چرا سفر عراقچی به چین مهم است؟/ پیامی که ترامپ باید دریافت کند

یکی دیگر از دستور کار‌های عراقچی در چین تاکید بر مشارکت در ایجاد نظم جدید جهانی با همکاری پکن است. ایران معتقد است با افول هژمونی آمریکا جهان در حال گذار به نظم جدید جهانی است.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، «سیدعباس عراقچی»، وزیر امور خارجه ایران برای انجام سفری دو روزه، جمعه هفتم دی ماه به دعوت رسمی «وانگ یی» همتای چینی خود وارد پکن شد. 

اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس در خصوص این سفر نوشت سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه گفتگوی بسیار مفید و جامعی با همتای چینی خود، وانگ یی، در مورد طیف گسترده‌ای از موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی داشت.

در این دیدار طرفین با تاکید بر اراده رهبران دو کشور برای تحکیم و توسعه روابط راهبردی دو کشور، آخرین وضعیت روابط در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، سرمایه‌گذاری، انرژی، حمل و نقل، راه‌های تقویت مناسبات دوجانبه و گسترش همکاری‌ها در چارچوب برنامه همکاری جامع دو کشور را مورد بررسی قرار دادند.

سفر عراقچی به چین در حالی است که موضوع هسته‌ای وارد فاز جدید و حساسی شده است. از سوی دیگر جنگ غزه و جنگ یمن نیز در جریان است.

عراقچی هنگام ورود به پکن گفت پرونده هسته‌ای ایران در سال جدید میلادی وارد مرحله‌ای خواهد شد که نیاز به مشورت‌های بیشتر با چین دارد.

اکتبر سال ۲۰۲۵ (پاییز آینده) اخرین محدودیت برجامی برای ایران برداشته می‌شود و بعد از آن کشور‌های عضو توافق نمی‌توانند مکانیسم ماشه را فعال کنند.

بر همین اساس تروئیکای اروپایی در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرده آماده فعال سازی این مکانیسم است. از سوی دیگر آژانس بین المللی انرژی اتمی در ماه مارس قرار است گزارشی جامع و کامل از برنامه هسته‌ای ایران ارائه دهد.

به نظر می‌رسد این گزارش می‌تواند مبنایی برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران باشد. از سوی دیگر ایران همکاری با آژانس در قالب توافق مارس ۲۰۲۳ را منوط به گفت‌و‌گو با آمریکا کرده است. 

از دید ایران، هر گونه همکاری در قالب تعهدات فرابرجامی (توافق مارس ۲۰۲۳) مستلزم رفع تحریمهاست. در واقع ایران این نوع تعهدات را فراتر از تعهدات پادمانی خود ذیل توافق پادمان و NPT می‌داند.

بر این اساس رایزنی عراقچی با مقامات چینی از این حیث حائز اهمیت است.

یکی دیگر از دستور کار‌های عراقچی در چین تاکید بر مشارکت بر ایجاد نظم جدید جهانی با همکاری پکن است. ایران معتقد است با افول هژمونی آمریکا جهان در حال گذار به نظم جدید جهانی است.

بر این اساس ایران بر همکاری با «جنوب جهانی» تاکید ویژه دارد. مسعود پزشکیان رئیس جمهور ایران در اولین مقاله خود با عنوان «پیام به جهان جدید» در خصوص اهمیت روابط با چین و روسیه و «جنوب جهانی» گفته بود: چین و روسیه همواره در روز‌های سخت دوست و پشتیبان ما بوده‌اند. ما این دوستی را بسیار ارزشمند می‌دانیم. نقشهٔ راه ۲۵ ساله ایران و چین یک گام مهم در جهت ایجاد یک «شراکت جامع راهبردی» سودمند برای هر دو کشور بود؛ و ما تمایل داریم در آستانه ورود به نظم جدید جهانی، همکاری‌های گسترده‌تری در این مسیر با پکن برقرار سازیم. در سال ۲۰۲۳، دولت چین نقش مهمی در تسهیل عادی‌سازی روابط ما با عربستان سعودی ایفا کرد و از این طریق دیدگاه سازنده و رویکرد آینده‌نگرانه خود را در امور بین‌المللی به نمایش گذاشت.

ایران و چین از دو سال پیش یک توافق ۲۵ ساله برای همکاری‌های گسترده امضا کرده‌اند. بر این اساس برای چین نیز همکاری با ایران در قالب «جنوب جهانی» و تقابل با نظم لیبرال آمریکایی حائز اهمیت است. به ویژه اینکه ایران از ژئوپلیتیک منحصر به فردی منطقه برخوردار است و صاحب ذخائر نفت و گاز سرشاری است.

بر این اساس سازمانهایی، چون شانگهای و بریکس برای ایران حائز اهمیت است. در همین راستا دیدار با دبیر کل سازمان همکاری شانگهای در سفر عراقچی به چین در دستور کار قرار گرفت. عراقچی در دیدار «نورلان یرمکبایف» دبیرکل جدید سازمان همکاری شانگهای با اشاره به اهمیت فزاینده سازمان همکاری شانگهای در پیشبرد چندجانبه‌گرایی و تامین منافع امنیتی و سیاسی کشور‌های عضو، تصریح کرد: سازمان همکاری شانگهای به دلیل عضویت مجموعه‌ای از کشور‌های مهم و اثرگذار در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، از جمله ۲ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد با اقتصاد‌های بزرگ و چند بازیگر مهم منطقه‌ای، می‌تواند نقشی تاثیرگذار و فزاینده در ارتقای چندجانبه‌گرایی و تقویت همکاری بین کشور‌های عضو در حوزه‌های مختلف امنیتی، سیاسی و اقتصادی داشته باشد.

دبیر کل سازمان همکاری شانگهای نیز در این دیدار ضمن ابراز مسرت از عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای از سال ۲۰۲۳، ظرفیت‌های ایران برای تقویت هرچه بیشتر جایگاه و نقش‌آفرینی این سازمان را بسیار مهم توصیف نمود و از ابتکار‌های مطرح‌شده از سوی کشورمان جهت گسترش و ارتقای فعالیت‌های سازمان در زمینه‌های اقتصادی، بانکی و تجاری استقبال کرد.

در این راستا، عراقچی همزمان با سفر به چین مقاله‌ای در روزنامه رسمی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین نوشت و در آن نسبت به «فصل جدیدی از روابط ایران و چین» ابراز امیدواری کرد. در مقاله عراقچی در «پیپلز دیلی» (روزنامه مردم) آمده است: «با تغییرات بی سابقه‌ای در جهان مواجهیم. این تغییرات، کشور‌ها را همزمان با فرصت‌ها و چالش‌های پیچید‌های مواجه کرده و دنیا را بر سر "چهارراه تاریخی" قرار داده است تا خواه ناخواه بین تقابل یا همکاری، انحصار یا فراگیری، بسته بودن یا گشودگی، هرج و مرج یا ثبات دست به انتخاب بزنند.»

وزیر خارجه ایران نوشته است: «ایران و چین برای مقابله با یکجانبه گرایی و قلدرمآبی، همواره در سوی توسعه و رفاه و همکاری و دوستی بین کشور‌های جنوب جهانی و در سمت درست تاریخ خواهند ایستاد.»

عراقچی همچنین گفت: «منطقه خاورمیانه با چالش‌های متعددی مواجه است که مسئله فلسطین هسته اصلی آن است... ما با دوستان چینی در این زمینه اشتراک نظر داریم که آتش بس فوری در غزه و ارسال کمک‌های انسان دوستانه مهم‌ترین اولویت در شرایط فعلی فلسطین است.»

به نوشته اندیشکده بروکینگز، چین ممکن است برای حفظ توازن قدرت منطقه‌ای، بازسازی قدرت ایران را در اولویت قرار دهد. این شامل واردات بیشتر نفت ایران، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و حمایت از رویکرد منطقه‌ای ایران است.

بحران غزه دیپلماسی موازنه‌گر چین را در منطقه با چالش مواجه کرده است. تا ۲۰۲۳، چین روابط خود را با تمامی طرف‌های منطقه‌ای حفظ کرده بود، اما بحران غزه محدودیت‌های دیپلماسی موازنه‌گر چین را نشان داد.

چین احتمالاً از تعامل با عربستان سعودی برای مقابله با نفوذ ایالات متحده استفاده خواهد کرد و از تحریم‌های آمریکا نگران است. پکن ممکن است حمایت از ایران را به شیوه‌های غیررسمی مانند تجارت غیرقانونی و حمایت دیپلماتیک انجام دهد.

چین بزرگترین مشتری نفت خام ایران است و شواهد حاکی از کمک شرکت‌های چینی به دور زدن تحریم‌های آمریکا است.

حال سفر عراقچی پیش از آمدن ترامپ به کاخ سفید این پیام را مخابره می‌کند که روابط دو کشور تا چه میزان حائز اهمیت است و تهدیدات دولت جدید آمریکا برای قطع صادرات نفت ایران به چین چگونه توسط تهران و پکن ارزیابی می‌شود.