صنعت هوایی کشور بعد از اعمال تحریمها شرایط سختی را به خود دید، به گونه ای که با وجود ۳۲۳ فروند انواع هواپیمای مسافربری با ۴۸ هزار ظرفیت صندلی حمل و نقل هوایی، حدود ۵۰ درصد آن به علت زمین گیر شدن هواپیماها و نبود قطعات فعلا قابل استفاده نیستند.
به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ کارشناسان صنعت حمل و نقل هوایی طی مصاحبههایی اعلام کرده اند که اگر موتور مورد نیاز هواپیماهای زمین گیر شده در ایران تامین شود، شرکتهای حمل و نقل هوایی میتوانند تا ۲۷۰ فروند هواپیمای مسافری را در ایران فعال کنند.
گفتنی است، پس از امضای برجام و رفع تحریمها، شرکتهای ایرانی برای توسعه ناوگان هوایی خود بیش از ۲۵۰ فروند انواع هواپیمای مسافری را به شرکتهای سازنده معتبر سفارش دادند؛ اما به علت تحریمهای یکجانبه آمریکا در مجموع ۱۶ فروند (۱۳ فروندای تی آر و ۳ فروند ایرباس) هواپیمای جدید تحویل ایران شد و تحویل مابقی این هواپیماها بهرغم امضای توافقنامه فروش بین شرکتهای ایرانی و تولیدکنندگان به علت فشار خزانهداری آمریکا در ادامه دشمنیهای این کشور با ملت ایران، عملا منتفی شد.
به دلیل آنکه تحریمها اجازه نمیدهند شرکتهای هوایی ایران اقدام به خرید هواپیماهای نو کنند، ناوگان هوایی ایران سال به سال پیرتر میشود و عمر متوسط ناوگان هوایی فرسوده کشور به ۲۵ سال رسیده است.
در این شرایط که صنعت هوایی کشور درگیر تحریمها بود، شیوع ویروس کرونا در کشور نیز ضربه مهلک دیگری را به صنعت هوایی کشور وارد کرد و جابجاییهای کمتر با شرایط خاصتر در دوران کرونا مستقیم درآمدهای شرکتهای هواپیمایی را نشانه گرفت.
کاهش درآمدهای شرکتهای هواپیمایی به دلیل تحریمها و کرونا موجب شده است تا زیان انباشته این شرکتها رفته رفته بیشتر شود و در نتیجه درصدد یافتن راهکارهایی برای خروج از این وضعیت برآیند؛ برای نمونه زیان انباشته شرکت هواپیمایی ایران ایر به عنوان یکی از بزرگترین شرکتهای هواپیمایی ایران بر اساس آخرین صورتهای مالی منتشر شده، در انتهای سال ۹۷ به بیش از ۴ هزار و ۷۶۰ میلیارد تومان رسیده که رقم قابل توجهی است.
با توجه به اینکه درآمدهای شرکتهای هواپیمایی با مشکل مواجه شده است، حالا این شرکتها به دنبال راهکارهایی برای کاهش هزینههای خود هستند؛ برای نمونه خبری منتشر شد، مبنی بر اینکه مدیرعامل ایران ایر به دنبال تعدیل ۲۰۰۰ نیرو تا پایان سال ۹۹ است؛ خبری که با نامه کارکنان ایران ایر در ۱۷ دی ۹۹ رسانهای شد.
به نقل از روزنامه کیهان؛ در این نامه با اشاره به حضور مدیرعامل جدید ایران ایر پس از شیوع کرونا آمده است: "ایشان سیاست تعدیل نیرو را برای شرکت در پیش گرفتند تا برخی از بخشهای هواپیمایی ایرانایر را که حامل پرچم جمهوری اسلامی ایران بوده و از توانایی بالقوه فراوانی برخوردار است، به یکسری شرکت واسطه واگذار کنند.
این شیوه خود نه تنها باعث ضرر مالی فراوان به بیتالمال میشود، بلکه مسبب بیکاری بیش از ۲۰۰۰ نفر از نیروهای خدوم و زحمتکش پیمانی در شرایط وخیم اقتصادی کشور است. کارمندانی که نه تنها زندگی خودشان بلکه زندگی اعضای خانواده آنها نیز تحت تأثیر قرار میگیرد و در این میان، تنها عدهای قلیل از شرکتهای واسطه سود میبرند".
این تعدیل نیرو در حالی در شرکت دولتی ایران ایر دنبال میشود که اولاً دولت در شرایط کرونایی در تلاش بوده تا نیروهای شاغل در بخش خصوصی بیکار نشوند و ثانیا وزیر راه و شهرسازی بارها تاکید داشتند که شرکتهای حمل و نقلی حق تعدیل نیرو را ندارند. به عنوان نمونه محمد اسلامی در مورخه ۳۰ فروردین ماه ۹۹ گفت: هیچ شرکت حمل و نقلی حق تعدیل نیروهای انسانی خود را ندارد و در صورت انجام چنین اقدامی از تمامی مزایای تسهیلاتی بی بهره میماند.
نکته جالب دیگر که در نامه کارکنان ایران ایر به چشم می خورد و البته فعلا در اولویت پایین تری نسبت به تعدیل نیرو در ایران ایر قرار دارد، ماجرای بازنشستگی و چند شغله بودن مدیرعامل ایران ایر است.
در بخشی از این نامه آمده است: "در حالی که شرکت دولتی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران موظف به قراردادی کردن کارمندان پیمانی با سابقه بالای پنج سال بوده نه تنها هیچ گونه اقدامی در این جهت نکرده بلکه اقدام به اخراج مقطعی کارمندان پیمانی از ماه جاری نموده است و با کارمندان قراردادی خویش به جای قرارداد پنج ساله همچنان قراردادهای یک ساله میبندد. همه این مسائل در حالی است که مدیر عامل جدید ایران ایر خود بازنشسته ارتش بوده (طبق قانون افراد بازنشسته حق حضور در شرکتهای دولتی را ندارند) و با بیش از 35 سال سابقه نه تنها به عنوان حقوق بازنشستگی دریافت میکند بلکه به عنوان مدیرعامل شرکت ایرانایر نیز هم اکنون مشغول به کار است و همزمان در شرکتهای هواپیمایی دیگر همچون معراج و زاگرس نیز به عنوان خلبان فعالیت دارد (اصل تک شغله بودن مدیران در قانون نیز نقض شده است)".
گفتنی است در مرداد ماه سال جاری بود که محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی طی حکمی، علیرضا برخور را به مدت چهار سال به عنوان عضو هیات مدیره و مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، منصوب کرد.
امیر سرتیپ خلبان علیرضا برخور که متولد مشهد است، در سال ۱۳۶۲ به جمع آبی پوشان نیروی هوایی ارتش پیوست و در خرداد ماه ۹۶ پس از ۳۴ سال خدمت بازنشسته شد.
حالا باید نهادهای ذی ربط درباره انتصاب ایشان به مدیرعاملی ایران ایر به عنوان یک بازنشسته ارتش اظهارنظر کنند و به این پرسش پاسخ داده شود که آیا مدیرعاملی ایشان به عنوان بازنشسته ارتش، در شرکت دولتی ایران ایر مغایر قانون است یا خیر؟ و همچنین به این پرسش نیز پاسخ داده شود که آیا ایشان همزمان با مدیرعاملی ایران ایر، در شرکتهای دیگر همچون معراج و زاگرس نیز خلبان است یا خیر؟
به هر صورت در پایان اشاره به این نکته ضروری است که هر چند گفته میشود در شرایط کرونا، وضعیت شرکتهای هوایی مساعد نیست، در همین ایام کرونایی قیمت بلیت هواپیما افزایش یافته و تقریبا دو برابر شده است و از طرف دیگر، خدماتی که در هواپیماها ارائه میشد از جمله بستههای پذیرایی، به یک آب معدنی و دستمال الکلی کاهش یافته است که این مسئله در کاهش هزینههای شرکتهای هوایی حداقل در مسافرتهای داخلی تاثیر داشته است.
به نظر میرسد، برای کاهش هزینههای شرکتهای هواپیمایی از جمله شرکت ایران ایر تعدیل نیرو در این شرایط کرونایی، باید آخرین گزینه روی میز باشد و این نکته هم فراموش نشود که شاید با جابجایی قدرت در آمریکا، شرایط تحریمی در یک سال آینده تغییر کند و با بهبود اوضاع برای شرکتهای هواپیمایی باز هم این شرکتها نیاز به نیروی کار داشته باشند. در آن صورت، استخدام دوباره نیروها برای این شرکتها هزینهبرتر خواهد بود.