بسته ویدیویی «تابناک» مجموعهای از ویدیوها پیرامون رویدادهای سیاسی عمدتاً متکی بر گزارشها و تحلیلها و ویدیوییهایی درباره دیگر موضوعات فرهنگی، اقتصادی و... است که تماشایش را از دست دادهاید؛ نگاهی دوباره و متفاوت به آنچه در این بستر میتوان فرا گرفت.
«عملیات آژاکس / Operation Ajax» که در ایران با نام کودتای ۲۸ مرداد شناخته میشود، اولین تلاش سیآیای برای سرنگونی یک حکومت در کشوری دیگر بود. این عملیات که به رهبری کرمیت روزولت، نوه تئودور روزولت انجام شد، نقطه اوج فعالیت حرفهای رئیس وقت سیآیای آلن دالس بود. روزولت با نفوذ به ایران و پرداخت پول به برخی ایرانیان و همچنین قرار دادن آشوبگران بین جمعیت موفق شد، مردم را علیه مصدق تحریک کرده و فرصت لازم را برای شاه و طرفداران او ایجاد کند تا بتوانند مصدق را بازداشت و دولت او را سرنگون کنند. در این ویدیو میتوانید شرح جزئیات این عملیات را از زبان کرمیت روزولت بشنوید.
کشف اسلحههای طلای پسر صدام حسین
پس از سقوط دولت صدام حسین و تصرف بغداد توسط نیروهای آمریکایی کلکسیون سلاحهای شخصیسازی شده صدام و اطرافیان او به دست نیروهای آمریکایی افتاد. این سلاحها که جزو کلکسیون شخصی صدام بودند، نهایتا به نقاط مختلف دنیا رفتند و اکنون در موزههای مختلفی به نمایش درآمدهاند، چند مورد از آنها نیز در مرکز فرماندهی نیروهای نظامی یا اطلاعاتی مختلف به نمایش گذاشته شدهاند. در این ویدیو لحظه کشف بخشی از این سلاحها از خانه عدی صدام حسین پسر بزرگ صدام حسین را ببینید.
سازمان اطلاعات و امنیت کشور که با سرواژه ساواک در زمان حکومت پهلوی شناخته میشد، سه سال پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، در اسفند ۱۳۳۵ با تصویب مجلس شورای ملی تأسیس و به عنوان یکی از زیرمجموعههای نخستوزیری تأسیس شد. تا پیش از تأسیس ساواک، شهربانی و بهطور مشخص، اداره اطلاعات شهربانی، مسئولیت برقراری امنیت کشور را برعهده داشت. سال ۱۳۴۲ بخشهایی تخصصی تشکیل و چارت سازمانی آن توسعه یافت، به طوری که از ۵۳۰۰ افسر تماموقت و تعداد بسیار نامعلومی از خبرچینان پارهوقت تشکیل شد. ساواک همچنین با تأسیس اداره کل اطلاعات خارجی و اداره کل ضد جاسوسی، به اقدامات متقابل میپرداخت که محور آن در اروپا، سفارت ایران در ژنو سوئیس بود. ساواک یازده اداره کل داشت و هر یک از آنان برحسب چارت سازمانی وظایف تعیینشدهای داشتند. اداره یکم مسئول کارهای استخدامی، ادارههای دوم، هفتم و هشتم مسئول اطلاعات خارجی و ضدجاسوسی، اداره سوم مسئول امنیت داخلی، اداره چهارم مسئول حفاظتِ اطلاعات، اداره پنجم مسئول امور فنی، اداره ششم مسئول امور مالی، اداره نهم مسئول تحقیق و پژوهش، اداره دهم مسئول آموزش و اداره یازدهم مسئول بازرسی و رسیدگی به شکایات و پیگیری تخلفات بود. اداره کل سوم، مهمترین و مقتدرترین اداره ساواک بود. پس از انقلاب همزمان با انحلال ساواک، تسویه گستردهای صورت پذیرد. از جمله این اقدامات دستگیری و ثبت اطلاعات عناصر ساواک بود. همچنین یک رشته کنفرانس مطبوعاتی برای اطلاع رسانی درباره نوع فعالیت ساواک برگزار شد که کنفرانس اصلی را با حضور تعدادی از عناصر ساواک اغلبشان، جزو روسای ادارات محسوب نمیشدند را در تابناک میبینید.
چهره ایران حدود نیم قرن اخیر تغییراتی داشته، اما نه آنچنان که راه خود را گم کرد! این واقعیتی است که تصاویر ثبت شده توسط یک توریستهای در سالهای ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲ به خوبی نشان میدهد؛ تصاویر قدیمی رنگی که از تهران، قم، شیراز، اصفهان و... که به خوبی حال و هوای ایران را بدون هیچ شرح و تفسیری به تصویر کشیده است. این تصاویر البته حاوی بخشهای جذاب برای توریستها نظیر بازارها، معابر و بناهای تاریخی نظیر تخت جمشید است و فقر آن دوران جزو جاذبههای توریستی محسوب نمیشده و در این تصاویری اثری از آن نیست. این تصاویر دیدنی را در تابناک تماشا میکنید.
مواضع شهید مفتح درباره تشکیل حکومت اسلامی
آیت الله محمد مفتح در سال ۱۳۰۷ در خانوادهای روحانی در روستای کله سر در شهرستان فامنین استان همدان متولد شد. پدرش، شیخ محمود مفتح، از روحانیان همدان بود. مفتح تحصیلات حوزوی را در قم نزد علمایی چون امام خمینی، آیت الله سید حسین طباطبایی بروجردی و آیت الله سید محمدحسین طباطبایی دنبال نمود. همچنین تحصیلات جدید را در رشته فلسفه دنبال کرده و موفق به اخذ درجه دکترا در این رشته شد. او قبل از پیروزی انقلاب، با چاپ مقالات متعدد در روزنامهها و مجلات اسلامی و ایراد سخنرانی در شهرهای مختلف به مبارزه سیاسی با حکومت پهلوی میپرداخت که در نهایت این فعالیتها منجر به تبعیدش به زاهدان شد. مفتح در دهه پنجاه مسجد قبا را تأسیس نمود و امامت نماز جماعت را در آن عهدهدار شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بازگشت امام خمینی به ایران، یکی از اعضای اصلی تشکیل دهنده کمیته استقبال بود و سرپرستی کمیته ۴ انقلاب اسلامی و دانشکده الهیات را برعهده گرفت. مفتح در ۲۷ آذر ۱۳۵۸ هنگام ورود به دانشگاه تهران توسط گروه فرقان هدف گلوله قرار گرفت و به همراه دو محافظش در مقابل دانشکده الهیات دانشگاه تهران با رگبار گلوله به شهادت رسید. آنچه میبینید، سخنان گفت و گوی شهید مفتح در اسفند ۱۳۵۷ درباره تشکیل دولت موقت و همچنین تشکیل حکومت اسلامی است.
نیویورک از ۱۸۹۶ تا ۱۹۱۱
نیویورک پرجمعیتترین شهر ایالت نیویورک و ایالات متحده آمریکاست که از پنج ناحیه شامل برانکس، بروکلین، منهتن، کوینز و استیتن آیلند تشکیل شدهاست. هنگامی که پای کاشفان اروپایی به قاره آمریکا در حوالی سال ۱۵۲۴ میلادی باز شد، بیش از پنج هزار سرخپوست آمریکایی در منطقه نیویورک زندگی میکردند. در آن هنگام، کاشف معروف ایتالیایی جیوانی دا ورازانو که در آن زمان برای دربار فرانسه خدمت میکرد، منطقه نیویورک را به نام فرانسوی نوئل آنگولیم (آنگولیم نو) نامگذاری کرد.
مهاجران اروپایی همزمان با آغاز به کار کمپانی خز هلند در منطقه نیویورک، آغاز به سکنی گزیدن کردند. مهاجرت اروپاییان بخصوص هلندیها به نیویورک باعث شد تا قسمت جنوبی منطقه منهتن را در سال ۱۶۱۴ میلادی نیو آمستردام (آمستردام جدید) بنامند. در آن زمان فرماندار مستعمره هلندیها به نام پیتر مینوئیت، تمامی جزیره منهتن را از سرخپوستان در سال ۱۶۲۴ میلادی با مبلغ ۲۴ دلار خریداری کرد.
در سال ۱۶۶۴ میلادی، انگلیسیها شهر نیو آمستردام را اشغال و آن را به نام «نیویورک» و به افتخار پادشاه وقت بریتانیا، جیمز دوم که دارای لقب سلطنتی «دوک یورک و آلبنی» بود، نامگذاری کردند. در پایان دومین جنگ انگلستان و هلند، هلندیها کنترل جزیره ران را ـ که در آن زمان ارزش بسیار بیشتری نسبت به نیو آمستردام داشت ـ به دست آوردند و بدین ترتیب به کنترل بریتانیاییها بر نیو آمستردام (نیویورک) رضایت دادند.
تا سال ۱۷۰۰ میلادی، جمعیت افراد ساکن نیویورک به ۲۰۰ نفر کاهش یافته بود. شهر نیویورک در زیر سلطه نیروهای بریتانیایی به بندر و مرکزیت تجاری مهمی تبدیل شد. در سال ۱۷۵۴ میلادی، دانشگاه کلمبیا به فرمان جورج دوم پادشاه وقت بریتانیای کبیر، با نام «کینگز کالج» (کالج پادشاه) در منهتن جنوبی تأسیس شد. نیویورک در دوران انقلاب آمریکا، مرکز سلسله نبردهای بزرگی میان ارتش استعماری بریتانیا به فرماندهی ژنرال سیر ویلیام هووی و ارتش انقلابیون آمریکا به فرماندهی ژنرال جرج واشنگتن بود. با پیروزی انقلاب آمریکا، کنگره اقلیمی در شهر نیویورک تشکیل شد و در سال ۱۷۸۹ میلادی، جرج واشنگتن را به مقام ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا منصوب کرد. او در «عمارت فدرال / Federal Hall» در خیابان وال استریت به عنوان اولین رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا، قسم یاد کرد.
شهر نیویورک تا سال ۱۷۹۰ میلادی، پایتخت ایالات متحده آمریکا بود. در طول قرن نوزدهم و در دورانی که شهر نیویورک در حال تغییر شکل یافتن توسط مهاجرین بود، یک پروژه رویایی و بزرگ با نام «طرح کامیشنر ۱۸۱۱ میلادی» به مرحله اجرا گذاشته شد که بر اساس آن، تمام خیابانهای محله منهتن عریض میشدند. همچنین افتتاح کانال ایری در سال ۱۸۱۹ میلادی، باعث تقویت و رونق شدید زراعت در منطقه شد. در سال ۱۸۳۵ میلادی، شهر نیویورک با گذر از شهر فیلادلفیا به پرجمعیتترین شهر در ایالات متحده آمریکا تبدیل شد.
مهاجرین ایرلندی که در آن زمان منسجمترین و پرتعدادترین گروه مهاجران نیویورکی بودند، با حمایت از ماشین سیاسی «تامانی هال / Tammany Hall» در زیر یک پرچم، به قبضه کامل قدرت در شهر نیویورک پرداختند. در همین حال، اشرافیان مردُمگرای تاجرمنصب برای ساخت پارک مرکزی نیویورک در مرکز محله منهتن فشار میآوردند که فشار آنها منجر به ساخت اولین پارک مُدرن در تاریخ ایالات متحده آمریکا در سال ۱۸۵۷ میلادی شد. در سال ۱۸۹۸ میلادی، شهر نیویورک به شکل امروزی خود (به غیر از اتحاد محله بروکلین) شکل گرفته بود. در آن زمان بروکلین، یک شهر مستقل بود که در کنار محله منهتن و دیگر محلات شهر نیویورک قرار داشت. افتتاح متروی شهر نیویورک در سال ۱۹۰۴ میلادی، باعث شد تا محلات متعدد کلانشهر نیویورک با یکدیگر ادغام شوند.
در نیم قرن اول قرن بیستم، نیویورک به مرکز صنعت، اقتصاد و ارتباطات جهان تبدیل شد. هرچند، این پیشرفتها بدون پرداخت هزینه گزافی حاصل نشد. در دهه ۱۹۲۰ میلادی، شهر نیویورک به عمدهترین محل مهاجرت سیاهان آمریکایی در طول مهاجرت بزرگ تبدیل شد. مهاجرت گسترده سیاهپوستان آمریکایی از ایالات جنوبی آمریکا به شهر نیویورک باعث شد تا در سال ۱۹۱۶ میلادی، نیویورک به بزرگترین مرکز اقامت سیاهان در آمریکای شمالی تبدیل شود. محله هارلم به اقامتگاه سیاهان تبدیل شد و به شدت در دوران منع خرید و فروش الکل در ایالات متحده، شکفته شد. در سال ۱۹۴۸ میلادی، شهر نیویورک به بزرگترین شهر جهان از لحاظ جمعیت تبدیل شد و بدین ترتیب شهر لندن در پادشاهی متحده را که بیش از یک قرن پرجمعیتترین شهر جهان بود را پشت سر نهاد. تصاویری که اکنون از نیویورک میبینید و موزه هنرهای مدرن نیویورک منتشر کرده، بخشهای مختلف نیویورک را به تفکیک طی سال ۱۸۹۶ تا ۱۹۱۱ به تصویر کشیده است. این تصاویر جالب را در تابناک میبینید.