استاد علم اطلاعات و دانش شناسی داشگاه شیراز با انتقاداتی نسبت به رتبه بندی های جهانی دانشگاهها، گفت: چین توازن نیرو را در رتبه بندیها بهم می زند.
به گزارش مهر، جعفر مهراد گفت: در سال ۱۹۹۸ رئیس جمهور وقت چین پروژه ۹۸۵ را اعلام کرد که هدف این پروژه ایجاد دانشگاه های تراز اول جهان بود و سوآل چینی ها این بود که تعریف و معیار دانشگاه تراز اول چیست؟ وقتی آن ها این موضوع را با دانشگاه های عمده جهان در میان گذاشتند دریافتند که دولت ها، دانشگاه ها و ذی نفعان در سراسر جهان به این موضوع علاقه هستند.
وی افزود: نخستین رتبه بندی ۵۰۰ دانشگاه برتر جهان با عنوان نظام رتبه بندی شانگهای در سال ۲۰۰۳ متولد شد.
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز خاطرنشان کرد: افراد علاقه مند به آموزش عالی به نظام های رتبه بندی دانشگاهی توجه دارند.
مهراد گفت: نظام های ملی رتبه بندی مانند یواس نیوز و ای اس شیئی پس از دیگری تاسیس شدند. اما نظام های رتبه بندی جهانی که اکنون ۲۰ مورد آن در حال فعالیت است برای سنجش عملکرد موسسات آموزش عالی در بالاترین سطح با یکدیگر رقابت می کنند. در این میان، تایمز، کیو اس و شانگهای از همه مهمتر است.
وی تاکید کرد: زمانی که ویرایش نخست رتبه بندی شانگهای منتشر شد اقتصاد دانش بنیان در حال شکوفایی بود. دولت ها دریافتند که دانشگاه دیگر جایی برای آموزش محض نیست، بلکه موتور موفقیت آینده، مولد سرمایه های انسانی، ایده ها و نوآوری ها است.
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز خاطرنشان کرد: کشورها به ویژه کشورهایی که عملکرد مناسبی نداشتند توجه خود را به رتبه بندی های دانشگاهی معطوف کردند.
مهراد اضافه کرد: این رتبه بندی، رقابتی جهانی است و به سرعت فراگیر شد. پیرو آن، ۳۱ کشور ثروتمند و کشورهایی با درآمدهای متوسط ابتکارات و طرح های عملیاتی خود را اعلام کردند.
وی عنوان کرد: در میان این ۳۱ کشور، ایران آخرین کشوری است که از طرح ارتقای حداقل ۵ دانشگاه و ۵ پژوهشگاه به تراز بین المللی خبر داده و از ورود این موسسات در بین ۱۰۰ دانشگاه برتر جهان تا ۱۰ سال آینده با لحاظ بیش از ۴۰ شاخص اعلام پشتیبانی کرده است.
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز گفت: تا کنون ۱۲ میلیارد تومان به دانشگاه ها و پژوهشگاه های منتخب اختصاص داده شده است.
۵ کشوری که ابتکارات مالی برای توسعه دانشگاه دارند
مهراد اضافه کرد: از ابتکارات مهم که منابع مالی درخور توجهی نیز برای توسعه همه جانبه دانشگاه ها اختصاص داده اند می توان از فرانسه، چین، سنگاپور، کره جنوبی و تایوان نام برد.
وی افزود: غیرواقع بینانه ترین هدف، نیجریه است که از ورود حداقل دو دانشگاه در بین ۲۰۰ دانشگاه برتر جهان حمایت می کند. پروژه ۱۰۰-۵ روسیه نیز برای ورود ۵ دانشگاه در بین ۱۰۰ دانشگاه تراز اول جهان تا سال ۲۰۲۰ تا حدود زیادی غیر محتمل به نظر می رسد.
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: رقابت برای ارتقا دانشگاه ها در تراز بین المللی تاثیرات مختلفی را بجا گذاشته است. در نخستین سال های رتبه بندی برتری از آن امریکا و اروپای غربی بود.
مهراد گفت: اکنون توازن نیرو در حال تغییر است. ظهور چین با ۴۵ دانشگاه برتر در بین ۵۰۰ دانشگاه تراز اول جهان در رتبه بندی شانگهای از آن جمله است. بعلاوه این کشور تنها کشوری است که به جز امریکا و انگلستان دارای دو دانشگاه ممتاز در بین ۳۰ دانشگاه برتر در رتبه بندی تایمز است.
وی افزود: نظام های رتبه بندی به طور کلی تاکید بر پژوهش های علمی را افزایش داده اند. مقالات پر استناد معیاری از موفقیت است. هیچ یک از نظام های رتبه بندی به کیفیت آموزش که اندازه گیری و مقایسه آن دشوار است، نمی پردازند.
مشکل رشته های علوم انسانی در رتبه بندی های بین المللی
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام خاطرنشان کرد: علوم انسانی و اجتماعی در مقایسه با دیگر علوم در حوزه پژوهش و نشریات مرتبط شرایط دشواری را تجربه می کنند.
مهراد عنوان کرد: واقعیت این است که مقالات دیگر علوم استنادهای بیشتری دریافت می کنند. بعلاوه بسیاری از بروندادهای علوم انسانی و اجتماعی به صورت کتاب منتشر می شوند که در رتبه بندی مورد توجه نیست.
وی اضافه کرد: پژوهشگران علوم انسانی و اجتماعی معمولا به زبان های ملی می نویسند، در حالیکه رتبه بندی ها تنها به آثار انگلیسی توجه دارند.
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام خاطرنشان کرد: مشکل دیگری نیز در رتبه بندی های دانشگاهی بچشم می خورد. بعضی از دانشگاه ها با دستکاری در روش های کاری رتبه بندی را مخدوش می کنند که عمل پسندیده ای برای استفاده از منابع به شمار نمی آید.
مهراد گفت: دانشگاه های عربستان سعودی به خاطر واگذاری قراردادهای پاره وقت به دانشمندان پر استناد متهم هستند. از این دانشمندان خواسته می شود که در نشر آثار علمی وابستگی سازمانی خود را عربستان سعودی بنویسند.
وی افزود: علوم سخت از ابتکارات رتبه بندی سود فراوان برده است. رتبه بندی های دانشگاهی به استثنای رتبه بندی تایوان که به آموزش توجه دارد بر پژوهش تاکید کرده و از این رو موضوعات (STEM) شامل علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات از این ابتکارات منتفع شده و این یکی از دلایلی است که تعداد مقاله های تولید شده در سطح جهان بین سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۶ تقریبا دو برابر شده است.
بنیانگذار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام تاکید کرد: به نظر می رسد رتبه بندی های دانشگاهی در بی توجهی به آموزش تاثرگذارند. معمولا کیفیت اعضای هیات علمی پژوهشگر تاثیر اندکی در کیفیت آموزشی آنها دارد.
مهراد اظهار داشت: اعضای هیات علمی پژوهشگر که به تحقیقات علمی علاقه فراوان دارند، وقت و نیروی کمی را برای دانشجویان صرف می کنند و چون با کاهش کیفیت آموزش، دانشجو آسیب می بیند نظام های رتبه بندی باید به این مساله بیشتر توجه کنند.
رتبه بندی ها معیار شهرت و اعتبار دانشگاه ها
وی اضافه کرد: دانشجویان در بازار کار به موضوع «شهرت و اعتبار» بسیار اهمیت می دهند و دوست دارند دانشگاهی که از آن فارغ التحصیل می شوند از بالاترین اعتبار برخوردار باشد که جداول رتبه بندی در حال حاضر تنها معیار شهرت و اعتبار محسوب می شوند.
این استاد دانشگاه شیراز ادامه داد: نظام های رتبه بندی روندی را بوجود آورده است که از آن به عنوان «بین المللی سازی» یاد می شود. اعضای هیات علمی و پژوهشگران برتر، به ویژه در حوزه های علوم، مهمترین اجتماع بین المللی محسوب می شوند.
مهراد گفت: پژوهش بیش از پیش جنبه جهانی پیدا کرده است و در سال ۲۰۱۶ در حدود ۲۲ درصد علوم و مهندسی با همکاری نویسندگانی از سایر دانشگاه های جهان منتشر شده است.
وی خاطرنشان کرد: این رقم در سال ۲۰۰۳ برابر ۱۶ درصد بود.
