90روز از آن حادثه غمبار می گذرد، حادثه ای که روی همه داشته های یک خانواده آوار شد، از فرزند و پدر و مادر و همسر و برادر و خواهر گرفته تا سقفی که برای برپا کردنش سال ها زحمت کشیده اند، همه در چند ثانیه از بین رفت و مردمی ماندند با خاطره ای و خاکی تلخ. این جا سرپل ذهاب است؛ شهری که برای بعثی های عراقی سدی شد تا نتوانند به خاک پاک میهن مان نفوذ کنند، شهری که تیزپروازی همچون شهید شیرودی برای دفاع از آن، خون مطهرش را نثار کرد، این جا دیار هموطنان کرد نژادمان از شیعه و سنی و اهل حق است که قرن ها برادرانه با یکدیگر زیسته اند. این جا شهر امید به آینده است؛ چنان چه قنبر خانی زاده که روستایی ساده ای در سرپل ذهاب است با بغضی در گلو می گوید من خانه ام را سه بار توسط بعثی ها و منافقان و زلزله ویران دیده ام اما امروز امید دارم که آینده را بسازم، او می گوید شرمنده لطف و مهربانی همه مردم ایران است و البته کمک دولت را می طلبد.
به گزارش روزنامه خراسان، این جا سرپل ذهاب است که در ورودی آن تابلویی به شما می گوید به شهر " مظلومان فاتح " خوش آمدید. این اولین نوید به شماست که می گوید: اگرچه جنگ و منافقان و زلزله سه بلا برای این منطقه سرسبز بودند اما مردمانش با وجود مظلومیت شان حتما بر مشکلات و مصیبت ها فاتح خواهند بود.
طی روزهای گذشته مهمان مردم خونگرم سینه ستبر ایران؛ سرزمین پهلوانان، کرمانشاه عزیز شدیم تا از مناطق آسیب دیده از زلزله آبان ماه گزارش تهیه کنیم و ضمن همدردی با این مردم مقاوم، روند رسیدگی و بازسازی را در شهرستان سرپل ذهاب بررسی کنیم. ورودمان همراه شد با استقبال گرم مسئولان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی که در فضایی جهادگونه و تقریبا گمنام در همه مناطق آسیب دیده از بلایای طبیعی در کشور مشغول بازسازی هستند. نهادی انقلابی که از رویش ها و ثمرات انقلاب اسلامی است و امروز در سرپل ذهاب به ارائه خدمت می پردازد و در این سفر دو روزه نیز کمک و همراهی صمیمانه ای با گروه اعزامی روزنامه خراسان داشتند.
این گزارش مشروح در چهار قسمت و با تبیین اقدامات اسکان موقت در روستا و شهر و بازسازی در روستاها و شهر سرپل ذهاب تهیه و تنظیم شده و سعی کردیم تا در کنار بیان اقدامات و کمبودها در همکلامی با مسئولان محلی، توضیحات آن ها را نیز بشنویم. امروز اولین قسمت این گزارش پیش روی خوانندگان محترم است.
هوایی بهاری برخلاف تهران سرد و برفی
در تهران که هستی اخبار مناطق زلزله زده بسیار ناخوشایند است. روزهایی که تهران برف می بارید و دما زیر صفر بود بسیاری از سر همدردی و مهربانی به یاد هموطنانشان در چادرها بودند اما ورودمان به منطقه با هوایی مطبوع و بهاری همراه بود، دمایی حداقل 10 درجه گرم تر از تهران و زمینی که نشانی از بارش برف نداشت و بیشتر سرسبزی و طراوت منطقه چشم نواز بود. حتی برخی مردم و مسئولان محلی گفتند که دمای این منطقه از خرداد ماه به بعد افزایش زیادی پیدا می کند و در اواسط تابستان سابقه دمای بیش از 50درجه دارد. این شرایط آب و هوایی که برای ما نیز غیر منتظره به شمار می رفت باعث شد تا در همان ابتدای ورود کمی از نگرانی هایمان بابت مردم کم کند.
اما مهم ترین موضوع و دغدغه پس از زلزله، اسکان اضطراری در چادر و اسکان موقت در خانه های تعمیری یا کانکس است، موضوعی که البته حاشیه ها و شایعات زیادی نیز درباره زلزله کرمانشاه ایجاد کرد و فضای مجازی در مواقعی از این حاشیه ها پربود. برای درک بهتر وضعیت و برداشت واقعی از این موضوع به میان مردم روستاها و شهر سرپل ذهاب رفتیم تا اتفاقات رخ داده و مشکلات باقی مانده را بررسی کنیم.
کانکس یا پول بلاعوض
قبل از هر موضوعی باید روشن شود که اصولا پس از زلزله غرب کشور قرار بوده به چه افرادی کمک یا تسهیلات تعلق گیرد. طبق توضیح مهندس مجید جودی مدیرکل بازسازی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی که متولی اصلی اسکان موقت و دایم در مناطق زلزله زده است، بر اساس مصوبه دولت افرادی که خانه هایشان طبق کارشناسی صورت گرفته در بیش از 1900 روستا، تخریب کامل شده می توانند کانکس بگیرند یا در صورت تمایل به صورت بلاعوض 5میلیون تومان در شهر و 3میلیون تومان در روستا پول دریافت کنند و این موضوع درباره ساکنان هر واحد تخریب شده صادق بوده و ربطی به مالک یا مستاجر بودن ندارد. طبق آمار ارائه شده تا پنج شنبه 19 بهمن ماه و با گذشت 90روز از زلزله، از هفت هزار و457 واحد تخریبی در شهرها و 13 هزار و998 واحد تخریبی در روستاها، 15هزار کانکس به مردم داده شده و 3400 نفر هم مبلغ بلاعوض 5یا 3میلیون تومانی را گرفته اند ضمن این که کسانی که خانه های آن ها در حد تعمیر، کارشناسی شده است نیز از این موضوع استثنا هستند و کانکس یا پول بلاعوض نمی گیرند و باید به دنبال وام تعمیرات خانه خود باشند.
طبق مشاهدات میدانی ما در روستاها مردم مشکل کانکس نداشتند و تقریبا بیشتر افراد در روستاهای "شنقال خالدی"، "میرمیرو" و "کوییک عزیز" که از آن ها بازدید کردیم و به صورت اتفاقی نیز انتخاب شدند کانکس گرفته بودند، هرچند روستاهایی در دوردست همچون روستای "شیشه راه" هم وجود داشتند که ما نتوانستیم به آن جا برویم اما به گفته برخی از اهالی آن، هنوز کمبود کانکس در حد سه یا چهار مورد دارند که طبق وعده مسئولان بنیاد مسکن در چند روز آینده این کمبودها نیز برطرف خواهد شد.
اتوبوس های کانکسی سعید قاسمی
همچنین در روستای "کوییک عزیز" شاهد بودیم برخی گروه های جهادی به سرپرستی حاج سعید قاسمی از فرماندهان سابق دفاع مقدس و مسئول بازسازی قرارگاه سازندگی حاج احمد متوسلیان، اتوبوس های اسقاطی را تجهیز کردند و سعی داشتند تا به عنوان کانکس از آن ها استفاده کنند. ایده جالبی بود اما تعداد این اتوبوس ها کم و برای اهالی منطقه ناکافی است و همین موضوع می تواند ناهماهنگی هایی را ایجاد کند، به نظر می رسد استفاده از این نوع کانکس ها برای امور عمومی مناسب تر باشد از جمله یک نمونه که از آن به عنوان آرایشگاه استفاده می شود البته اصولا روستای "کوییک عزیز" نمونه جالبی از اقدامات پس از زلزله است. روستایی که رهبر انقلاب نیز در آن حضور یافتند. در این جا انواع کانکس های اهدایی ساخته شده توسط سپاه و ارتش، گروه های مردمی و غیر دولتی و حتی نمونه هایی از کانکس های آلومینیومی آکاردئونی که به راحتی بسته و باز می شوند دیده می شد.
توزیع سومین بسته غذایی هلال احمر
یکی از مشکلاتی که به ویژه در میان روستاییان شنیده شد موضوع آذوقه و معیشت بود در این خصوص از «قدیمی» سرپرست هلال احمر در شهرستان سرپل ذهاب، سوال کردیم که وی گفت: هم اکنون در مرحله توزیع بسته های غذایی مرحله دوم ماهانه روستایی هستیم که پس از توزیع اقلام ضروری 72 ساعته ابتدای زلزله، سومین بسته به شمار می رود که در شهرها هم یک هفته قبل توزیع شده و به زودی کار در روستاها نیز به پایان خواهد رسید. از او درباره اقلام این بسته ها پرسیدیم که پاسخ داد: این بسته های غذایی شامل یک کیسه برنج، حبوبات و کنسرو است ضمن این که لوازم گرمایشی، پتو و موکت نیز در همان ابتدای اسکان در چادر توزیع شد. علاوه بر این اعضای جوان هلال احمر نیز به چادرها سرکشی می کنند و کارهای ویزیت رایگان و حمایت روانی انجام می دهند. وی یادآور می شود اگرچه مطابق قانون، هلال احمر وظیفه دارد تا 45 روز حضور داشته باشد اما ما حدود سه ماه است که در منطقه خدمات رسانی می کنیم.
کمبود کانکس برای افراد تحت پوشش بهزیستی
یکی از مسائلی که در شهرها و روستاهای زلزله زده در خصوص اسکان در کانکس دیده می شد موضوع افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی و مشکلات این قشر ضعیف بود که در این زمینه مسئولان محلی کمیته امداد حاضر به گفت وگو نشدند اما ویسانی مدیر اداره بهزیستی سرپل ذهاب در گفت وگو با ما در این زمینه با بیان این که حدود چهارهزار مددجو در زلزله اخیر آسیب دیدند و از این تعداد 1200واحد تخریبی داشتیم، افزود: با پیگیری هایی که داشتیم 500کانکس اهدایی خیران غیر از کانکس های بنیاد مسکن گرفتیم و در مجموع 1700خانوار ما در کانکس زندگی می کنند و بقیه که حدود 2300خانوار می شوند، خانواده هایی هستند که منزل آن ها تعمیری نوع دوم و سوم کارشناسی شده است و اکنون کانکس ندارند.
کانکس نیست
ویسانی ادامه داد:ما در موضوع مددجویان نظارت داریم ولی کانکس نیست و همه امکانات در سرپل ذهاب متمرکز است. هم اکنون در شهرهایی چون گیلان غرب، قصر شیرین و دالاهو مشکل داریم اما در سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی کمبودی نداریم.حتی روستای کوه زران که 50خانه در آن جا تخریب شده است هنوز کانکس ندارند.
گلایه او اما درباره کمک های مردمی است که حدود یک ماه است متوقف شده و متاسفانه فضای اوایل زلزله هم از بین رفته و مردم به عده دیگری مثل دایی و زیباکلام و... اعتماد کردند که با وجود پیگیری ها به ما گفتند هدف و برنامه خاص خودمان را داریم.
به نظر می رسد در این حوزه نیاز به کمک های خیران احساس می شود و به ویژه خانوارهایی که سرپرست معلول یا عضوی معلول دارند نگاهشان به محبت مردم است تا بتوانند با تعمیر خانه های خود در مکانی مقاوم زندگی کنند.
حضور نیروهای متنوع امدادی در روستاها و مزیت های نسبی روستاها در آواربرداری، اسکان موقت و موضوعات بهداشتی نظیر سرویس های بهداشتی و حمام باعث شده تا کار در روستاها با سرعت بیشتری پیش رود و بیشتر روستاها یا کار بازسازی را شروع کرده اند یا در مرحله شروع بازسازی هستند.
حالا خوبه یا بد؟