اتفاقی که سه برابر بیشتر از حادثه پلاسکو به ایرانیان زیان مالی رساند!!

نقد شوندگی و شفافیت دو اصل مهم بازار سرمایه به‌حساب می‌آید. دو اصلی که به‌جای در کنار هم بودن، این روزها در تقابل با یکدیگر قرارگرفته‌اند و زمینه‌ساز یکی از سردترین فصل‌های بورس شده‌اند و در این میان سهامداران خرد که نه اطلاعی از پشت پرده صورت‌های مالی دارند و نه خبری از نتیجه تصمیمات کلان اداری، قربانیان اصلی این بازار بوده‌اند و خواهند بود.

به گزارش تابناک اقتصادی، نقدشوندگی یکی از ویژگی‌های اصلی بازار سرمایه به‌حساب می‌آید. اما برخلاف آنچه گفته شد توقف نمادهای متعدد در بازار بورس که به دلایل مختلف ایجاد شده است، عملکرد بازار سرمایه را تحت‌الشعاع قرار داده و سهامداران را با مشکلات متعددی روبرو کرده است. ابهام در ارائه اطلاعات، تعدیل پیش‌بینی درآمد سهام و برگزاری مجامع ازجمله مهم‌ترین دلایلی بوده است که منجر به توقف نماد شرکت‌های حاضر در بازار بورس شده است.

از جمله مهم‌ترین و پرحاشیه ترین توقف نمادهایی که در بازار بورس اتفاق افتاده است مربوط می‌شود به توقف سه نماد بزرگ بانکی یعنی بانک ملت، بانک صادرات و بانک تجارت که به‌تنهایی تقریبا 50 درصد ارزش گروه بانکی بازار سهام را در اختیار داشتند. سه نماد بانکی که از 28 تیرماه سال جاری بسته شد و سهامداران اين بانك‌ها كه بخشي از آن‌ها را سرمايه‌گذاران حقيقي و خرد تشكيل مي‌دهند، مدت‌هاست كه به دلیل برگزار نشدن مجامع بانك‌ها، نه سود سالانه خود را دريافت كرده‌اند و نه امكان مبادله سهام خود را در بورس دارند.

اما امروز نماد بانک ملت باز شد و زمینه‌ساز افت بیش از هزار واحدی شاخص کل بازار بورس شد. به گزارش تابناک، امروز سه‌شنبه 5 بهمن‌ماه که بازار روند باثباتی را آغاز کرده بود، در پایان بازار با بازگشایی یک نماد بانکی، شاخص کل با افت هزار و 14 واحدی روبه‌رو شد و در ارتفاع 78 هزار و 249 واحد قرار گرفت.

علت بسته شدن نمادهای بانکی، اختلاف‌نظر بانك مركزي و سازمان حسابرسي در خصوص انجام عمليات حسابرسي بانك‌ها بر اساس استاندارد جديد IFRS بوده است. همه‌‌چيز ازآنجا آغاز شد كه بانك مركزي با صدور دستورالعملي بانك‌ها را موظف كرد تا ٣٠مرداد‌ماه گزارش حسابرسي خود را همراه با اظهارنظر حسابرس، بر اساس استانداردهاي جديد در اختيار بانك مركزي قرار دهند.

به‌این‌ترتیب بانک ملت که اولین پیش‌بینی درآمد هر سهم خود را با برآورد سود 501 ریال ارائه کرده بود پس از اجرای دستورالعمل بانک مرکزی و تغییر صورت‌های مالی خود بر اساس استانداردهای حسابداری بین‌المللی بودجه جدید را با سود برآوردی 102 ریالی تدوین و ارائه نمود. بدین ترتیب "وبملت" با تعدیل منفی 80 درصدی سود برآوردی مواجه گردید. بر اساس این گزارش، نماد بانک ملت که طی 27 تیرماه سال جاری با قیمت 1930 ریالی بسته شده بود، امروز با افت38 درصدی قیمت هر سهم به تابلوی معاملات بازگشت. نکته قابل‌توجه در روند معاملات این نماد بانکی افزایش فشار فروش سهام از سوی سهامداران حقوقی " وبملت" است. بخش عمده‌ای از فشار فروش روی این سهم مربوط به این گروه سهامداران می‌شد.

با یک حساب سرانگشتی می‌توان ضرر سهامداران بانک ملت را محاسبه کرد: با توجه به اینکه امروز، ارزش هر سهم بانک ملت  724 ریال کاهش‌یافته است و تعداد سهام این نماد 50 میلیارد سهم است، ضرری که متوجه سهامداران شده برابر است با 3هزار و 620 میلیارد تومان. این رقم زمانی بیشتر نمود پیدا می‌کند که در مقایسه با خسارت ناشی از رویداد ساختمان پلاسکو قرار گیرد که حدود 1000 تا  1500 میلیارد تومان برآورد شده است و این یعنی در عرض چند ساعت ضرری که متوجه سهامداران یک نماد بانکی در بازار بورس شده است حدود سه برابر خسارت پلاسکو است و البته این زمانی تأثربرانگیزتر می‌شود که بدانیم بخش عمده‌ای از این زیان متوجه سهامداران خردی می‌شود که نه صدایی دارند و نه مرثیه‌خوانی برای خسارت‌های واردشده بر زندگی‌شان.    

نکته بسیار مهم این است که عدم شفافیت دارایی‌های بانکی و شناسایی سود غیرواقعی، دیر یا زود گریبان آن‌ها و به‌تبع آن اقتصاد کشور را می‌گرفت. به‌عبارت‌دیگر چنانچه وضعیت بانک‌ها به حال خود رها می‌شد، نه‌تنها سهامداران، بلکه کل اقتصاد متضرر می‌شد. ازاین‌رو موضوع شفافیت و اصلاح صورت های مالی بحثی غیر قابل اجتناب بود.  

به نظر می‌رسد که در این اتفاق رخ‌داده در بازار سرمایه دو اصل از بازار سرمایه در تقابل با یکدیگر قرار گرفتند. یکی اصل شفافیت است که به نظر می‌رسد هدف بانک مرکزی از الزام بانک‌ها به ارائه صورت‌های مالی استاندارد بوده است و دیگری اصل نقدشوندگی بازار است که باعث شد تا سرمایه‌های سرمایه‌داران خرد و کلان به مدت شش ماه بلوکه شود و در یک‌شب ارزش آن حدود 40 درصد افت کند. اتفاق امروز بارها و بارها برای بازار سرمایه افتاده است. چنانکه ریزش سهام بانک ملت یادآور اتفاقی بود که در سال 1393 نیز برای گروه پالایشی افتاد و بعد از ماه‌ها بسته بودن تعدادی از نمادهای پالایشی با افت حدود 50 درصدی باز شد و زمینه‌ساز آب رفتن یک‌شبه سرمایه سهامداران شد.

به این ترتیب و درحالی‌که در ابتدای سال جاری به گفته بسیاری از تحلیل‌گران بازار سرمایه گروه بانکی ازجمله گروه‌های مستعد رشد در سال 95 به‌حساب می‌آمد به پر ریسک ترین گروه تبدیل شد. توافق برجام و همچنین عدم رشد همگام با سایر گروه‌های بازار در اواخر سال 94 از جمله مهم‌ترین دلایلی بود که این گروه را برای بسیاری از سهامداران کم ریسک به یک گروه جذاب تبدیل کرده بود.

به این ترتیب و به‌احتمال‌زیاد بسیاری از سهامداران با توجه به‌روزهای سخت و کم‌رمقی که در سال جاری داشته‌اند، منتظر روزهای خوب بورس در روزهای پایانی سال خواهند بود. روزهای خوبی که می‌تواند درنتیجه باز شدن سایر نمادها و افزایش نقدینگی بازار باشد. البته اگر ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک بازار به آن اجازه دهد. در پایان نباید فراموش شود که به نظر می‌رسد با بازگشایی نماد معاملاتی بانک‌های تجارت و صادرات در هفته آینده نیز باید منتظر ریزش عمیق‌تر شاخص کل بورس بود.