به بهانه درگذشت منیره گرجی؛
هر کس فکر می‌کند گناه می‌کند، برود بیرون! /آنچه منیره گرجی را وادار به توبه کرد/خاطرات تنها زن عضو مجلس خبرگان!
منیره گرجی‌فرد، یکی از شخصیت‌های بارز و زنان تاثیرگذار تاریخ معاصر ایران و تنها زنی که به مجلس خبرگان راه یافت و با فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خود تأثیر عمیقی بر جامعه‌ی زنان ایرانی گذاشت در تاریخ ۲۳ دی ۱۴۰۳ در ۹۵ سالگی درگذشت. او تحصیلات حوزوی داشت و از وی به عنوان مجتهده نام برده می‌شد.
به گزارش سرویس سیاسی تابناک، خانم منیره علی، که به نام خانوادگی همسرش گرجی فرد شناخته می‌شود در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی در تهران به دنیا آمد. او در مورد اصالت خود گفته بود که من اهل تهران هستم و در خیابان ایران و در کوچه عین‌الدوله که کوچه‌ی وزرا و حکما بود به دنیا آمدم، اما اجداد همسرم اهل گرجستان بودند.
او در خانواده‌ای مذهبی و فرهنگی بزرگ شد و از همان کودکی تحت تأثیر آموزه‌های اسلامی قرار گرفت. وی دراین باره گفته است: "من در پنج سالگی در زمان رضاخان به مدرسه رفتم. سال چهارم بودم، پیرمرد نابینایی در مدرسه به ما قرآن آموزش می‌داد. سه یا ١٠ آیه از سوره مائده و آل‌عمران بلد بودم و تصمیم گرفتم به صورت تطبیقی خودم این آیه‌ها را بخوانم یعنی این آیات را با آیات دیگر مقایسه می‌کردم و آرام‌آرام شروع کردم به تفسیرکردن قرآن".
او دارای هشت خواهر و برادر بود که این موضوع به گفته خود او، تأثیر زیادی بر روحیه اجتماعی و همکاری‌اش گذاشت. منیره گرجی فرد از دوران کودکی در محیطی بزرگ شد که سرشار از پاکی و صمیمیت بود و این تجربیات خانوادگی به او کمک کرد تا مهارت‌های اجتماعی و همدلی را در خود پرورش دهد.
منیره تحصیلات خود را تا سن ۱۵ سالگی ادامه داد و سپس با مهدی گرجی که یه پیشه‌ی کفاشی اشتغال داشت ازدواج کرد. این ازدواج باعث شد که او نتواند تحصیلات خود را ادامه دهد. اما پس از گذشت چند سال، او تصمیم به تحصیل علوم دینی گرفت و در سن ۳۵ سالگی به حوزه علمیه‌ی خدیجه‌ی کبری رفت. او به یادگیری قرآن و تفسیر آن علاقه‌مند بود و این علاقه را تا پایان عمر حفظ کرد. منیره گرجی در محضر اساتید بزرگی، چون آیت‌الله طالقانی به تحصیل فقه و اصول پرداخت و در نهایت به عنوان یک معلم و مبلغ دینی شناخته شد.
منیره گرجی‌فرد فعالیت‌های خود را پس از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ آغاز کرد. او جلسات قرآنی در تهران برگزار می‌کرد که هرچند به صورت اجتماعی، تفسیر و احکام تشکیل می‌شد، اما به تدریج جنبه سیاسی به خود گرفت و به محلی برای تبادل نظر و آگاهی‌بخشی درباره حقوق زنان تبدیل شد و طی آن زنان برای ورود به عرصه سیاسی آماده می‌شدند.
اوهمچنین به عنوان سخنران به شهر‌های مختلف از جمله همدان دعوت می‌شد و طی یکی از مصاحبه هایش عنوان کرد که سید محمود طالقانی، مفسر قرآن، پیش از انقلاب از او خواسته بود تا در جلساتش حضور داشته باشد و به سؤالات بانوان پاسخ دهد.
منیره گرجی‌فرد در سال ۱۳۵۸ به مجلس خبرگان قانون اساسی راه یافت. او به عنوان تنها زن عضو این مجلس، در انتخاباتی که در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۵۸ برگزار شد، موفق به کسب آرا و نمایندگی مردم تهران گردید. در این انتخابات، نمایندگان از گروه‌ها و احزاب مختلف سیاسی، از جمله حزب جمهوری اسلامی، نهضت آزادی و سازمان مجاهدین خلق، کاندیدا‌هایی را معرفی کردند.
گرجی‌فرد در ابتدا تمایلی به کاندیداتوری نداشت و به گفته خودش، هیچ‌گاه برای خود قدمی برنداشته بود. اما با مشاهده مصاحبه‌های زنانی از گروه مجاهدین خلق که نظرات غیراسلامی داشتند و قصد ورود به مجلس را داشتند، تصمیم گرفت تا کاندید شود. او به درخواست‌های مکرر برخی از آقایان پاسخ مثبت داد
گرجی‌فرد با توجه به فضای سیاسی آن زمان و به درخواست برخی از شخصیت‌های مذهبی و سیاسی، از جمله سید محمود طالقانی تصمیم به کاندیداتوری گرفت. گرجی‌فرد در ابتدا تمایلی به کاندیداتوری نداشت و به گفته خودش، هیچ‌گاه برای خود قدمی برنداشته بود. اما با مشاهده مصاحبه‌های زنانی از گروه مجاهدین خلق که نظرات غیراسلامی داشتند و قصد ورود به مجلس را داشتند، تصمیم گرفت تا کاندید شود. او به درخواست‌های مکرر برخی از آقایان پاسخ مثبت داد و در نهایت به عنوان نماینده مردم تهران انتخاب شد.
انتخاب او با اعتراضاتی از سوی برخی دیگر از منتخبان مجلس نیز همراه بود، اما گرجی‌فرد با استقامت بر مسئولیت خود ایستاد و در تدوین اصول مرتبط با زنان و خانواده در قانون اساسی تأثیرگذار بود و بر اهمیت حقوق زنان در این فرآیند تأکید نمود. یکی از مباحث کلیدی که گرجی‌فرد به آن پرداخت، تعریف واژه "رجل" در قانون اساسی بود.
او معتقد بود که این واژه باید به معنای "شخص" تفسیر شود و نباید مانع از کاندیداتوری زنان برای ریاست جمهوری باشد. در یکی از نطق‌هایش، او به صراحت اعلام کرد که خداوند در قرآن همه انسان‌ها را بدون تمایز زن و مرد خطاب قرار داده است و بر این اساس، زنان نیز باید حق شرکت در انتخابات و نامزدی برای مقام‌های سیاسی را داشته باشند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از موضوعات مهم در تدوین قانون اساسی، تعریف واژه "رجل" بود. این واژه به معنای "مرد" در زبان عربی است و در متن اولیه قانون اساسی برای تعیین شرایط کاندیداتوری ریاست جمهوری استفاده شده بود. بسیاری از نمایندگان مجلس خبرگان، به ویژه مردان، بر این باور بودند که این واژه تنها باید شامل مردان شود و به همین دلیل، کاندیداتوری زنان برای ریاست جمهوری ممنوع بود. اما گرجی‌فرد تصمیم گرفت که در برابر این تعریف ایستادگی کند. وی در نطق‌های خود بر این نکته تأکید می‌کرد که خداوند در قرآن همه انسان‌ها را بدون تمایز زن و مرد خطاب قرار داده است و بنابراین، زنان نیز باید حق شرکت در انتخابات و نامزدی برای مقام‌های سیاسی را داشته باشند. او همچنین به دیدار امام خمینی رفت تا نظرات خود را درباره حقوق زنان و لزوم تغییر تعریف "رجل" مطرح کند. گرجی‌فرد در این دیدار بر اهمیت برابری جنسیتی تأکید کرد و خواستار توجه بیشتر به حقوق زنان شد.
او در گفتگویی در جواب این سوال که نظر شما درباره رئیس‌جمهوری زنان چیست؟ گفته بود: "هیچ تفاوتی نمی‌کند. هرکسی توانایی انجام این مسئولیت را داشته باشد، می‌تواند رئیس‌جمهور شود بین زن و مرد فرقی نیست. وقتی پیامبر می‌گوید انا بشر مثلکم نمی‌گوید انا رجل کرجالکم. بلکه می‌گوید من یک بشر مانند شما هستم و خیلی سعی کردم کلمه رجل را بردارند حتی نزد امام رحمت‌الله علیه رفتم. امام گفت شما خودتان نماینده هستید بگویید چه باید کرد؟ شنبه صبح رجل در مجلس بحث شد پنجشنبه قبلش من خدمت امام رفتم و گفتم این درست نیست نباید این‌طور باشد و تذکری بدهید، زیرا منظور همه افراد است و زن و مرد ندارد. وقتی پیامبر می‌گوید بگو انما انا بشر مثلکم، من هم یک بشر هستم. ما زن و مرد کلا ایهاالناس هستیم. ناس که زن و مرد ندارد. "
با این حال، علی‌رغم تلاش‌های او، مجلس خبرگان به وجود شرط "رجل" در قانون رأی داد و این موضوع به عنوان مانعی برای کاندیداتوری زنان باقی ماند. اگرچه او نتوانست موفق به تغییر تعریف "رجل" شود، اما فعالیت‌هایش الهام‌بخش نسل‌های جدید فعالان حقوق زنان خواهد بود و یادآور اهمیت مشارکت زنان در سیاست و جامعه است.
حضور گرجی‌فرد در مجلس خبرگان با مخالفت‌هایی از سوی برخی نمایندگان مرد همراه بود. انتخاب وی سبب اعتراض‌هایی شد که: "این زن باید برود وگرنه ما مجلس را ترک می‌کنیم" و او پاسخ داد: من بر مسوولیتی که مردم به من واگذار کرده‌اند، استوارم؛ هرکس نمی‌تواند حضور یک زن را تحمل کند، برود. همچنین یکی از نمایندگان که اهل شیراز بود با انتقاد از حضور یک زن در میان ۷۰ مرد گفتند: «این مجلس، مجلس گناه است؛ یک زن و ۷۰ مرد؟»، اما گرجی‌فرد با قاطعیت پاسخ داد: «من مطمئن هستم که گناه نمی‌کنم. هر کس فکر می‌کند گناه می‌کند، برود بیرون!» این پاسخ نشان‌دهنده عزم و اراده او برای دفاع از حقوق زنان بود. او با شجاعت خود، صدای زنان را در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی به گوش دیگران رساند و تلاش کرد تا جایگاه آنان را ارتقاء بخشد.
او زنی بسیار ساده زیست و مردمی بود و در پاسخ به این سوال که رفت وآمد شما به مجلس چگونه بود؟ گفت:" چند روز اول یک خانم را گذاشتند و یک ماشین به ما دادند که مرا برساند. بعد از حدود هشت روز گفتم من ماشین نمی‌خواهم و خودم می‌روم و می‌آیم و نیاز به کسی به عنوان راننده ندارم
او زنی بسیار ساده زیست و مردمی بود و در پاسخ به این سوال که رفت وآمد شما به مجلس چگونه بود؟ گفت:" چند روز اول یک خانم را گذاشتند و یک ماشین به ما دادند که مرا برساند. بعد از حدود هشت روز گفتم من ماشین نمی‌خواهم و خودم می‌روم و می‌آیم و نیاز به کسی به عنوان راننده ندارم؛ بنابراین بعد از آن دیگر رفت‌وآمد با خودم بود و حتی شوهرم لج کرد و گفت حالا که ماشین را رد کردی، من هم تو را نمی‌رسانم؛ بنابراین من هم تا سر میدان می‌آمدم و خیابانی که خیلی طولانی بود را می‌رفتم و برمی‌گشتم".
گرجی‌فرد همچنین به موضوعاتی مانند چندهمسری و حجاب اجباری پرداخت. او معتقد بود که چندهمسری باید تحت شرایط خاص تاریخی باشد و در زمان حاضر نیازی به آن نیست. همچنین، او با اجباری بودن حجاب مخالف بود و بر این باور بود که حجاب باید با اختیار و ایمان درونی پذیرفته شود. وی در این باره گفته بود:" پیامبر به خداوند می‌گوید: می‌خواهی مردم به اجبار ایمان بیاورند؟ و خداوند در پاسخ به پیامبر می‌گوید در راه ایمان آوردن هیچ زور و اجباری نیست. وقتی خداوند به انسان اجباری نمی‌کند، من چه کسی هستم که به انسان‌ها بگویم چگونه پوششی داشته باشند؟ "
گرجی‌فرد پس از پایان دوره مجلس خبرگان قانون اساسی، به طور کامل از مسائل سیاسی کناره‌گیری کرد و در پاسخ خبرنگاری که از او پرسیده بود چرا بعد از مجلس خبرگان قانون اساسی نامزد هیچ انتخاباتی نشدید گفتند:" توبه محض کردم ".
وی پس ازکناره گیری از سیاست در حوزه علمیه خدیجه کبری (س) تهران به تدریس فقه، تفسیر، احکام و اخلاق مشغول شد. او همچنین در مرکز تربیت معلم شهید رجایی درس عرفان امام خمینی را تدریس می‌کرد. او همچنین در کنفرانس‌های بین‌المللی با موضوعات مربوط به زنان شرکت داشت و تلاش‌هایش در این زمینه تأثیرگذار بود. زندگی و فعالیت‌های منیره گرجی‌فرد نشان‌دهنده تعهد او به ارتقاء حقوق زنان و ترویج آموزه‌های قرآنی است که او را به یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ معاصر ایران تبدیل کرده است.
منیره گرجی‌فرد همچنین یکی از بنیانگذاران نخستین سازمان غیردولتی در حوزه تخصصی زنان عنوان مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان بود. این سازمان با هدف ارتقاء آگاهی‌های اجتماعی و حقوقی زنان تأسیس شد و به ترویج مباحث مربوط به حقوق زنان و خانواده پرداخت.
خانم گرجی فرد در پاسخ خبرنگاری که از او پرسیده بود بزرگ‌ترین آرزوی شما چیست گفته بود: " یک لا اله الا الله بگویم و از این دنیا بروم.»
منیره گرجی‌فرد در تاریخ ۲۳ دی ۱۴۰۳ در ۹۵ سالگی درگذشت.
از گرجی کتاب (نگرش قرآن به حضور زن در تاریخ انبیاء) به چاپ رسید. این کتاب در ۱۲ فصل به معرفی زنان مؤمن و کافری می‌پردازد که نامشان در قرآن آمده است. این کتاب هم زنان مؤمن و وارسته تاریخ پیامبران را معرفی می‌کند و هم زنان کافر را. این اثر در سال ۱۳۷۳ش توسط انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی به چاپ رسید و توسط انتشارات بین‌المللی الهدی در سال ۱۳۸۷شمسی به زبان‌های عربی و انگلیسی منتشر شد.
منیره گرجی‌فرد با فعالیت‌های موثر خود در عرصه سیاست و حقوق زنان، نقشی کلیدی در تاریخ معاصر ایران ایفا کرده است. او به عنوان یک قرآن‌پژوه، مدرس علوم دینی و فعال اجتماعی، همواره مدافع حقوق زنان بود.
غیر قابل انتشار: ۳
در انتظار بررسی: ۳
انتشار یافته: ۱
روحش شاد سایت تابناک از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.
نظرسنجی
چه حسی به آتش سوزی مهیب لس‌آنجلس دارید؟