طی ماه‌های اخیر و همزمان با پیگیری سیاست «فشار حداکثری» از سوی آمریکا علیه ایران، برخی کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس نیز همراستا با واشنگتن، تحرکاتی را علیه ایران ترتیب داده‌اند. با این حال و به ویژه با وجود تمایل عربستان سعودی با تشدید فشار‌ها بر ایران، گزارش‌ها حاکی از آن است که تمایل واشنگتن و ریاض برای تشکیل یک جبهه واحد علیه تهران به دلایل مختلف قابلیت تحقق ندارد.
به گزارش
«آزادی»، در پی تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا و همچنین در پی هدف قرار گرفتن چند نفتکش در سواحل امارت و برخی تأسیسات نفتی در عربستان سعودی، ریاض از اعضای شورای همکاری خلیج فارس برای برگزاری نشستی اضطراری دعوت کرد. این در حالی است که اختلافات موجود میان اعضای این شورا، چشم‌انداز انجام هرگونه اقدامات هماهنگ از سوی آن‌ها را به شدت مبهم ساخته است.
وزارت خارجه عربستان بامداد یکشنبه اعلام کرد پادشاه این کشور از سران دولت‌های عربی و کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس خواسته روز ۳۰ می (۹ خرداد) با هدف بررسی مسئله عملیات علیه تأسیسات نفتی این کشور و حادثه بندر «فجیره» امارات عربی متحده، در شهر مکه مکرمه گرد هم آیند.
در این راستا، روزنامه کویتی «القبس» به نقل از این یک منبع آگاه نوشت: «سه کشور عضو شورای همکاری خلیج (فارس) با جنگ علیه ایران مخالف هستند و در مقابل، سه کشور دیگر موافق این جنگ هستند که اختلاف دیدگاه بین اعضای شورا را نشان می‌دهد».
این منبع افزود: «ما اطمینان داریم که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به گفتگو تمایل دارد و به دنبال جنگ نیست؛ بلکه هدف او حصول توافق جدید هسته‌ای، جلوگیری از افزایش توان موشکی ایران و مهار بازو‌های تهران در منطقه است».
از سوی دیگر، سردبیر روزنامه «رای الیوم» اخبار منتشره اخیر درباره موافقت برخی کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس با استقرار نظامیان آمریکایی در خاک خود و همچنین دعوت شاه سعودی برای نشست فوق‌العاده مکه را تلاش برای ایجاد رعب توصیف کرد.
عبدالباری عطوان در این زمینه اشاره کرد که پس از دو حمله قوی به نفتکش‌های اماراتی و سعودی در بندر الفجیره امارات در خلیج عمان و خطوط لوله نفت منطقه الشرقیه عربستان، مواضع کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس مبهم‌تر شده است، چرا که آیت الله خامنه‌ای، رهبر ایران و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا هر دو تاکید کردند که خواهان جنگ نیستند؛ بنابراین کسانی که جنگ می‌خواهند چه کسانی هستند؟
وی افزود: «سه طرف خواهان این جنگ هستند؛ نخست افراط‌گرا‌های حاضر در دولت آمریکا نظیر مایک پامپئو وزیر خارجه و جان بولتون مشاور امنیت ملی و جارد کوشنر مشاور رئیس جمهور آمریکا و داماد وی؛ طرف دوم کشور‌های عربی شامل عربستان، امارات عربی متحده و طرف سوم اسرائیل است».
همزمان، مضاوی الرشید، نویسنده معارض عربستانی، دیپلماسی را تنها راه ریاض و ابوظبی برای تعامل با ایران دانست و با هشدار نسبت به هرگونه درگیری نظامی تأکید کرد که امارات و عربستان سعودی قدرت درگیری نظامی با ایران را ندارند.
این نویسنده عربستانی در ادامه نوشت که ریاض همچنان تلاش دارد آمریکا و رژیم اسرائیل را وارد جنگ علیه ایران کند، اما تا بدین لحظه در اقناع واشنگتن برای انجام حملات مستقیم علیه ایران ناکام بوده و تمامی دستاورد‌های ریاض در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ترغیب واشنگتن به خروج از توافق هسته‌ای با ایران و تشدید تحریم‌ها و محکومیت دخالت‌های [ادعایی]ایران در امور همسایگانش منحصر شده است.
الرشید با بیان اینکه عربستان سعودی و امارات تا کنون هزینه سنگینی را برای خرید سلاح بدون اینکه امنیتی از قبال آن‌ها نصیبشان بشود، کرده‌اند، تأکید کرد: «هرگونه درگیری نظامی با جمهوری اسلامی ایران از سوی این دو کشور موجب تمسخر آن‌ها خواهد شد چرا که ارتششان کوچک و ضعیف است و امکان مقابله با ارتش ایران را ندارند؛ همانگونه که رفتارشان در یمن علیه حوثی‌ها این را ثابت کرد».
در همین زمینه، خبرگزاری رویترز نیز روز گذشته با انتشار گزارشی، واکنش امارات به حادثه عملیات خرابکارانه علیه نفتکش‌ها در سواحل این کشور را «محتاطانه» خواند و نوشت این واکنش در تمایل این کشور به حفظ وجهه خود به عنوان مرکزی امن و باثبات برای تجارت نهفته است. بر اساس این گزارش، امارات در بحبوحه تنش بین تهران و واشنگتن سعی می‌کند توازن را بین مخالفت‌هایش با ایران از یک طرف و حمایت از منافع اقتصادی و گردشگری خود از طرف دیگر حفظ کند.
استفن هرتوگ، استاد مدرسه اقتصاد لندن به رویترز گفته حوادثی نظیر حادثه سواحل امارات خطری ملموس علیه ابوظبی نیست، بلکه در درجه اول متوجه دبی است، زیرا اگر تجار و خریداران بین‌المللی املاک و مستغلات در آنجا احساس خطر کنند، چنین تجارت‌هایی متوقف می‌شود. بر این اساس، در حالیکه حادثه نفتکش‌ها خسارت جانی نداشت، اما احتمالاً تاثیری بر گردشگری و طرح‌های این امارت بگذارد.
از سوی دیگر، پایگاه اینترنتی «العربی الجدید» گزارش داده که در پی وقایع اخیر رخ داده در امارات و عربستان، این دو کشور فشار‌های خود را بر مصر افزایش داده‌اند تا قاهره را به سمت ورود به تقابل مستقیم با تهران سوق دهند. با این حال، مصر که چندی پیش خروج خود را از ابتکار موسوم به «ناتوی عربی» نیز اعلام کرد، تمایلی به تشدید تنش‌ها با جمهوری اسلامی ایران ندارند.
بر این اساس و با در نظر گرفتن تمامی این اخبار و گزارش‌ها، می‌توان گفت: تمایل عربستان سعودی و امارات برای تشدید فشار‌ها و تقابل با ایران، دستکم با سه مانع عمده مواجه است: نخست، ناتوانی این دو کشور برای درگیر شدن مستقیم و مستقل با ایران بدون کمک گرفتن از قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای؛ دوم، وجود اختلاف میان کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس؛ و سوم، نگرانی این دو کشور از قطع یا محدود شدن جریان سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در صورت وقوع هرگونه درگیری یا بی‌ثباتی در منطقه.
