فتاوای آیت الله العظمی امام خمینی (قدس سره)
هدایای ازدواج
سؤال41:شخصی قبل از شهادتش برادر کوچکتر خود را وکیل خویش قرار داده همسر شهید نیز دارای فرزند نمی باشده اکنون پس از شهادت ایشان مشکلاتی پیش آمده .لطفاًبیان فرمائید لباسهائی که داماد برای زنش آورده (مقداری را پوشیده ومقداری را دست نزده) و نیز لباسهایی که از طرف عروس به داماد داده شده تکلیفش چیست؟
جواب:آنچه به داماد تملیک شده ملک او شمرده می شود و جزء ترکۀ او مسوب می شود.
سؤال42:شوهری فوت کرده دو فرزند صغیر،زن وپدر و مادرش ورثۀ او می باشند .آیا هدایائی که از طرف بستگان زوجه در زمان ازدواج برای زوجه آورده شده متعلق به زوجه می باشد یا جزء اموال شوهر است؟
جواب:تا احراز نشود که به شوهر اهداء شده از ترکۀ او محسوب نمی شود و در صورتی که معلوم نیست به شوهر اهداء شده یا به زن احوط مصالحه است و اگر صغیر در بین باشد باید مراعات مصلحت او هم بشود.
سؤال43:آیا زوجه ای که زندگی او با شوهرش حرجی بوده (و دادگاه از روی مدارک و شواهد حرجی بودن را تشخیص و حکم به طلاق داده است)بعد از طلاق حق گرفتن مقدار مهریه ای که برذمۀ زوج باقی است دارد؟ و آیا اسباب و اشیاء جهیزیه را که به خانۀ شوهر برده ( که بعضی از آنها را هم شوهردر وقت عقد خریده،یا عیدی آورده،و خانم را به صورت جهیزیه به خانۀ شوهر برده)حق دارد از شوهرش پس بگیرد؟
جواب:زن حق مطالبۀ مهریه خود را دارد و شوهر می تواند آنچه را به زن بخشیده با وجود عینش از او پس بگیرد مگر ذی رحم باشد و در این جهت ربطی به طلاق ندارد.
سؤال 44:شخصی کسی را برای فرزند خود نامزد کرده ، ولی پیش از عقد آن دختر از دنیار رفته است،آیا آن مال را که پدر دختر گرفته پس گرفته می شود یا خیر؟
جواب:اگر مهریه بوده و قبل از عقد دختر فوت کرده،یا در مقابل عملی داده اند که انجام نشد می توانند پس بگیرند[1].
سؤال45:هدایائی که بستگان شوهر به عنوان کرایۀ زبان به زن می دهند هبۀ معّوضه می باشد یا خیر؟
جواب: هبه غیر معّوضه است.
سؤال46:پدری می خواهد برای فرزند خوش زن بگیرد،پدر دختر و یا کسی که اختیار عقد با اوست مبلغی پول(مثلاً از چهل هزار تومان تا یکصد هزار تومان بر حسب قدرت طرف) از وی می خواهد یا صورتی می دهد که داماد اشیائی برای جهیزیه دختر تهیه کرده و تحوای پدر دختر و یا کسان وی نماید تا دختر با خود به خانۀ شوهر ببرد در صورتی که ای عمل نشود این ماصلت انجام نمی گیرد آیا زن مالک این پول و یا این اشیاء می شود؟ و در صورتی که پس از انجام مواصلت زن بمیرد و یا طلاق بگیرد این وجهی که بابت خرید جهزیه گرفته شده و یا اشیائی که داماد خریداری کرده (و تحویل کسان زن داده و زن با خود به خانۀ شوهر برده) مال کیست؟ آیا اقوام زن که ورثۀ او می باشد حق ادعاء اشیاء دارند ؟ یا در موقع اخذ طلاق زن حق مطالبل آن جهیزیه را دارد؟مستدعی است حکم الله را در این مسأله بیان فرمایید؟
جواب:پوا یا اشیائی که داماد داده اگر جزء مهریه است نمی تواند پس بگیرد و اگر از مهریه نیست تا عین آن باقی است پس گرفتن آن اشکال ندارد.
سؤال47:اینجانب از عشایر ایل استان کرمان هستم،و با دختری ازدواج کردم مبلغی پول به عنوان مهریه معلوم شد و مبلغی هم برای خرید اجناس دختر . علاوه بر موارد فوق من مصالح یک قالی را دادم که دختر ببافد و بیاورد و همچنین دو انگشتر طلا و النگو و یک ساعت و تعدادی لباس و چمدان و .... برای استفاده و پوشیدن دختر بردم اما دختر قبل از عروسی در خانۀ پدرش فت کردو اکنون همۀ موارد مذکور را پدر دختر تصرف کرده است . استدعا دارم در این زمینه نظر خود را بفرمایید؟
جواب:با فرض اینکه زن بعد از عقد و قبل از دخول فوت کرده نصف مهریه را مستحق است و اموالی که با پول نقد شوهر صرف در تهیۀ جهیزیه شده ملک خود شوهر است مگر هبه کرده باشد و اموالی که در حین موت ملک زن است به ورثۀ او را که از جمله شوهر است می رسد و سهم شوهر نصف است.
سؤال48:پول نقدی که قبل از عقد برای تهیۀ جهیزیه به خانوادۀ زن داده می شود از آن کیست؟گاهی پدر داماد می گوید که این مبلغ را برای ما هرچه می شود بخرید با این قید این پول مال کیست؟
جواب:اگر پول را به کسی نبخشیده باقی بر ملک مالک اول است.
سؤال49:شوهری برای زنش طلاهائی را خریده است و زن استفاده می کرده و دفعةً شوهر تصادف کرده و فوت نموده است ،آیا این طلاها جزء ارث حساب می شود یا ملک روجه است؟
جواب:اگر امارات و علائمی نیست که به زن بخشیده از ترکۀ میت است و به ارث می رسد.
سؤال50: شخصی خواهر اینجانب را عقد یست و مبلغ 45000 ريال پول نقد بابت شیربها داد و دو انگشتر طلا و یک الله طلا و یک ساعت و یک چمدان لباس و غیره و پنج کیلو پشم داد ولی دختر پس از هشت ماه قل از دخول فوت نمود حالا ادعا ارث بردن از دختر را هم دارد یعنی می گوید نصف سهمیۀ ارث دختر به من که شوهرش هستم می رسد و پدر دختر هنوز زنده است.آیا نظر شرعی حق دارد یا خیر؟لطفاً جواب آن را در ذیل مرقوم فرمایید؟
جواب:اگر اشیاء مذکوره را به دختر تملیک نموده حق مطالبه ندارد لکن از مجموع ترکه سهم الارث خود را حق دارد و رد خصوص شیربها تفضیلی است که در رساله مذکور است[2].
سؤال51:طلائی که هنگام خواستگاری داماد پیش از شهادت برای زنش آورده تکلیفش چیست؟
جواب:آنچه به زن تملیک شده ملک زن است و جزء ترکه محسوب نیست.
سؤال52:طلائی که از طرف همسر شهید به شهید داده شده(طلای سفید)حکمش چیست؟
جواب:اگر به شوهر تملیک شده به ورثۀ شوهر می رسد.
[1]-هر چند عين آن موجود نباشد،ولي اگر هديه بوده تنها در صورتي مي توانند پس بگيرند كه اولاً عين آن موجود باشد و ثانياً گيرنده «رَحِم» پرداخت كننده نباشد.
[2] -تحرير الوسيله با ترجمه:ج3،ص532.
