فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله)
احکام محارم
سؤال:در باب محارم از حیث نظر شبهه اى مطرح گردیده که رفع و جواب مورد استدعاست: مرحوم صاحب جواهر در خصوص جواز نظر به محارم فرموده است: «و کذا له ان ینظر الى المحارم الّتى یحرم علیه نکاحهن نسباً او رضاعاً او مصاهرة او ملکاً ما عداالعوره مع عدم تلذذ و ریبه». مرحوم آیت اللّه آقاى سید ابوالحسن اصفهانى طالب ثراه در وسیلة النجاة فرموده اند: «و المراد بالمحارم من یحرم علیه نکا حهن من جهة النسب أوالرضاع أوالمصاهرة» مرحوم آیت اللّه العظمى گلپایگانى قدس سره نیز در تعالیق خود بر وسیلة النجاة در این خصوص حاشیه اى ندارند. شبهه این است با حذف قید «مؤبداً» که در عبارات برخى دیگر از فقهاء از جمله شهید ثانى در لمعه: «یجوز النظر الى ... المحارم و هو من یحرم علیه نکاحهن مؤبداً بنسب، او رضاع، او مصاهرة خلا العورة ...» و مرحوم آیت اللّه العظمى خوئى(قده) در منهاج الصالحین: «یجوز للرجل النظر الى ... المحارم الّتى یحرم علیه نکاحهن مؤبداً لسبب أو مصاهرة أورضاع بشرط عدم التلذذ ...» آمده است; اخت الزوجه از عداد محارم خارج نگردیده است در حالى که با وجود این قید خارج مى گردد. آیا فقهائى که قید مزبور را حذف کرده اند قائل به جواز نظر به اخت الزوجه اند یا خیر؟ نظر مبارک را نیز در موضوع مرقوم فرمائید.
جواب: فقهائیکه قید مؤبد را نفرموده اند نظر به جمله (المحارم التى یحرم علیه نکاحهن) در حرمت ابدیّه داشته اند و قید مؤبد ظاهراً به نظرشان توضیحى مى باشد به هر حال همه در حرمت نظر نسبت به اخت الزوجه اتفاق دارند. واللّه العالم.
سؤال:شخصى پدرش فوت نموده است و مادرش شوهر مى کند فرزندانى از آنها متولد مى شود آیا فرزندان پسر به دخترانى که از فرزندان شوهر قبلى بدنیا آمده و بزرگ مى باشند محرم هستند یا خیر؟
جواب: اگر مقصود این است که فرزندان شوهر دوم زن که از همسر دیگر داشته به فرزندان این زن که از شوهر اول داشته محرم هستند یا نه، جواب اینستکه آنها که نه از جانب پدر و نه مادر با هم خواهر و برادر نیستند به هم محرم نیستند، و اگر مقصود این است که فرزندان این زن که از شوهر اول و دوّم دارد به هم محرم هستند یا نه جواب واضح است برادر و خواهر مادرى هستند و به هم محرم مى باشند اگر مقصود اینست که فرزندان این فرزندها در صورت دوّم که همه از یک مادرند با هم محرمند یا خیر جواب اینست که آنها دختر عمو و پسرعموى مادرى یا دخترخاله و پسر خاله مادرى یا دختردائى و پسرعمّه مادرى یا دختر عمه و پسردائى مادرى هستند و هیچکدام از جهت نسب به هم محرم نیستند.
سؤال:آیا محارم سببى پس از قطع سبب باز هم محرمند؟ مثلاً مادر زن پس از اینکه زن را طلاق بدهند آیا باز محرم مى ماند یا خیر؟ و آیا مى تواند پس از طلاق زن با مادر زن ازدواج نماید یا خیر؟
جواب: در مواردیکه حرمت نکاح در حال جمع بین او و زوجه است مثل خواهرزن و دختر زن غیر مدخول بها پس از قطع سبب بر طرف مى شود و در مورد مثل مادر زن بعد از قطع سبب نیز محرمیت باقى است و پس از طلاق زن هم ازدواج با مادر او جائز نیست.
سؤال:ضمن عرض سلام مستدعى است بفرمائید علاوه بر حرمت ازدواج ابو المرتضع با اولاد مرضعه و صاحب لبن آیا بین ایشان محرمیت هم وجود دارد یا خیر ؟
جواب: در مورد سوال علاوه بر حرمت ازدواج جواز نظر در حدّى که به محارم دیگر جایز است از تعلیلى که در صحیح ایّوب بن نوح (وسائل باب 16 از ابواب ما یحرم بالرضاع ح1) حرمت ازدواج بر آن معلل شده است (لانّ ولدها صار بمنزلة ولدک) قابل استظهار واستفاده است و اطلاق کلمات جمعى از بزرگان و اعاظم فقهاء ـ قدس الله اسرارهم ـ نیز مؤید بر این استظهار است. والله العالم.
سؤال:زن اجنبیه در شرایط فعلى به چه کسانى اطلاق مى گردد؟
جواب: هر زنى که از راه نسب مانند مادر و خواهر و دختر و عمه و خاله یا بوسیله شیر خوردن که تفصیل آن در توضیح المسائل ذکر شده ویا از راه دامادى به انسان محرم نباشد، اجنبیه است و شرائط فعلى اثرى در این حکم ندارد.
سؤال:زن و شوهرى بچه دار نمى شدند بچه بیگانه را آورده اند و بزرگ شده در منزل اینها چه راهى دارد دختر به شوهر ویا پسر به زن محرم شود. باضافه شناسنامه فرزندى گرفته اند قانوناً وارث زن و شوهر شده آیا این کار درست است یا نه؟
جواب: در مورد سوال چنانچه آن بچه دختر است با اجازه ولى شرعى او آن را صیغه موقت پدر آن شوهر اگر زنده است بنمایند و اگر پسر است با ازدواج با مادر آن زن بعد از بلوغ و انجام دخول اگر مادر آن زن شوهر نداشته باشد محرمیّت حاصل میشود و لکن این راهها همه جا عملى نیست در هر صورت شناسنامه فرزندى گرفتن براى آن بچه جائز نیست وبا شناسنامه گرفتن هم شرعاً وارث آن زن و شوهر نمى شود.
سؤال:عروس دختر و عروس پسرم و عروس خواهر و عروس برادرم به من محرم هستند یا نه؟
جواب: عروس دختر و پسر شما به شما محرم هستند ولى عروس برادر و خواهرتان به شما نامحرم هستند.
سؤال:دائى مادر زن من، با همسرم محرم است یا نه؟
جواب: بطور کلّى دختر هر شخصى خواه آن شخص مرد باشد یا زن بر دائى آن شخص محرم است هر چند در سلسله نسب بلا واسطه یا مع الواسطه فرزند خواهر شخص باشند محرم او میشوند بنابراین دائى مادر زن شما بر خود آن زن محرم است بلى اگر همسر دیگر داشته باشید دائى مادر این همسر به او محرم نیست.
سؤال:پسرم مى تواند(از زن اول) با دختر زن دوم من (دختر خوانده) مى توانند ازدواج کنند؟
جواب: در فرض سئوال، ازدواج پسر شما از زن اول با دختر زن دوم که از شوهر اول دارد مانعى ندارد. واللّه العلم.
سؤال:مرد وزنى چندى با هم زندگى کردند واولاددار نشدند بدین مناسبت از هم جدا شدند وهر کدام همسرى دیگر اختیار کردند وهر دو از همسران جدید خود صاحب فرزندانى شدند حال مى خواهند دختران زن که از شوهر دوم دارد وپسران مرد که از زن دوم به وجود آمده ازدواج کنند آیا جایز است یا خیر؟
جواب: ازدواج مذکور اشکالى ندارد.
سؤال:در عقد دائم مادر عروس محرم ابدى براى داماد مى شود آیا در عقد موقت هم اینطور است ؟ و آیا پدر داماد هم محرم أبدى براى عروس مى شود ؟
جواب: در حکم مذکور فرقى بین عقد دائم و موقت نیست و پدر داماد هم با عروس محرم ابدى است. واللّه العالم
