زندگی امروزی در شهرها بیشتر روی محور کار و کار و کار می چرخد. آنها که سرپرست خانوار هستند صبح زود از خانه خارج می شوند و تا دیر وقت به کار مشغولند؛ دویدن در پی لقمه ای برای خانواده. شب هنگام اما خسته به خانه می روند و رختخواب آنها را فرا میخواند تا صبحی دیگر را آغاز کنند. حال هوای این زندگی در روزها و شب های ماه مبارک رمضان متفاوت است. اگر پیش از این بیشتر مغازه ها و اماکن عمومی ساعت 00:00 نشده بود، تعطیل می شد، در ماه رمضان شب ها به نوعی شهرها زنده می شوند و زندگی شبانه جاری خواهد بود. شاید همین نیز یکی از برکات این ماه عزیز است.
شب هایی از جنس آزادی
حدود ساعت 3 صبح چراغ های خانه روشن می شود؛ مادر سایر اعضای خانه را بیدار می‌کند یا شاید تعدادی از آنها هنوز بیدار باشند! سحری را پیش از اذان صبح صرف می کنند و به گونه ای روز آنها آغاز می شود. روزه ای که قرار است حدود 16 ساعت با آنها همراه باشد. با توجه به اینکه آب و هوا روبه گرم شدن می رود، تمایل بسیاری وجود دارد که در ایام ماه مبارک رمضان با زبان روزه، شخص در خانه بماند. این در حالی است که پس از اذان مغرب و صرف افطاری که خود یکی از لحظاتی است که خانواده ها دور هم جمع میشوند، این خیابان ها و پارک ها و اماکن عمومی است که انتظار مردم را میکشد. این پیش بینی صورت گرفته است که مردم در خرداد ماه که مصادف با ماه مبارک رمضان است، از ساعت 21 برای گذران وقت به بیرون از خانه بیایند. هوای خنک بسیاری را به پارک ها می کشاند، به گونه ای که بعضا خانوادهها برای صرف افطار پارک ها و بوستان ها را انتخاب می کنند. بسیاری نیز با توجه به باز بودن سینما ها در طرح هایی چون از افطار تا سحر سینماهای سراسر کشور شب خود را جلوی پرده سینما سپری می کنند؛ لذت دیدن فیلم در شب که بیشتر در ایام رمضان این فرصت نصیب افراد خواهد شد.
اگر در سایر ماه های سال ساعت 12 شب به بعد بخواهید خریدی داشته باشید، به جز در شهرهای توریستی، امکان پیدا کردن مغازه ای که باز باشد تقریبا صفر است! حال اینکه در ماهی از سال که مصادف با ایام رمضان است، تا نیمه های شب مغازه ها باز هستند و خریدهای شبانه در این ایام رواج دارد.
بر خلاف شب های دیگر سال، خیابان ها در شب های رمضان شلوغ تر است به گونه ای که گویا روحی از زندگی روزانه در شب نیز دمیده شده است. بخشی از مردم نیزبه مساجد می روند. مساجد نورانی از مردم روزه دار میزبانی میکنند. میزبانی که از جنس قرآن و دعا که روح را مینوازد. تمام اتفاقات در این ماه مبارک باعث می شود که شب رنگی جز سیاهی به خود بگیرد و زندگی در دل شب نیز رواج داشته باشد، گویا شب های رمضان فرصتی است برای نخوابیدن.
به یاد فقرا باشیم
حسین، 22 ساله در ارتباط با تجارب خود از شب های ماه رمضان به «ابتکار» می گوید: «واقعا ماه رمضان،ماه برکت است. شما نگاهی به سفره های رنگین افطار بیندازید. در سال های اخیر که دانشجو شدم شب ها، بعد از افطار با هم دانشگاهیها میرفتیم بیرون و چند ساعتی را باهم می گذراندیم. اتفاقی که در شب های دیگر کمتر رخ می دهد. در سال های اخیر که سینما ها شبانه باز است در این ایام سعی می کردیم هر چند شب یک فیلم هم ببینیم.» او ادامه می دهد: «روزهای طولانی تابستان بسیار گرم بود و من به شخصه خیلی از خانه خارج نمی شدم اما شب ها این کمبود را جبران می کردم.چقدر خوب می شد که شب زنده داری های این ایام ادامه دار باشد تا مردم درسایر ایام سال هم از شب های خودشان استفاده کنند.»
مینا، 32 ساله که روزها به کار مشغول است، در ارتباط با این شب ها به «ابتکار» می گوید: «چقدر خوب می شود که در این ایام به مناطق فقیر نشین هم سری بزنیم. مردم زیادی هستند که نان شب ندارند و برکات این ماه را آنچنان که باید لمس نمی کنند. هرچند گروه های خیریه فراوانی وجود دارد که به کمک آنها می روند اما با این حال کاش مردم به جای اصراف در مهمانی ها و وعده افطار کمی از غذای خود را به مردم فقیر کمک کنند.»
او می گوید: « شب های قدر هم در این ایام است و شب زنده داری معنای واقعی کلمه را پیدا می کند. من خوشحال هستم که به عنوان یک دختر در امنیت کامل می توانم در این ایام شب ها از خانه خارج شوم و در خیابان ها قدم بزنم، امنیتی که در طول سال دوست داشتم آن را لمس کنم.»
مینا همچنین می گوید: «هوای گرم شش ماه اول سال باعث می شود مردم کلافه شوند و اگر بخواهیم صادق باشیم، گشنگی و تشنگی در این روزها به آنها فشار می آورد. چقدر خوب می شود که همه خصوصیات انسانی ما در این ایام روزه باشد و به گونه ای تمرین صبر کنیم.»
رمضان، فرصتی برای جلوگیری جوانان از انحرافات
مصطفی آب روشن، جامعه شناس در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» در ارتباط با این موضوع که ماه رمضان فرصتی را برای زندگی شبانه مردم فراهم می کند، می گوید: «یکی از سنت های پذیرفته شده در جامعه ما برنامه های متنوعی است که عموماً در شب‌های ماه مبارک رمضان بر قرار است و در واقع نشاط و پویایی را برای جوانان و خانواده ها به ارمغان می آورد.» وی ادامه می دهد: «از منظر جامعه شناسی این برنامه های متنوع و فرهنگی که تا پاسی از شب ادامه دارد در ذیل اوقات فراغت دستهبندی میشود این سنت ارزشمند فرهنگی به نوعی به انسجام اجتماعی کمک کرده و شادی و نشاط درونی را در جامعه تسری میبخشد. شب های ماه مبارک رمضان به عنوان زیر مجموعه ای از زمان، اهمیت و ارزش بالایی دارد و موضوع مشترکی است بین تمامی اقشار جامعه، اعم از زن، مرد، پیر و جوان. در واقع جوانان به عنوان بخش عظیمی از پویاترین گروه های اجتماعی محسوب می شوند که از یک سو وجودی سرشار از توان، انرژی و امید دارند که اگر به آنان پاسخی مناسب داده شود، دنیای آنها به دنیای خوبی ها، شادی ها، بالندگی ها، خلاقیت ها و نوآوری ها مبدل می شود و رشد و اعتلای شخصیت و شکوفایی استعدادهای آنها را در پی خواهد داشت.
این جامعه شناس ادامه می دهد: «گسترش بیش از پیش فضاهای فرهنگی ، مفرح را می توان بعنوان یک راهکار ساختاری عمده در پیشگیری از انحراف جوانان تلقی کرد.»
