«ما به دنبال سبد واکسن هستیم و این گونه نیست که برخی جلوه میدهند، تنها قرار است یک واکسن مشخص وارد کنیم و تمام.»
به گزارش «تابناک»؛ علیرضا رئیسی، معاون «بهداشت» وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نشست آنلاین خبری با اصحاب رسانه گفت: برای آنکه درباره واکسن سخن بگوییم، لازم است ابتدا توضیحاتی درباره روند ساخت واکسن ارائه دهیم. درباره فازهایی که باید واکسنها برای نهایی شدن بگذرانند و این روزها خیلی درباره اش میشنویم و ممکن است برخی ندانند منظور از فازهای مختلف چیست.
در واکسن یک فاز صفر داریم و یک فاز آزمایشگاهی. بعد از این که واکسن روی حیوان تاثیر داشت، واکسن روی تعداد معدودی از انسانها آزمایش میشود.
وی افزود:
در فاز یک انسانی آزمایش واکسن ها، دنبال اثربخشی انسانی نیستند و صرفا به دنبال این هستند که ببینند آیا واکسن تولیدی روی انسان اثر بدی ندارد؟ به همین دلیل از تزریق از دوزهای پایین شروع میکنند و بعد دوز را بالاتر میبرند و بررسی میکنند تا ببینند بدن فرد آنتیبادی (پادتن) تولید میکند یا نه. این روند ادامه دارد و دوز را تا آنجایی بالا میبرند که اثر منفی برای فرد نداشته باشد.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در ادامه گفت: در فاز دوم، اثربخشی و ایمنی را در تعداد زیاد چک میکنند و در فاز سوم، تعداد خیلی زیاد را مورد آزمایش قرار میدهند تا ببینند چند نفر به چه میزان آنتی بادی تولید کرده اند و... البته در این مراحل برای کاهش برخی خطاها و افزایش اطمینان به نتایج، به برخی افرادِ مورد آزمایش پلاسبو (چیزی مثل آب مقطر) تزریق میکنند.
وی افزود: نکتهای که کمتر درباره آن اطلاع دارند این است که فاز چهارم هم داریم که فاز پُست مارکتینگ است و حداقل سه تا ۵ سال و بعضی مواقع تا ۸ سال طول میکشد تا ببیند آیا این واکسن اثرات دیگری دارد که بعد از چند سال خودش را نشان میدهد؟ آیا واکسن اثرات سویی برای افراد دارد؟ این فاز نهایی است که بعد از آن واکسن مورد تایید قرار میگیرد.
رئیسی در ادامه گفت: اما آیا اینقدر زمان داریم که منتظر طی شدن فاز چهار باشیم؟ طبیعتا نه؛ به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی ورود کرد و برای مقابله با کرونا و مرگ و میر آن که تاکنون از دو میلیون نفر فراتر رفته، مجوز اضطراری صادر کرده است. این نکته مهم است که بدانیم هیچ واکسنی در جهان فاز چهارم را طی نکرده و زمانش هم نرسیده که این فاز را پشت سر گذارد. درست مثل جوجههای رنگی که اگر زمان مشخصی طی شود مرغ میشوند، اما وقتی همه گرسنه هستند، جوجهها را هم قربانی میکنیم برای آنکه کسی از گرسنگی نمیرد. چارهای جز کشتن جوجه ده روزه نیست و واکسنهایی که اکنون در جهان هستند همه همین است. همه جوجههایی هستند که از سر اضطرار کشته و مصرف میشوند.
وی افزود: اینها را گفتم تا بدانید وضعیت کلی واکسن در جهان چیست. اینکه همه واکسنهای تولیدی فعلی در فازهای مختلف هستند و هیچ یک هنوز همه فازها را طی نکرده اند. اکثر واکسنهایی که اکنون در جهان مورد استفاده قرار میگیرند، در حال سپری کردن فاز سه هستند یا فاز سه را گذرانده اند و نکته بعدی این است که به جهت شرایط اضطراری جهان سازمان بهداشت جهانی برای بعضی واکسنها مجوز شروع همزمان فاز یک و دو یا دو و سه برای برخی واکسنهای در حال آزمایش را هم میدهد.
معاون وزیر بهداشت در ادامه در پاسخ به سوالی درباره انتقاد برخی اعضای نظام پزشکی گفت: اینکه همکاران ما در سازمان نظام پزشکی انتقاداتی درباره واکسن خریداری شده توسط کشورمان [اسپوتنیک وی] مطرح کرده اند، باید نکاتی که گفتم، مد نظر قرار داد و دقت کرد که انتقادات چیست. اگر این است که مستندات باید ارائه شود، انتقاد درستی است، اما در این خصوص باید یادآوری کنم که دو مقاله در لنست [مجله معتبر و نامدار علمی]درباره این واکسن روسی در انتهای فاز نخست چاپ شده و قابل دسترسی است.
وی افزود: اینکه مرجع صدور مجوز چیست، هم نکته بعدی است که مثلا در آمریکا اف دی اِی است. این مرجع در کشور ما سازمان غذا و داروست که اگر دارو یا واکسنی را تایید نکند، مجوز مصرف در کشورمان ندارد و اگر مجوزی صادر کند، قابل استفاده خواهد بود. اینکه بگوییم فلان مرجع بایستی تایید کند، درست نیست، چون مرجع در کشور ما سازمان غذا و دارو بوده و هست.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: یکی از مسیرهای تهیه واکسن، کوواکس است که ۷۰ کشور تعهد دادند، مقداری از واکسن کرونا تولید شده را در این سبد قرار بدهند. ایران جزو معدود کشورهایی است که ۷۰ سال است واکسن تولید میکند و این واکسن هم جزو افتخارات ایران است.
وی ادامه داد: همین ماسکی که داریم، اگر خود تولید نمیکردیم، کسی به ما نمیداد. این را دیدیم. حتی ماسک هم به ما نمیدادند. یعنی منتظر هستند، ببینند ما به چیزی نیاز داشته باشیم تا همان را قطع کنند. یکی از راههای مبارزه با تحریمها این است که خودمان قوی باشیم. در هر زمینهای که قوی شویم، خود به خود تحریم حذف میشود. چون ماسک تولید میکنیم، حتی صادرات هم میتوانیم انجام بدهیم. اگر همین ماسک را تولید نمیکردیم، این را هم از ما دریغ میکردند. حتی دستگاه کمک تنفسی را خودمان ساختیم. دستگاه اکسیژن ساز هم به ما نمیدادند و خودمان ساختیم.
رییسی گفت: کل واکسنی که تا نیمه ۲۰۲۱ تولید میشود، ۲ میلیارد و ۲۰۰ هزار دوز است. سازمان جهانی بهداشت ابراز نگرانی کرده که بی عدالتی اتفاق افتاده و کشورهای ثروتمند واکسن میزنند و واکسن به دست سایر کشورها نمیرسد. در آمریکا ۲ میلیارد و ۲۰۰ هزار دوز واکسن خریدهاند و خودشان هم تولید میکنند و هم از جای دیگر خریدهاند. بیشتر شرکتهای واکسن ساز هم خصوصی هستند. اگر آمریکا و انگلستان و کشورهای عربی بخواهند از این شرکتهای خصوصی واکسن بخرند، دو دستی تقدیم میکنند؛ اما حتی از ما به زور پول میگیرند.
معاون بهداشت وزیر بهداشت اظهار کرد: مقام معظم رهبری فرموده بودند هر وقت ستاد ملی کرونا و مسئولان حرف محکم و قاطعی گفتند، همه مردم انجام دادهاند. هر زمانی که تناقض گویی و تزلزل وجود داشته باشد، مردم اعتماد نمیکنند. این حرف بسیار درستی است و در مدیریت بحران یک اصل محسوب میشود.
وی ادامه داد: اینکه مردم حق دارند نگران باشند، درست است. در حال حاضر مرگ و میر در اروپا و آمریکا زیاد است. همین یک یا دو روز قبل نخست وزیر انگلستان پشت تریبون از مردم عذرخواهی کرد که مرگ و میر از ۱۰۰ هزار تن گذشته و نتوانستهاند کاری انجام بدهند. انگلستان سال گذشته در همین زمان که بحث کرونا مطرح شد، بر اساس مدل سازیها اعلام کردند که تا پایان همه گیری کرونا، حداکثر تعدادی که فوت میکنند ۲۰ هزار نفر است و حالا متاسفانه از مرز ۱۰۰ هزار نفر گذشته است. آی سی یوها در فرانسه پر شده است.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: نانواییها رتبه اول عدم رعایت پروتکلهای بهداشتی و تخلف را دارند. در ستاد ملی مقابله با کرونا هم اعلام شده است. در یک هفته، ۲ هزار و ۲۰۹ نانوایی به مراجع قضایی از اول تا هشتم بهمن ماه معرفی شدهاند.
رییسی بیان کرد: با همتی که همه مردم انجام دادند در حال حاضر هیچ شهر قرمزی در کشور نداریم. ۱۸ شهر نارنجی داریم که ۱۵ شهر در مازندران و سه شهر در گیلان قرار دارد. ۱۲۴ شهر در وضعیت زرد هستند و ۳۰۶ شهر نیز وضعیت آبی دارند.
وی افزود: یکی از مشکلاتی که ارتباط زیاد و مستقیمی با شیوع بیماری داشت، بحث ترددها بود. دو هفته پیش تذکری در مورد جزیره قشم دادم. الان یکی از شهرهایی که خیز بیماری اتفاق افتاده، همین جزیره قشم است که بیماران آن بالا رفته است. قشم و بندر لنگه و جاسک دچار خیز بیماری شدهاند. برای کنترل، پروتکلهای سخت گیرانه اعمال کردیم.
معاون وزیر بهداشت ادامه داد: قبلا تردد در شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع بود. الان ممنوعیت تردد به شهرهای زرد هم تعمیم داده شده است. البته در مورد شهرهای آبی این منع وجود ندارد. منع تردد شبانه از ساعت ۲۱ تا ۳ صبح هم در همه شهرهای ایران وجود دارد. شهرهای زرد بیشتر شهرهایی هستند که مسافر پذیر هستند و میتوانند باعث شیوع بیماری شوند.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره کواکس گفت: تفاهم نامه در مورد کواکس بین المللی است و همه کشورها یک قرارداد دارند و یک فرم واحد است. سازمان غذا و دارو میتواند این سند را در اختیار بگذارد. به طور کلی همه نوع واکسن در این سبد وجود دارد. برخی کشورها حق انتخاب ندارند، اما ایران جزو کشورهایی است که حق انتخاب دارد و میتوانیم انتخاب کنیم که کدام واکسن را میخواهیم.
معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: بر اساس آخرین بررسیهای انجام شده و با توجه به رفتار ویروس، در میزان کشندگی هم ممکن است این نوع جهش تاثیر داشته و کشندگی آن بالاتر رفته باشد. ویروسی که بیش از یک سال است گردش میکند، در هر جایی از دنیا ممکن است جهش پیدا کند. حتی ممکن است ویروس موجود در کشور هم جهش پیدا کند. وقتی میزان انتقال ویروس بالاتر میرود، ممکن است دچار جهش شود. جهشهایی در کشور روی ویروس کرونا پیدا شده، اما روی بیماریزایی ویروس تاثیر نداشته است.
وی ادامه داد: همواره باید مراقب باشیم. فرض کنید ویروس جهش یافته کرونا وارد کشور شود، همین فاصله گذاری و ماسک و شستوشوی دستها و پرهیز از تجمعات باید انجام شود. از هر کشوری که مسافر بخواهد وارد ایران شود، اولا باید تست منفی همراه داشته باشد و ثانیا وقتی وارد کشور شد، از او تست PCR گرفته شده و به همه توصیه میشود که باید ۱۴ روز قرنطینه خانگی باشند.
رییسی بیان کرد: اگر کسی از انگلستان وارد کشور شود، باید این دو کار را انجام بدهد و همچنین باید وارد قرنطینهای شود که خودمان تعیین میکنیم.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در پاسخ به سوالی درباره واردات واکسن روسی کرونا اظهار کرد: در مورد خرید تعداد دوز و قیمت واکسن کرونا باید از سازمان غذا و دارو سوال شود، ولی احتمالا حدود ۱.۵ میلیون دوز واکسن در نهایت از روسیه خریداری میشود.
رییسی گفت: برای تزریق واکسن کرونا پولی دریافت نمیشود. بحث دریافت رضایتنامه هم وجود ندارد. هر کسی دوست داشته باشد واکسن را تزریق میکند و اجباری برای تزریق واکسن وجود ندارد.
وی افزود: هر واکسنی که تزریق شود در برخی افراد ممکن است عوارض داشته باشد. کشورهایی که واکسن میخرند، خودشان باید تعهد بدهند که نکتهای متوجه سازنده نیست. واکسنهای تولید داخل هم قطعا در مورد کشورهای خارجی چنین موضوعی را خواهد داشت. چون فاز چهار نگذشته، تعهدی وجود ندارد که فاز چهار هیچ مشکلی نخواهد داشت.
معاون وزیر بهداشت بیان کرد: میانگین رعایت پروتکلهای بهداشتی در کشور کمتر از ۸۰ درصد است. این زنگ خطر محسوب میشود. رابطه بسیار مستقیمی بین عدم رعایت پروتکلهای بهداشتی و بیماری مشاهده کردیم. در اردیبهشت ماه میزان رعایت پروتکلهای بهداشتی به ۱۷ درصد رسید و بعد خیز بیماری را شاهد بودیم.
وی ادامه داد: در ستاد ملی مقابله با کرونا نیز میزان رعایت پروتکلهای بهداشتی در تک تک استانها گزارش شد و هر هفته این کار انجام میشود. رییس جمهوری نیز به استانداران یادآور میشوند که این موضوع باید جدی گرفته شود.
رییسی اظهار کرد: میزان بیماران سرپایی در تهران در حال افزایش است و میتواند منجر به افزایش بیماران بستری شود.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در پاسخ به سوالی درباره هزینه تزریق واکسن کرونا و رایگان بودن آن برای اولویتها بر اساس سند ملی واکسیناسیون کرونا گفت: فعلا واکسنهایی که خریداری میکنیم برای اولویت اول ما کافی خواهد بود و کاملا رایگان است. در مورد گروه دو و سه هم به همین شکل خواهد بود. فرآیند واکسیناسیون به یک یا دو ماه محدود نمیشود و طولانی است. بر اساس تصمیمی که در ستاد ملی مقابله با کرونا گرفته شده، واکسیناسیون تا اولویت سه رایگان خواهد بود و وجهی دریافت نمیشود.
معاون وزیر بهداشت در پاسخ به سوال دیگری درباره تزریق واکسن کرونا در شبکه بهداشت یا خارج از آن نیز بیان کرد: واکسیناسیون کرونا در خارج از نظام شبکه بهداشت به هیچ عنوان انجام نمیشود. واکسیناسیون زیر نظر پزشک باید انجام شود. تیم واکسیناسیون داریم که زیر نظر پزشک کار میکند و عوارض جانبی باید ثبت شود. در نتیجه توزیع واکسن کرونا از طریق نظام شبکه بهداشت خواهد بود. به هیچ مسئول و پست و مقام سیاسی نیز خارج از اولویت واکسن نخواهیم داد.
رییسی همچنین در پاسخ به سوال دیگری درباره نیروهای بهداشت گفت: نیروهای بهداشت یکی از زحمتکشترین نیروها هستند. نیروهای بهداشت در دورترین نقاط کشور در خانههای بهداشت و در مرزهای کشور زحمت میکشند و مراقبت میکنند. تعداد بیماران سرپایی و بیمارانی که در منزل مراقبت میشوند به مراتب بیشتر از کسانی است که در بیمارستان مراقبت میشوند و زحمت آنها بر دوش نیروهای بهداشت است.
وی ادامه داد: حدود ۱۱ هزار نیروی بهداشت در نظام شبکه بهداشت در حال استخدام هستند. این خبر خوبی برای افرادی است که سالهاست به صورت قراردادی و شرکتی تلاش میکنند. دو مرحله پاداش نیز در نظر گرفته شده که یک مرحله پرداخت شده و مرحله دوم هم پرداخت میشود.
معاون بهداشت وزارت بهداشت اظهار کرد: در مورد تبدیل وضعیت نیز به دنبال مجوز از سازمان برنامه و بودجه و ستاد ملی مقابله با کرونا هستیم تا این کار را محقق کنیم و تا حدودی حق این عزیزان را پرداخت کنیم. حدود ۲۴ هزار نیروی بهداشت داریم که به صورت شرکتی و قراردادی و با کمترین حقوق کار میکنند. تلاش ما این است که تا پایان دولت بتوانیم برخی از این افراد را تبدیل وضعیت کنیم تا به صورت مطمئنتر به کار خود ادامه بدهند.
رییسی در پاسخ به سوالی درباره تزریق واکسن کرونا به مسئولان گفت: یک موضوع این است که برخی میگویند مسئولان اگر معتقد هستند واکسن خوب است، ابتدا خودشان بزنند. برای اطمینان بخشی که مردم خیالشان راحت باشد، من هم حاضر هستم تزریق کنم. دکتر نمکی هم برای همین گفتند این واکسن را خودمان تزریق میکنیم که اطمینان داده شود. کشوری که وزیر بهداشت و خانواده او پیش قدم میشود، برای مردم اطمینان بخش است. حالا اگر بعد نگویند که آب مقطر بوده است. اگر واکسن بیاید و کسی بگوید نمیزنم، من حاضرم تزریق کنم و مشکلی ندارم.
وی در پاسخ به سوالی درباره عدم رعایت پروتکلهای بهداشتی در جشنواره فیلم فجر بیان کرد: روز گذشته هم در مورد جشنواره فیلم فجر هشدار دادم و اعلام کردم که اگر رعایت نشود، میبندیم. حتی اعلام کردیم که بازدیدهای سختگیرانه انجام شود. اگر رعایت نشود، جشنواره در هر مرحلهای باشد تعطیل میشود. زیرا تعهدهای سختگیرانهای داده بودند. حتما خودشان باید کارشناس بهداشت محیط و حرفهای حضور داشته باشد.
رییسی افزود: کد ملی افرادی که میخواهند حاضر باشند باید بررسی شده و اگر کسی مثبت باشد، نباید اجازه ورود داشته باشد. مورد دیگر این بود که برخی تصاویر را مشاهده کردیم که به خصوص عکاسها به شدت نزدیک بودند. باز هم اعلام میکنیم که در هر مرحله اگر رعایت نشود، جشنواره لغو میشود.
وی گفت: شاخصهای بهداشتی در سالهای پس از انقلاب در همه حوزهها رشد کرده به عنوان مثلا اکنون ۹۵ درصد روستاهای کشور به آب آشامیدنی سالم درسترسی دارند و این دستاورد برای کشور بزرگ ۸۳ میلیون نفری ایران یک پیشرفت بزرگ است. قبل از انقلاب میزان مرگ و میرها در حوزه اطفال و کودکان زیر یک سال بیش از ۲۵۰ مرگ به ازار هر هزار نفر بود که این عدد اکنون به زیر ۹ رسیده است. میزان مرگ و میر مادران باردار در هر ۱۰۰ هزار نفر بالای ۳۰۰ بود که اکنون به ۱۸.۷ رسیده است. میزان سواد سلامت مردم هم سالهای اخیر در افزایش یافته است.
معاون بهداشت وزیر بهداشت افزود: ۳۵۷۶ طرح عمرانی بهداشتی و درمانی در دو سال گذشته به سرانجام رسیده است. ۳۷۷ طرح از این مجموعه در روستاها و مناطق محروم آماده شده و بهره برداری رسید و تا اردیبهشت ۱۴۰۰ حدود ۹۰۰ مرکز بهداشتی به بهره برداری میرسد و در اکثر روستاها مراکز بهداشتی فعال هستند.
وی گفت: با توسعه مراکز بهداشتی در شهرها بیش از ۲۴ هزار مراقب سلامت به این مراکز اضافه شدند. در شهرها ۱۴۴۰ نفر کارشناس تغذیه اضافه شد. با توجه به افزایش دیابت، چاقی، فشار خون این اقدام بسیار ضروری بود. ۱۶۰۰ کارشناس سلامت روان نیز در شبکه بهداشتی اضافه کردیم. طرحی که سال گذشته برای غربالگری فشار خون اجرا شد نیز بسیار درخشان بود و اکنون نیز طرح شهید سلیمانی برای کنترل کرونا در حال اجراست و دستاوردهای بسیار بزرگی داشته است. در مجموع اکنون کسی نیست که به خاطر درمان به خارج از کشور مراجعه کند.