کادر درمان در انتظار دوز سوم واکسن

 از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، خبرهای خوبی به گوش نمی‌رسد، تخت‌ها پر از بیمارانی است که در جدال با مرگ و زندگی‌اند و پزشکان و پرستارانی که حالا فرسوده‌تر از قبل، داروها را به بیماران می‌دهند، دستگاه‌های تنفس را کنترل می‌کنند و خدمات درمانی می‌دهند. شیوع گسترده دلتا، حالا بخشی از همین پزشکان و پرستاران را درگیر کرده و با ابتلای چندین باره کادر درمان، اثر واکسن‌ها را کم کرده است؛ کادر درمانی که ۳  واکسن سینوفارم، آسترازنیکا و اسپوتنیک‌وی را دریافت کردند و آنطور که از فعالان در مراکز درمانی شنیده می‌شود، آمار ابتلای این گروه دوباره بالا رفته و چندین مورد مرگ هم گزارش شده است.

در این شرایط، کادر درمان یکصدا، درخواست تزریق دوز سوم یا یادآور (بوستر) واکسن کرونا کرده‌اند؛ دوزی که در برخی از کشورها آغاز شده و کشورهایی مثل آمریکا، بحرین، امارات در حال آماده‌سازی برای تزریق آن هستند. آنطور که مسئولان سازمان نظام پرستاری می‌گویند با اینکه واکسیناسیون کادر درمان انجام شده اما از ابتدای امسال، ۱۰ مورد فوت پرستاران گزارش شده است.

 افزایش موارد ابتلا و مرگ در میان پرستاران

محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار نسبت به ابتلای دوباره پرستاران آن هم در وضعیتی که دلتا به‌شدت در حال تاختن است، نگران است. او به همشهری می‌گوید: یکی از مشکلات عمده نظام سلامت در کشور ما این است که اطلاعات و داده‌ها شفاف و مشخص نیست و در اختیار همه قرار نمی‌گیرد. اگر تعداد مبتلایان، فوت‌شده‌ها و عوارض واکسن و... مشخص باشد، می‌توان برای آن برنامه‌ریزی کرد. مسئله اینجاست که هم‌اکنون تعداد پرستاران مبتلا به کرونا، افزایش پیدا کرده است و  موارد مرگ هم گزارش می‌شود. اخیرا ۲پرستار در گرگان و ماهشهر با وجود تزریق واکسن اسپوتنیک‌وی، بر اثر ابتلا به کرونا جانشان را از دست دادند. البته نمی‌توان با قاطعیت گفت که علت دقیق مرگ آنها چه بوده است.

 با این همه شریفی‌مقدم تأکید می‌کند: میزان فوت پرستاران نسبت به قبل، یعنی زمانی که واکسیناسیون انجام نشده بود، بسیار کمتر شده است. البته تمام پرستاران حداقل یک‌بار و درصد زیادی هم ۲ و حتی ۳بار مبتلا به کرونا شده‌اند، اما میزان فوت پس از تزریق واکسن کم شده است.

ضرورت تزریق دوز بوستر به پرستاران

اولین محموله واکسن، بهمن سال گذشته وارد ایران شد و واکسیناسیون کادر درمان از ۲۱بهمن همان سال با تزریق واکسن اسپوتنیک‌وی روسی، شروع شد. حالا بیش از ۶‌ماه از تزریق واکسن به نخستین گروه کادر درمان می‌گذرد و با افزایش میزان ابتلای آنها به کرونا، کادر درمان درخواست تزریق دوز یادآور یا سوم را دارد.

پیش از این علیرضا رئیسی، معاون بهداشتی وزارت بهداشت و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، به همشهری گفته بود : دور دوم واکسیناسیون ۸‌ماه پس از دور اول انجام می‌شود، اما با شیوع بالاتر کرونای دلتا، حالا در بسیاری از کشورها، تزریق دوز سوم به‌ویژه برای کادر درمان و سالمندان آغاز شده است.

شریفی‌مقدم هم می‌گوید: پرستاران چنین خواسته‌ای دارند؛ «هم‌اکنون کادر درمان و پرستاران که بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند، حتما باید دوز سوم واکسن یادآور یا بوستر را دریافت کنند. اما نوع واکسن با توجه به اینکه واکسن قبلی برای فرد تأثیربخش بوده یا خیر می‌تواند تغییر کند؛ چراکه بسیاری از آمارهای فوت، مربوط به کسانی است که فقط دوز اول واکسن را دریافت کرده‌اند.

آرامش روانی پرستاران با تزریق واکسن یادآور

به‌گفته او، تزریق دوز سوم واکسن، می‌تواند نیروهای کادر درمان را در برابر ویروس محافظت کند؛ کادر درمانی که به‌شدت از نظر جسمی و روحی در ماه‌های اخیر، ضعیف شده‌اند: هم‌اکنون خطر دیگری که پرستاران را تهدید می‌کند مشکلات مربوط به تنیدگی‌های روحی و روانی ازجمله افسردگی، استرس و اضطراب بالا به‌دلیل حجم زیاد کار است؛ ضمن اینکه مرگ‌ومیر زیاد در بیمارستان هم روحیه پرستاران را تضعیف کرده و این مسئله روی سیستم ایمنی آنها تأثیر گذاشته است.

محمد حسین‌پور، رئیس خانه پرستار و کارشناس فوریت‌های پزشکی اورژانس ۱۱۵استان گیلان هم بر ضرورت تزریق دوز سوم یا یادآور برای پرستاران تأکید می‌کند و به همشهری می‌گوید: با توجه به اینکه ۶تا ۱۰ماه از واکسیناسیون کادر درمان می‌گذرد و با در نظر گرفتن اینکه محیط کارشان آسیب‌زاست، برای ایمنی بیشتر، لازم است تا هر چه زودتر نسبت به تزریق دوز تقویتی یا یادآور واکسن به این افراد اقدام شود.

 به‌گفته او، تزریق دوز بوستر به کادر درمان به‌ویژه پرستاران که بیشترین درگیری را با این ویروس دارند، علاوه بر جنبه ایجاد ایمنی در بدنشان، روی آرامش روانی‌شان هم تأثیر می‌گذارد؛ «وقتی پرستاران شاهد ابتلای همکاران‌شان به کرونا هستند، طبیعی است که برای خودشان و خانواده‌هایشان نگرانی‌های مضاعفی ایجاد می‌شود.

او می‌گوید: در گیلان واکسن غالبی که برای کادر درمان تزریق شد، سینوفارم و اسپوتنیک‌وی بود، در مقطعی هم آسترازنیکا اضافه شد؛ «ما شاهد تفاوت محسوسی میان اثربخشی واکسن‌ها نبودیم؛ یعنی مثلا شخصی که سینوفارم تزریق کرده با شخصی که آسترازنیکا زده، تفاوتی در میزان ابتلایشان نداشتند.

او ادامه می‌دهد: با اینکه پرستاران واکسینه شده‌اند، اما با شیوع دلتا میزان ابتلا در آنها هم بالا رفته است. به‌نظر می‌رسد اثربخشی واکسن‌ها در مقابل دلتا، بسیار پایین است که دوباره بیشتر آنها را گرفتار کرده است.» براساس اعلام رئیس خانه پرستار گیلان، در اسفند سال  ۹۸و ماه‌های اول سال ۹۹، ۲۸تا ۳۰پرستار در استان گیلان به‌دلیل ابتلا به کرونا جانشان را از دست دادند. حالا هم اگر سرعت واکسیناسیون برای جمعیت عمومی جامعه، تغییری نکند، با توجه به شیوع بالای دلتا، پرستاران هم بیشتر در معرض خطر ابتلا و در نتیجه مرگ قرار می‌گیرند. به‌گفته او، روند ابتلای پرستاران به کرونا، افزایش پیدا کرده؛ هر چند که میزان ابتلا خفیف است. با این حال موارد مرگ هم دیده می‌شود.

وی می‌افزلید: البته در میان کادر درمان افرادی هم هستند که به خواسته خود، با تأخیر، واکسن دریافت کردند و بعد از ابتلا، جانشان را از دست دادند. یکی از این افراد، کارشناس هوشبری در مشهد بود که به‌تازگی واکسن اسپوتنیک‌وی را تزریق کرده بود، اما بعد از چند روز جانش را از دست داد. غیر از او شاهد موارد فوت دیگری هم در میان کادر درمان بودیم که در ۲هفته اخیر، تعدادشان کمی بیشتر شده است.

حسین‌پور می‌گوید: در روزهای اخیر۴نفر از نیروهای درمان که کارشناس بیهوشی بودند، پس از ابتلا جانشان را از دست دادند؛ البته مشخص شد که آنها واکسن دریافت نکرده بودند. یکی از پرستاران هم به‌دلیل بارداری واکسینه نشده بود که بعد از زایمان به‌دلیل ابتلا به کرونا، جانش را از دست داد.

دوز سوم، باید قوی‌تر باشد

در این میان، فرشید الازمنی، معاون اجرایی نظام پرستاری تهران، هم تأکید می‌کند: دوز یادآور برای کادر درمان باید قوی‌تر از دوزهای قبلی باشد تا ایمنی بدن آنها را بالاتر ببرد؛ چراکه مشخص نیست در آینده کرونا چه جهش‌های دیگری پیدا کند.

او در توضیح بیشتر به همشهری می‌گوید: پرستارانی که مبتلا به کرونا شده‌اند، می‌توانند پس از ۴هفته با منفی شدن تست پی‌سی‌آر، دوباره واکسن تزریق کنند؛ هر چند که به استناد مطالعات انجام شده، واکسن جلوی ابتلا را نمی‌گیرد.

جان باختن ۱۰نفر از گروه پرستاری از ابتدای امسال

 مشکلات پرستاران در ۱۸‌ماه گذشته آنقدر ابعاد مختلفی به‌خود گرفته که به‌گفته حمیدرضا عزیزی، معاون توسعه سازمان نظام پرستاری ستاد «صحت» در سازمان نظام پرستاری برای پیگیری وضعیت کاری پرستاران و حمایت و صیانت از آنها راه‌اندازی شده است. به‌گفته عزیزی، تا اسفند سال ۹۹حدود ۱۲۰نفر از گروه پرستاری، شهید شدند که هیچ‌کدام از آنها واکسینه نشده بودند. اما از ابتدای امسال، آمارهای ما حکایت از جان باختن ۱۰نفر از پرستاران دارد: این تعداد از میان افرادی بودند که عمدتا واکسن تزریق نکرده بودند.

به‌گفته این مسئول در سازمان نظام پرستاری، برآوردهای میدانی نشان می‌دهد: از میان تمام واکسن‌های تزریق شده به کادر درمان، واکسن آسترازنیکا، اثربخشی بالاتری داشته است.

براساس اعلام عزیزی، از ابتدای شیوع کرونا در کشور، حدود ۱۲۰هزار نفر از نیروهای پرستار، مبتلا به کرونا شدند، اما روند ابتلا همچنان ادامه دارد: یکی دیگر از مشکلات پرستاران واکسینه نشدن خانواده‌های آنهاست؛ این درحالی است که مسئولان وعده این کار را داده بودند، اما هنوز اتفاق نیفتاده و این موضوع آنها را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد. ترس از ابتلا یا جان‌ باختن اعضای خانواده این افراد، دغدغه بزرگی برای کادردرمان است که تأثیر بسیار بدی بر روحیه آنها می‌گذارد.

براساس اعلام این مسئول در سازمان نظام پرستاری، یکی از دلایل ابتلای بالای پرستاران با وجود دانش کافی برای مقابله با کرونا، رعایت نشدن استانداردها در زمینه تامین نیروست؛ در کشور به همان اندازه که پرستار مشغول به‌کار است، با کمبود پرستار مواجهیم؛ یعنی نسبت پرستار به تخت درحال حاضر حدود نه‌دهم است که کف استانداردها در این زمینه، ۲‌ونیم درنظر گرفته شده است. با این کمبود نیرو، علاوه بر فشار جسمانی، فشار روحی و روانی هم بر پرستاران بسیار زیاد شده و قطعا سیستم ایمنی آنها را ضعیف می‌کند.

عزیزی می‌گوید: طبق برآوردهایی که در بسیاری از استان‌ها ازجمله هرمزگان، خراسان و سیستان و بلوچستان صورت گرفته، مشخص شده در بسیاری از استان‌ها برای هر ۲۵نفر، تنها یک پرستار وجود دارد. این مسئله تنها گریبان پرستاران را نمی‌گیرد و برای بیماران هم خطرناک است؛ در ۴، ۵ سال گذشته با وجود بازنشستگی همکاران یا خارج شدن آنها به هر دلیل از سیستم پرستاری کشور، تاکنون هیچ استخدامی در کشور صورت نگرفته است. از آخرین آزمون استخدامی وزارت بهداشت که برای حدود ۳۸هزار نفر از گروه‌های مختلف ازجمله پرستاران برگزار شد، تاکنون هیچ‌یک استخدام نشده‌اند. این موضوع، نظام سلامت ما را به‌خصوص در دوران کرونا با آسیب و چالش‌های بسیار جدی مواجه کرده و فشار بر کادر درمان را دوچندان کرده است. در این میان بیش از همه به بیماران ظلم می‌شود که از حداقل استانداردهای برخوردار نمی‌شوند.

تعطیلی برخی از بخش‌ها به‌دلیل ابتلای کارکنان

حسین‌پور، رئیس خانه پرستار هم به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید که با بالا رفتن میزان ابتلای کادر درمان و کارکنان بیمارستان‌ها به کرونا، برخی از بخش‌ها تعطیل شده است. نمونه آن اتاق عمل بیمارستان پیروز لاهیجان است که ۱۹نفر از کارکنان درمان به کرونا مبتلا شدند و مسئولان بیمارستان به‌دلیل کمبود نیرو، ناچار شدند کل بخش را تعطیل کنند. به‌گفته او، تعداد نیروی انسانی در بخش پرستاری، هیچ تناسبی با حجم کار آنها ندارد و همین مسئله سبب شده تا پرستاران تنها چند روز پس از ابتلا به کرونا، بدون اینکه بتوانند استراحت کنند، به محل کارشان برگردند. این اتفاق برای بیماران هم خطرناک است: «در هفته‌های اخیر، موارد فوت پزشکان و پرستارانی به ما گزارش شده که به‌دلیل ایست قلبی و لخته خون جانشان را از دست داده‌اند. یکی از دلایل این اتفاق می‌تواند فشار کار بالا و خستگی مفرط جسمی و روحی آنها باشد. پرستاران مطالبات زیادی دارند که باید در این وضعیت، توجه بیشتری به آنها شود. وضعیت شغلی خیلی از آنهایی که شرکتی‌اند، ناپایدار است و حقوق کمی می‌گیرند. آنها ناچارند در شیفت‌های مختلف و طولانی کار کنند؛ درحالی‌که در مقابل از نظر مالی تامین نمی‌شوند. این کمترین کاری است که نظام سلامت می‌تواند برای جبران خستگی‌ها و فشار کاری آنها انجام دهد.

روند تجویز داروها، میزان مرگ‌ها را بالا برده

شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار اما در ادامه صحبت‌هایش     درباره مشکلات پرستاران و ضرورت تزریق دوز سوم، به موضوع دیگری اشاره می‌کند. به‌گفته او، بالا بودن موارد مرگ و ابتلا، بر روند ابتلای گروه‌های پرستاری هم تأثیر گذاشته است: چند شاخص برای کاهش مرگ بر اثر کرونا وجود دارد. اگر در هر پیک حدود ۱۰تا ۱۵درصد جمعیت، مبتلا به بیماری شده باشند، در پیک پنجم، باید حداقل ۵۰درصد مردم خودبه‌خود در برابر این ویروس ایمن باشند. اما میزان مرگ‌ها بی‌سابقه است. یکی از دلایل آن هم می‌تواند تجویز داروهایی باشد که نه‌تنها برای کرونا بی‌فایده است، بلکه عوارض زیادی هم ایجاد می‌کند که گاهی این عوارض را به اشتباه به بیماری کرونا مرتبط می‌دانند.

وی افزود: یکی از دلایل بروز چنین مشکلاتی، عوارض داروها  است که درصد بالایی از بیماران بعد از مصرف، دچار عوارض بسیار بد و حتی کشنده شده‌اند؛ «اینطور به‌نظر می‌رسد که منافع مافیایی دارو با تجویز چنین داروهایی بیشتر از خرید واکسن تامین می‌شود؛ موضوعی که هم‌اکنون توجهی به آن نمی‌شود.» او ادامه می‌دهد: «کرونا پس از طی دوره خود، از بدن بیمار خارج می‌شود. در هیچ جای دنیا برای بیماری ویروسی، این میزان دارو تجویز نمی‌شود؛ مگر اینکه بیمار مشکلات عفونی یا کمبود اکسیژن پیدا کند. همچنین سازمان بهداشت جهانی هم اعلام کرده کرونا درمان دارویی ندارد؛ بنابراین، بهترین کار، پیشگیری و رعایت تمام پروتکل‌ها، واکسیناسیون سریع و مدیریت کارآمد است.