به گزارش فارس، از زمان خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ماه 97، دیدگاهی در کشورمان مطرح شد مبنی بر اینکه اروپا می تواند در مسائل اقتصادی جای آمریکا را پر کند تا توافق هسته‌ای به قوت خود باقی بماند. دولت روحانی نیز به امید اروپا، بعد از اقدام آمریکا از برجام خارج نشده و صرفا اقداماتی در راستای کاهش تعهدات خود در زمینه هسته ای انجام داد. سوالی که در همان زمان مطرح شد این بود که آیا واقعا اروپا می‌تواند جای خالی آمریکا پر کرده و شرکت‌های اروپایی می‌توانند بدون ترس از تحریم‌های آمریکا در ایران کار کنند یا خیر؟
هرچند تجربه 2 سال و نیم اخیر به خوبی نشان داده است که دیدگاه فوق، غیرواقعی بوده و اروپا در مسائل اقتصادی نمی‌تواند جلوی آمریکا بایستد و جای این کشور را پر کند تا برجام حفظ شود ولی مناسب است نگاهی به دیدگاه برخی کارشناسان اندیشکده های اروپایی و مقامات این کشورها درباره دلایل این موضوع بیاندازیم.
به عنوان مثال، در جلسه‌ای که با همکاری اندیشکده چتم هاوس با موسسه خاورمیانه در تاریخ 24 مهرماه امسال (15 اکتبر) برگزار شد، کارشناسان اروپایی به این مسئله پرداختند و به عدم استقلال اقتصادی اروپا اذعان کردند. در این جلسه، کلمنته ترمه محقق فوق‌دکترا در حوزه علوم هسته‌ای و فعال در دانشکده مطالعات پیشرفته علوم اجتماعی گفت: «من فکر می‌کنم که فرانسه نتوانست از شرکت‌های فرانسوی محافظت کند و آن‌ها در نظام بین‌الملل، فقط در مورد آنچه که می‌توانند در سطح اروپا انجام دهند صحبت می‌کنند. ما ابتدای روز از اینستکس صحبت می‌کنیم ولی در انتهای روز آن را تحویل نمی‌دهیم و آن‌ها مانع خروج شرکت‌های فرانسوی از بازار ایران نمی شوند و من نمی‌فهمم با وجود این عدم استقلال اقتصادی، ایرانی‌ها چه انتظاری از اروپا دارند».
در بخش دیگری از این جلسه، صنم وکیل معاون مدیر و پژوهشگر ارشد بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چتم‌هاوس اظهار داشت که قراردادهای تجاری برای انگلستان با کشورهای دیگر در اولویت قرار دارد. انگلیس برای پسابرگزیت خود به این قراردادهای تجاری نیاز بسیاری دارد و طبیعتاً یکی از مهمترین این قراردادها، توافق تجاری با آمریکا است؛ بنابراین طبیعی است که از هرگونه تنشی با آمریکا خودداری کرده و تابع قوانین اقتصادی و سیاسی این کشور باشد.
همچنین هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان در سخنرانی ضبط شده خود برای مجمع عمومی سازمان ملل در 9 مهرماه امسال صراحتا اعلام کرد که به‌دلیل تحریم‌های آمریکا، کشورهای اروپایی مشارکت‌کننده در برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) هم دیگر نمی‌توانند به تعهدات خود برای یک همکاری اقتصادی قدرتمندانه با ایران عمل کنند.
در واقع، شرکت‌های اروپایی به دلیل سرمایه‌گذاری در آمریکا و فعالیت با دلار، حتی اگر پشتیبانی کشورهای خود را برای فعالیت در ایران داشته باشند، به دلیل ترس از بلوکه شدن سرمایه‌های خود در بانک‌های آمریکایی تا زمانی که مشکلات بین ایران و آمریکا حل نشود در ایران سرمایه‌گذاری نمی‌کنند زیرا این شرکت‌ها می دانند که دولت‌هایشان نمی توانند آن‌ها را در صورت کار با ایران، از تحریم‌های آمریکا حفظ کنند.
عدم استقلال اقتصادی هان؟