردو دیکاپریو تشکر این بازیگر پس از دریافت جایزه بعد از ۲۰ سال را با بغض و روشی که نوید محمدزاده بعد از دریافت سیمرغ بلورین بازیگر مکمل از جشنواره سی و چهارم مقایسه کرد. همچنین بحث گران‌تر شدن قیمت بلیت سینما برای سال آینده به درستی مورد انتقاد قرار گرفت. سپس اشاره‌ای به دعوای لیلا حاتمی با خبرنگاران اشاره شد و از حساس بودن روحیه سینماگران به طعنه سخن به میان آمد.


سپس نقد فیلم‌های حاضر در جوایز اسکار ۲۰۱۶ آغاز شد و مسعود فراستی با اشاره به اینکه مراسم اسکار امسال از دوره‌های اخیر بهتر اجرا شد، فیلم‌های حاضر در مراسم امسال را ضعیف‌تر از سال‌های گذشته خواند.

پرسش این هفته برنامه «هفت» نیز در این باره بود: «به نظر شما جوایز سالانه اسکار بر تغییر ذائقه فیلمسازان ایرانی و در نتیجه تولیدات سینمای ایران تأثیرگذار است؟
۱. موثر است
۲. تأثیری ندارد»

فراستی «مدمکس» را که برنده جوایز فنی شد اما جوایز اصلی را نبرد، فیلم ضعیفی دانست و تأکید کرد که این نشان از وضعیت خراب سینمای آمریکا در یک سال اخیر دارد. همچنین اهدای جایزه به «افشاگر» را دارای مصرف داخلی خواندند و در واقع اهدای جایزه به این فیلم نیز مورد نقد قرار گرفت. همچنین فیلم «کسری بزرگ / BIG SHORT» که درباره کلاهبرداری فروشندگان سهام به خریداران خرد سهام در آمریکاست، نقد و به درستی تأکید شد که فیلم در حد دیالوگ می‌ماند و نمی‌تواند این مفاهیم پیچیده به فیلم تبدیل شود. فراستی فیلمی که به جای این دو فیلم می‌توانست دیده شود را «اتاق / ROOM» خواند.

در ادامه فیلم «از گور برگشته» یا «بازگشته» ساخته الخاندرو گوانزالز ایناریتو، که تقریباً توسط تمامی منتقدان جهان تحسین شده و تقریباً تمامی جوایز منتقدان اروپا و آمریکا را دریافت کرده و البته در اسکار ۲۰۱۶ نیز درخشید، از سوی جواد طوسی و مسعود فراستی که سلیقه‌ای مشخص است، مورد نقد قرار گرفت و فراستی کلاً ایناریتو را فیلمساز بدی خواند و بازی خرس را بهتر از دیکاپریو خواند! بدین ترتیب این تصور پیش آمد که تمامی منتقدان مطرح جهان اشتباه کرده‌اند و تنها فراستی به درک درستی از اینارتو و فیلمش رسیده است!


و در آخر نیز اتفاق قابل تقدیری افتاد و بهروز افخمی عنوان کرد، هر هفته یک فیلمساز جوان به این برنامه خواهد آمد و از مشکلات فیلمسازان جوان گفت. علی ملاقلی پور، فرزند رسول ملاقلی پور که با «قندون جهیزیه» به جمع کارگردان‌ها پیوست، نخستین مهمان این بخش بود. ملاقلی پور درباره ضدسینما خواندن فیلمش توسط برخی سینماگران انتقاد کرد و البته این نوع مواجهه با فیلمش را به نفع فیلم در زمان اکران اثرش خواند.