لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان سال ۸۸ با پیشنهاد قوه قضاییه به دولت دهم کلید خورد و پس از ۱۱ سال و در سال ۹۹ پس از فراز و فرودهای بسیار به سرانجام رسید. قانونی که بسیاری از کارشناسان معتقدند میتواند خلاءهای موجود در حمایت از کودکان و نوجوانان را تا حد زیادی پرکند.
به گزارش «تابناک» لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان از زمان ریاست مرحوم آیتالله سیدمحمود هاشمی شاهرودی بر قوه قضاییه تدوین شد. این لایحه در ۲۲ اردیبهشت سال ۱۳۸۸ برای ارسال به مجلس شورای اسلامی تقدیم دولت وقت شد.ایحه مزبور با حذف ۵ ماده، دهم مرداد ۱۳۹۰ در کمیسیون لوایح دولت دهم به تصویب رسید و ۲۸ آبان همان سال به مجلس ارائه شد.س از آن بعد از دو سال، لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۹۲ به کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس ارجاع شد.گزارش کمیسیون تخصصی حقوقی قضائی مجلس درخصوص لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان براساس جلسات متعددی که با حضور کارشناسان برگزار شده بود با اصلاحات و الحاقات ۲۴ بهمن ۱۳۹۶ به تصویب این کمیسیون رسید.
در قانون قبلی وظایف سازمانی مشخصی وجود نداشت و فقط جرم انگاری شده بود و متعاقب آن مصوبه هیات وزیران تحت عنوان آئین نامه سامان دهی کودکان کار در حد آئین نامه مصوب سال ۸۴ تا حدودی ساختار سازی کرده بود بطوریکه ۱۲ تا سازمان مسئولیتهایی را در قبال سامان دهی کودکان کار و خیابان داشتند. بررسی نقش این آئین نامه نشان میدهد که کمیته سامان دهی موضوع این آئین نامه در سالهای گذشته کمتر تشکیل شده است و دورههای افول و رشد را داشته است و تعدادی از اعضا، آن با افزایش نقش و تعدادی نیز نقش تاثیر گذاری نداشتند در قانون جدید سازمانهای مسئول دقیقتر انتخاب شده اند و شرح وظایف جدی تری نیز به آن محول شده است و وظایف بجای آئین نامه در متن قانون مصوب مجلس آمده است تعدادی از سازمانهای بی تاثیر آئین نامه قبلی حذف شده است و تعدادی از سازمانها مثل سازمان زندانها و اقدامات تامینی وسازمان ثبت احوال اضافه شده است.علیگو خاطرنشان کرد: یک فیلم در فضای مجازی منتشر شد البته در ایران نیست که خانواده کودک را مجبور به خوردن فلفل میکنند و کودک فلفل میخورد و اشک از چشمانش میریزد که این مصداق کودک آزاری است.
استناد این مقام مسئول به ماده 19 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال 1399 است که اظهار می دارد: هر کس هویت یا اطلاعات و اسرار طفل یا نوجوان بزه دیده یا در وضعیت مخاطرهآمیز را افشا و یا جزئیات جرم ارتکابی توسط طفل و نوجوان یا علیه وی را از طریق رسانههای گروهی و یا با توزیع، تکثیر، انتشار و نمایش فیلم یا عکس و مانند آن تشریح کند بهگونهای که موجب تجری دیگران، اشاعه جرم، آموزش شیوه ارتکاب آن یا بروز هرگونه ضرر یا آسیب به طفل یا نوجوان یا خانواده وی شود به مجازات حبس درجه شش قانون مجازات اسلامی محکوم میشود.
تبصره- هرگاه توزیع، انتشار و نمایش فیلم یا عکس و مانند آن بهصورت محدود و بهمنظور استفاده علمی یا در جهت مصالح طفل یا کمک به او باشد و همچنین سایر موارد با تشخیص قاضی از شمول این ماده مستثنی است.
توضیح: مجازات حبس درجه ۶، بیش از ۶ ماه تا دو سال حبس را شامل میشود.
جرایم و مجازاتهایی برای حمایت از کودکان و نوجوانان
در ۲۱ ماده از لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان جرایم و مجازاتهایی برای ناقضان حقوق کودکان و نوجوانان پیش بینی شده است.طبق ماده ۲۵ این لایحه، اعمال مجازاتهای موضوع این قانون، مانع از اجرای مجازاتهای حدود، قصاص و دیات نخواهد بود و در صورتی که در سایر قوانین برای مرتکب جرم موضوع این قانون مجازات شدیدتری مقرر شده باشد، مرتکب به همان مجازات محکوم میشود.
براساس ماده ۲۶ این لایحه، در اجرای حکم محکومیت مرتکبان جرایم علیه اطفال یا نوجوانان به جزای نقدی با مصادره اموال یا سایر محکومیتهای مالی، پرداخت دیه و خسارات طفل و نوجوان بزه دیده مقدم بر وصول مطالبات دولت است.
براساس تدابیر حمایتی پیش بینی شده در این لایحه، رسیدگی به وضعیت مخاطره آمیز موضوع این قانون جز در مواردی که در صلاحیت دادگاه کیفری است در دادگاه خانواده و با ارائه گزارش مددکار اجتماعی بهزیستی یا واحد حمایت دادگستری و حضور مددکار اجتماعی انجام میشود.همچنین طبق ماده ۴۶، در همه تدابیر و اقدامات حمایتی موضوع این قانون، اولویت با اقداماتی است که منجر به خروج طفل یا نوجوان از محیط خانواده یا قطع ارتباط با آنها نشود.