غربالگری دیابت و فشارخون بیش از ۱۰ میلیون تن تا به امروز/ مبتلایان «ستاره‌دار» می‌شوند/ طرحی برای مقابله با آمار ۱۲۶ هزار فوتی در سال

در راستای طرح جامع سلامت خانواده، غربالگری دیابت و فشار خون بیش از ده میلیون تن از هموطنان‌مان به انجام رسیده و ادامه دارد؛ ایده‌ای برای مطلع کردن افراد از وضعیت سلامت خودشان که موجب تسهیل در فرایند‌های پیشگیری و درمان خواهد شد.

به گزارش «تابناک»؛ هنوز کرونا از راه نرسیده بود که طرحی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشورمان کلید خورد که توجه بسیاری را به خود جلب کرد و البته موجب صف بندی موافقان و مخالفان شد. طرح اندازه گیری فشار خون، که به نوعی مداخله گری در حوزه سلامت را هدف قرار داده بود و بعد که نتایج جالب توجهی به دنبال داشت، از شمار مخالفانش کاسته و بر مزیت‌های اجرایش افزوده شد تا جایی که زمزمه تداوم و حتی توسعه آن به گوش می‌رسید.

رویدادی که در آن بازه زمانی رقم نخورد، چون بیماری کووید ۱۹ همچون آوار بر سر جهانیان تحریب شد و دست بر قضا، نزدیکی به چین موجب شد که خیلی زود گریبان کشورمان را هم بگیرد و همه چیز را تحت الشعاع خود قرار دهد. بیماری فراگیری در جهان که حالا تقریبا سایه آن از سرمان کم شده و زمان مناسبی برای اجرای طرح‌های بر زمین مانده، به ویژه در حوزه سلامت است؛ ایده‌هایی برای کاهش بار روزافزون بخش درمان که پاندمی اخیر نشان داد، بهترین کمک به آن، همراهی در بخش سلامت و پیشگیری است.

از جمله این طرح‌ها که حالا در دولت سیزدهم در دستور کار قرار گرفته و با جدیت پیگیری می‌شود، طرح سلامت خانواده است که اهداف متعددی را دنبال می‌کند؛ اما در یک رکن مهم با غربالگری فشار خون، اشتراک اساسی دارد؛ اینکه باید به انفعال در حوزه سلامت پایان داد و کاری کرد که پیشگیری به مانند شعار قدیمی و آشنا، به معنای واقعی بر درمان اولویت داده شود و در نتیجه آن، سهم ورودی‌های بخش درمان کاسته شوند؛ همان بخشی که سال هاست تحت فشار‌های گوناگونی قرار دارد.

ایده‌ای بنیادی که بر اساس آن، گام موثری برای شروع گسترده این طرح تدارک دیده شده که از ۲۰ آبان ماه با غربالگری دیابت و فشار خون عملیاتی شده و تا به امروز، به غربالگری بیش از ۱۰ میلیون تن از هموطنان مان منجر شده است؛ طرحی که قرار است در این فاز تا ۱۵ دی ماه ادامه بیابد تا افراد مشکوک شناسایی شوند و بتوان با تدابیر ویژه و مختلف از جمله ارائه آموزش به ایشان، از بروز عواقب ناخوشایند دیابت و فشار خون در ایشان جلوگیری کرد.

دورنمایی که زمانی بهتر ملموس می شود که بدانید از میان ۱۰ میلیون و ۲۲۰ هزار نفری که تا به امروز غربالگری شده اند، ۱۴۵ هزار تن مشکوک به پرفشاری خون و ۸۵ هزار تن مشکوک به دیابت جدید شناسایی شده اند. این نتایجی است که رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به آنها می‌گوید: افزون بر موارد یاد شده، یک میلیون و ۷۸۰ هزار تن در مرحله پیش فشارخون بالا و حدود ۶۰۰ هزار تن در مرحله پیش دیابت هستند و اگر اقدامات اصلاح سبک زندگی در این افراد صورت گیرد، خیلی از ابتلا‌های بعدی یا رخ نمی‌دهد یا به تعویق می‌افتد.

دکتر کوروش می افزاید: خوشبختانه تاکنون تقریبا به ۲۰ درصد جمعیت هدف رسیده‌ایم و پیش‌بینی می‌کنیم تا تاریخ یاد شده (نیمه دی) به ۸۰ درصد گروه هدف برسیم؛ امیدواریم تا ۱۵ دی شتاب بیشتری بگیریم؛ اما ماهیت خدمت در این پویش در ۱۵ دی تمام نمی‌شود و صرفا در این بازه زمانی (۲۰ آبان تا ۱۵ دی) تاکید بر بالا بردن سواد سلامت افراد است، به این صورت که افراد بعد از غربالگری و بر اساس نتیجه آن، در پنج گروه بسته خدمتی و آموزشی دریافت می‌کنند. 

طرحی که همزمان با اجرای آن در شهرهای هدف (تقریبا جز تمامی مراکز استان ها و برخی شهرهای بزرگ دیگر که طرح سلامت خانواده در آنها اجرا نشده یا در گام های ابتدایی قرار دارد)، ارسال پیامک انبوه (با سرشماره V.Behdasht) به گروه هدف (همه افراد ۱۸ سال و بالاتر، یعنی متولدین قبل از ۱۳۸۴/۰۸/۰۱) در دستور کار قرار گرفته تا بتوانند با کمک لینک اختصاصی موجود در پیامک، به نوعی به شیوه خوداظهاری در این طرح شرکت نمایند. طرحی که ذیل طرح کلان سلامت خانواده به اجرا درمی آید و به محض فراهم آمدن مقدمات اجرایش در شهرهای باقی مانده از جمله مراکز استان ها، غربالگری در ذیل آن تعریف و اجرایی خواهد شد.

رویدادی که امید می رود از تبعات این بیماری ها که کم اهمیت جلوه کرده‌اند، از جمله مرگ و میر ناشی از دیابت و پرفشاری خون بکاهد. شمار فوتی هایی که گفته می‌شود تنها  فشارخون بالا به سالانه ۱۲۶ هزار تن می رسد. عددی که دکتر محسن بارونی، رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت در توضیح آن می‌گوید: بالغ بر ۳۶۰ هزار مرگ سالانه داریم که بر اساس مقالات چاپ شده، ۵۰ درصد این مرگ‌ها به دلیل بیماری‌های قلبی و عروقی است که تقریبا ۱۸۰ هزار مرگ سالانه می‌شود.

وی می‎افزاید: طبق مقالات علمی دیگر، ۷۰ درصد مرگ‌های ناشی از بیماری‌های قلبی، به دلیل فشارخون بالاست. در واقع ۷۰ درصد مرگ‌هایی که در سنین ۴۵ تا ۵۰ رخ می‌دهد، به دلیل فشارخون بالاست؛ یعنی سالانه ۱۲۶ هزار مرگ سهم فشارخون بالاست که بیماری خاموش است، یعنی فرد هیچ علائمی ندارد و زمانی متوجه می‌شود بیمار است که فرصت از دست رفته.

بارونی در ادامه می‌گوید: سن امید به زندگی در کشور ۷۶ سال است و اگر سال‌های عمر از دست رفته مردم را محاسبه کنیم، مشخص می‌شود که هر ساله بالغ بر ۲ میلیون و ۵۲۰ هزار سال، تنها به دلیل فشارخون بالا از دست می‌دهیم؛ بنابراین، کنترل این بیماری بسیار هزینه اثربخش است. نظام شبکه ما این پتانسیل را دارد تا از ۱۲۶ هزار مرگ سالانه ناشی از فشارخون بالا جلوگیری کند، اما باید خودمراقبتی و استقبال مردم از پایگاه‌های سلامت هم افزایش یابد.

او با بیان اینکه فشارخون، بیماری خاموش است، تصریح کرد: فرد هیچ علائمی ندارد و زمانی متوجه می‌شود بیمار است که در سنین پایین عمل قلب باز انجام داده یا دچار سکته مغزی شده؛ ناتوانی ناشی از سکته هزینه‌های بسیار بالایی دارد که حتی زندگی خانواده را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.

پویشی که برای اجرایش حدود ۳۰ هزار واحد بهداشتی-درمانی در سراسر کشور و بیش از ۷۰ هزار تن کادر بهداشتی به کار گرفته شده‌اند و آن گونه که مسئولان تاکید دارند، امید می‌رود که در سایه اجرایش، برخی طرح های تکمیل نشده مانند پرونده الکترونیک سلامت هم جامه عمل بپوشد و هر کد ملی دارای یک پرونده سلامت شود. پرونده ای که در آن افراد مبتلا به فشارخون و دیابت ستاره دار خواهند شد تا به شکل فعال توسط «مراقب سلامت» پیگیری شوند.

خدماتی که پیشنهاد شده برای این افراد ستاره دار، رایگان ارائه شود ولی هنوز معلوم نیست این گونه خواهد شد یا خیر، هرچند چه این تصمیم گرفته و اجرایی شود و چه محقق نشود، همین که افرادی به ابتلای خودشان به بیماری خاموش آگاه شوند هم کافی است تا بکوشند با اندیشیدن تدابیری مانند تغییر سبک زندگی، تغذیه، ورزش و...، از شدت گرفتن بیماری و تشدید آن حلوگیری کنند.