حالا ما به بخش نهایی ترازنامه یعنی: حقوق صاحبان سهام در ترازنامه می‌رسیم و قبل از اینکه معنی آن را توضیح دهیم، می‌خواهیم به نکته‌ای مهم اشاره کنیم. اگر به قسمتی که با نام جمع دارایی ها نوشته شده نگاهی بیندازید، خواهید دید که این عدد، همان عددی است که در بخش جمع بدهی ها و حقوق صاحب سهام نوشته شده است: ۱۰۲۹۷۱۱۷ (همان‌طور که در جلسه اول ذکر کردیم، این اعداد به واحد میلیون ریال هستند و اگر بخواهید بدانید جمع دارایی های شرکت چند ریال است باید ۶ عدد صفر در مقابل آن قرار دهید، اگر اشتباه نکرده باشیم (!!) این عدد چیزی در حدود ۱۰ تریلیون یا ۱۰ هزار میلیارد ریال است. فکر نمی‌کردید که قرار است با ۱۰ میلیون ریال یک شرکت سهامی را بخرید؟)
و دلیل خوبی برای آن وجود دارد. اول‌ازهمه، حسابداران چنین می‌گویند. قدم اول را به خاطر دارید؟
دارایی ها= بدهی ها + حقوق صاحب سهام
مورد دوم اینکه دارایی ها باید با دو مورد دیگر مطابقت داشته باشند. یک‌بار دیگر، به مثال “ترازنامه شخصی” خودتان برگردید. هر چیزی که شما صاحب آن هستید، دارایی های شما به حساب می‌آیند. هر چیزی که مقروض هستید، بدهی هایتان هستند و تفاوت بین این دو، ارزش خالص شما خواهد بود.
همین موضوع در مورد یک شرکت نیز صادق است. ارزش خالص شرکت، چیزی که به ازای همه دارایی ها بدون در نظر گرفتن بدهی می‌تواند به دست آورد، حقوق صاحب سهام است.
حالا و همان‌طور که در ترازنامه شرکت مشاهده می‌کنید، چند عامل مختلف در ایجاد حقوق صاحبان سهام دخالت دارند. اولی که از همه بزرگ‌تر هم هست، سود (زیان) انباشته به ارزش ۴۵۹۴۶۰۲ میلیون ریال (حدوداً ۴۵۹۵ میلیارد ریال) است. این سودی است که شرکت در سال منتهی به ۳۱/۲/۱۳۹۵ کسب کرده و به شکل سود سهام به سهامدارانش بازنگردانده است.
به‌جای پرداخت سود سهام، این پول برای استفاده در آینده، مثلاً سرمایه گذاری در طرح‌ها و پروژه‌های سودآور (متناسب با ماهیت شرکت) نگهداری می‌شود.
اما در بخش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه موارد دیگری هم دیده می‌شود. آیتم سرمایه درواقع همان سرمایه اولیه شرکت هنگام ورد به بازار بورس است. چنانچه شرکت سهام جدیدی منتشر کند و آن را به قیمتی بالاتر (پایین‌تر) از قیمت اسمی در بازار بفروشد، اختلاف قیمت فروش و ارزش اسمی صرف (کسر) سهام گفته می‌شود.
ممکن است هیئت‌مدیره شرکت بورسی برای اهدافی خاص تصمیم بگیرند بخشی از سهام شرکت را از سهامداران بخرند، سهامی خریداری‌شده از بازار در خزانه شرکت نگهداری می‌شود و به آن سهام خزانه گفته می‌شود. البته در نظر بگیرید که بازخرید سهام توسط شرکت ها در بورس اوراق بهادار تهران به لحاظ قانونی فعلاً امکان‌پذیر نیست و ممنوع است.
از طرفی مدیران هر شرکت مکلف هستند هرسال ۵ درصد از سود خالص شرکت را با عنوان اندوخته قانونی در حسابی ذخیره کنند. همین‌که مانده حساب اندوخته قانونی به ۱۰ درصد کل سرمایه شرکت رسید، ذخیره کردن آن اختیاری است. در ترازنامه بالا می‌بینید که حساب اندوخته قانونی سال گذشته به حدنصاب قانونی رسیده و در سال جاری تغییری نسبت به سال قبل نداشته است.
گاهی اوقات شرکت دارایی های خود نظیر ساختمان و کارخانه را تجدید ارزیابی می‌کند و در این تجدید ارزیابی مشخص می‌شود که این دارایی ها گران‌تر یا ارزان‌تر شده‌اند. این تغییرات هم در حسابهایی زیرمجموعه حساب حقوق صاحبان سهام در ترازنامه ثبت و نگهداری می‌شوند.
نکته آخر: حقوق صاحبان سهام به معنی سهام عادی نیست (این اصطلاح را همیشه در مبحث سرمایه گذاری می‌بینید.) حقوق صاحبان سهام چیزی است که فقط در ترازنامه دیده می‌شود. سهام عادی در دنیای واقعی وجود دارد: همه سهامی که به‌وسیله شرکت منتشر شده است. وقتی شما تعداد سهام عادی منتشرشده را در قیمت بازار سهام ضرب می‌کنید، ارزش بازار شرکت به دست می‌آید.
منبع: مدیرمالی
