عواقب اقتصاد یک­‌جانبه ترامپ، دامن آمریکا را خواهد گرفت

این روز­ها اگر کسی حالم را بپرسد، با نیشخند می­گویم، اگر بی­خیال ریاست جمهوری ترامپ باشم، به برکسیت فکر نکنم، نگران بحران­‌های احزاب سیاسی در بریتانیا نباشم و خیالم هم از بازی منچستر راحت باشد، دیگر از این بهتر نمیشوم.

به گزارش تابناک اقتصادی و به نقل از جیم اونیل اقتصاددان برجسته بریتانیایی؛ اخیرا لیست بلند بالای اوضاع تاسف بار جهان آنقدر طولانی شده‌­است که دیگر جایی برای شوخی نمی­‌ماند. بحران سیاسی هنگ­کنگ، بالا گرفتن مناقشات سیاسی و اقتصادی مابین ژاپن و کره جنوبی، لغو خودمختاری ایالت جامو و کشمیر توسط دولت هند، درکل درگیری­های هند و پاکستان و غوغا بر سر حاکمیت آفریقای جنوبی بر کنگره ملی آفریقا را می­توان به این لیست بلندبالا اضافه کرد.

از اینها گذشته آب و هوای متلاطم هم در این تابستان سر سازش ندارد و اوضاع را از آنچه هست خراب­تر کرده است؛ موج هوای گرم سراسر اروپا و آمریکا را درنوردیده تا نشانمان دهد تغییرات آب­ و هوایی چطور دارد بر زندگی روزمره ما تاثیر می­گذارد. حالا اگر به این آش شله قلمکار وضعیت خاورمیانه، سیاست­های پوتین در روسیه، تفرقه افکنی­ها در شبکه­های اجتماعی و مقاومت میکروب­ها در مقابل آنتی­بیوتیک­ها را بیافزایم، همه چیز برای یاس و ناامیدی آماده است.

باتوجه به رشد قابل ملاحظه اقتصاد جهانی در طول سال ۲۰۱۹، اگر وضعیت عادی بود، اقتصاد جهانی با روی آوردن به قیمت‌های بالاتر خودی نشان می داد. اما به لطف سیاست گذاری­های پولی شرایط عادی نیست. با این تفاسیر این فکر به ذهن خطور می کند که شاید ترامپ با هدف تحت فشار گذاشتن بانک فدرال رزرو آمریکا برای کاهش نرخ بهره، برشدت تهدیدهایش در مورد اعمال تعرفه های گمرکی بیشتر بر کالاهای چینی افزود‌ه است. هر چه باشد، توئیت کج خلقی های اخیرش در خصوص اعمال تعرفه­‌های بیشتر اندکی پس از تصمیم فدرال رزرو برای تغییر سیاست‌­هایش و کاهش ۲۵ واحدی از نرخ بهره منتشر شد. گویا از نظر ترامپ وهمینطور از نظر بازار این میزان کاهش اصلاً کافی نبوده‌­است.

گاهی اوقات با خود فکر می­کنم، شاید ترامپ واقعاً شبیه به آدمهای بدذات فیلم‌­های جیمز باند به دنبال اهدافی مخفیانه است! و با طرح­‌ریزی نقشه­‌های بنیادی و درهم پیچیده در فکر سلطه بر تمام جهان است. بی شک پشت بیشتر اقدامات وی، هیچ منطق مشخصی وجود ندارد. وقتی کار به سیاست خارجه می رسد ترامپ ممکن است با ژست مردم­دارانه­‌ای، دیگر رهبران دنیا را به بروز رفتاری مشابه رفتار خود ترغیب کند. حرکت نارندرا مودی نخست وزیر هند در مورد کشمیر و همین‌طور تدابیر ژاپن و کره جنوبی در مقابل یکدیگر، به نظر می‌­رسد درست بخشی از کتاب دستور بازی ترامپ باشند. بی شک سیاستمداران در سراسر دنیا به خود می گویند اگر چنین رفتاری از رهبر آمریکا قابل قبول است برای ما هم  اشکالی ندارد.

به هر حال، توجیه منطق سیاسی ترامپ درمورد سیاست های داخلی، به مراتب سخت تر است. بیشتر این سیاست ها در جهت حفظ آمار رای دهندگان جمهوری خواه برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ است. ترامپ برای آنکه برای بار دوم در این انتخابات رای بیاورد نیاز دارد تا رای دهندگان جبهه مخالف را به سمت خود بکشاند و با رویکرد فعلی او در زمینه سیاست داخلی، مشخص نیست کسانی که تا به حال از او حمایت نکرده اند به جبهه رای دهندگان موافق او بپیوندند.

مثل همیشه، این که چه کسی در صدر قدرت بنشیند تا حد زیادی به وضعیت اقتصادی مردم بستگی دارد. اگرچه نرخ بیکاری در آمریکا بسیار پایین­آمده اما چرخه رشد به کندی می­چرخد و روز به روز آسیب­پذیر­تر هم می­‌شود. از این بدتر آنکه به نظر می­‌رسد اقتصاد آمریکا برای مواجهه با شرایط اقتصادی وخیم­تر رابطه یک­جانبه‌­ای را پیش­رو قرار­داده­است. برای مثال برای مقابله با چالش اقتصادی به نرخ بهره کوتاه‌­مدت، نسبت سود به بهای اوراق قرضه، قیمت گذاری­‌های سهام، ارزش دلار و قیمت­ تولیدات داخلی روی آورده است. اگر اوضاع اقتصادی از این هم وخیم­تر شود اقتصاد آمریکا ضربه شدیدی خواهد خورد. اما اگر مقررات صادرات را آسان تر می‌­گرفتند شاید اقتصاد این کشور کمی جان می­‌گرفت.

معلوم نیست که ترامپ و مشاورانش به این اوضاع مالی پایبند بمانند. به نظر می­‌رسد آنها منتظر آرام شدن اوضاع هستند اما اعمال تعرفه­‌های گمرکی بیشتر بر کالاهای چینی، بازار جهانی و حتی سهام شرکت­‌های چند ملیتی آمریکایی را هم دچار سردرگمی کرده‌­است. در کنار این عوامل، روند افزایشی ارزش دلار هم اوضاع اقتصادی را در آمریکا بغرنج­تر کرده‌­است.

برای جبران این تاثیرات نیاز است تا آمریکا نرخ بهره کوتاه­مدت و بلند­مدت خود را به میزان قابل ملاحضه­‌ای کاهش دهد. ما قطعا شاهد روزهایی خواهیم بود که شرایط اقتصادی آرام­تر باشد چرا که با اعمال تعرفه‌­های جدید و تاثیری که بر افزایش قیمت مصرف­‌کنندگان در آینده می­گذارد، سرمایه­‌گذاران به سمت خرید اوراق قرضه هجوم خواهند­برد و همین امر اثرات افزایش ارزش دلار و سهام در حال افت را جبران خواهد کرد.

با نگاهی به تغییرات روزانه بازار می­‌بینیم که ممکن است ترامپ روی قربانی‌­کردن بانک فدرال رزرو در این شرایط اقتصادی حساب باز کرده باشد. مخصوصا اگر نسبت سود به بهای اوراق قرضه افت کند و منحنی سود سهام روند معکوس به خود بگیرد. چنین اتفاقی می‌تواند بانک فدرال رزرو را مجبور کند تا نرخ بهره خود را از قبل هم پایین­‌تر بیاورد. اما افزایش اقداماتی از این دست صدمات واردآمده بر بدنه اقتصاد آمریکا را تا حد بسیار ناچیزی تسکین خواهد­داد. چرا که این آسیب­‌ها از جانب منابع مالی پرنوسان نشئت نگرفته­‌اند.

از این گذشته غیر قایل پیش­‌بینی بودن ترامپ خطرات احتمالی را برای صادرکنندگان و هر کسی که مسئول اتخاذ تصمیمات درباره سرمایه‌­گذاری­‌های بلند­مدت است را بیشتر کرده‌­است. تنها راه برای آرام کردن اوضاع سیاست­های پولی این است که مصرف کنندگان با ایفای نقش خود سکان رشد اقتصادی در دست بگیرند. اما هنوز 70درصد تولید ناخالص داخلی صرف نیاز مصرف‌­کنندگان می­‌شود. جنگ تجاری قیمت مصرف­‌کنندگان را به‌­شدت بالا می­برد و به­ تبع آن شرایط را برای افزایش نرخ بیکاری مهیا می­‌سازد.

همین امر باعث می­شود نکته‌­ای که پیش از این بارها بیان کرده‌­ام را، مجددا خاطرنشان کنم: رشد اقتصاد جهانی در دهه حاضر و دهه بعدی به مصرف­‌کنندگان چینی بستگی دارد و نه مصرف­کنندگان آمریکایی. آمریکا چه تحت ریاست جمهوری ترامپ و چه هرکس دیگری بالاخره باید این حقیقت را بپذیرد و آن را به فال نیک بگیرد. اگر آمریکا دست از سنگ انداختن بردارد، افزایش مصرف­‌کننده چینی می‌تواند بسیاری از مشکلات اقتصادی خود این کشور را هم برطرف کند.