رتبه‌بندی و ارزیابی دانشگاه‌های دولتی درسال‌های ۹۹

وی افزود: هرچند در طول ۱۰ سال گذشته رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور توسط گروه رتبه‌بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام انجام میشد ولی در سال ۹۹ رتبه‌بندی و ارزیابی دانشگاه‌های دولتی با نظارت وزارت علوم با معیارها و شاخص‌های جدید و نیز روش‌شناسی کاملاً متفاوت نسبت به قبل و نیز با هماهنگی و نظارت کامل کارگروه تخصصی رتبه‌بندی در وزرات عتف توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) انجام گرفت.

دهقانی در ادامه گفت: درتهیه مدل رتبه‌بندی و معیارها و شاخص ها، دو هدف اصلی مورد توجه قرار گرفته بود. هدف اول تاکید به اسناد بالا دستی نظیر نقشه جامع علمی کشور و سیاست‌های کلان علم و فنآوری، ضرورت توجه و تاکید بر تمام ابعاد توسعه علمی و ماموریت‌های چند جانبه دانشگاه‌ها به خصوص تاکید به نقش و حضور دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور در جامعه، اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی، توجه به مهارت افزایی و کار آفرینی، توسعه و گسترش شرکت‌های دانش بنیان و اشتغال‌زایی، بین المللی‌سازی آموزش عالی و مشارکت‌های بین المللی در آموزش و پژوهش، تاکید به ترویج فرهنگ شاگرد پروی و مسایل فرهنگی و اسلامی و حضور پر رنگ اساتید و دانشجویان در کرسی‌های نظریه‌پردازی و غیره بود.

وی افزود: هدف دوم توجه نقش و جایگاه دانشگاه‌ها در عرصه‌های بین المللی و حضور آن‌ها در رتبه‌بندی‌های بین المللی و تلاش برای تطابق داشتن این جایگاه در مقایسه با نقش آفرینی دانشگاه‌ها در هدف مورد نظر اول بود.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با اشاره به معیارهای جدید رتبه‌بندی مراکز آموزش عالی گفت: در رتبه‌بندی جدید در سال ۹۹ معیارهای کلی درارزیابی و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی در ۶ حوزه آموزش (با وزن ۳۰ درصد)، پژوهش (با وزن ۲۵ درصد)، فنآوری و نوآوری (با وزن ۲۰ درصد)، بین المللی‌سازی (با وزن ۱۰ درصد)، اثرگذاری اقتصادی (با وزن ۱۰ درصد) و خدمات اجتماعی، زیر ساخت و تسهیلات (با وزن ۵ درصد) می‌باشد وهر کدام از این معیارهای اصلی، به تعدادی شاخص اصلی و زیر شاخص تقسیم می‌شوند که عملکرد دانشگاه در هر یک از آن‌ها به صورت جداگانه ارزیابی می‌شود. تعداد شاخص‌های به کار گرفته شده در رتبه‌بندی جدید ۱۰۴ شاخص و زیرشاخص است که در جدول زیر بر اساس هر معیار اصلی نشان داده شده است:

وی با بیان اینکه بر اساس روش‌شناسی جدید و بر مبنای شاخص‌های مصوب کارگروه تخصصی رتبه‌بندی در وزارت علوم، اطلاعات مورد نیاز رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی از سه طریق جمع آوری شده است، اظهار داشت: اطلاعات پژوهشی که جمع آوری آن بر عهده گروه رتبه‌بندی پایگاه استنادی جهان اسلام می‌باشد، از طریق خوداظهاری دانشگاه‌ها که از طریق تکمیل پرسشنامه الکترونیکی رتبه‌بندی توسط رابطین محترم در دانشگاه‌ها به دست آمده و نیز برخی اطلاعات آموزشی که از طریق وزارت علوم یا سازمان‌های زیر مجموعه در اختیار گروه رتبه‌بندی قرار داده شده است. روش‌شناسی رتبه‌بندی به صورت کامل در وب سایت رتبه‌بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در دسترس دانشگاه‌ها قرار خواهد گرفت. براساس روش‌شناسی موجود کلیه اطلاعات جمع آوری شده در سالهای ۹۵ الی ۹۷ بوده و دلیل انتخاب این بازه زمانی تکمیل کلیه اطلاعات مورد نیاز در شاخص‌ها و معیارهای مورد نیاز می‌باشد.

دهقانی در ادامه گفت: در رتبه‌بندی سال ۹۹، تعداد ۹۵ دانشگاه حضور داشتند که اطلاعات آن‌ها مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و بر اساس ماموریت دسته‌بندی شده و مورد رتبه‌بندی قرار گرفته اند. تفاوت این دسته‌بندی با رتبه‌بندی سال پیش، در دسته‌بندی دانشگاه‌های علوم کشاورزی به صورت مستقل می‌باشد.

آمار حضور دانشگاه‌ها بر اساس نوع دانشگاه به شرح زیر است:

وی افزود: با توجه به اینکه رتبه‌بندی با روش‌شناسی جدید برای اولین بار در سال ۹۹ انجام شده است، بدون تردید در برخی موارد ممکن است سوالات و ابهاماتی وجود داشته باشد که تلاش خواهد شد اطلاعات و جزییات کامل از طریق داشبورد اختصاصی در اختیار دانشگاه‌ها قرار گیرد. با این حال کلیه پیشنهادهایی که توسط برخی دانشگاه‌ها ارسال شده است جمع آوری شده تا انشاا. در سال آینده در کارگروه تخصصی رتبه‌بندی در وزارت عتف بررسی و مد نظر قرار گیرد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با بیان اینکه مهم‌ترین چالش موجود در رتبه‌بندی سال جاری، عدم اطلاعات کافی، شفافیت و نیز مستندات در شاخص‌های آموزش، نوآوری. فنآوری، اثرگذاری اقتصادی و نیز خدمات اجتماعی، زیر ساخت و تسهیلات بود، گفت: در این خصوص به مواردی از قبیل‌عدم ارسال اطلاعات کامل و مستندات مربوط به بخش خود ارزیابی توسط برخی دانشگاه ها، عدم دقت لازم در تکمیل پرسشنامه در پروفایل دانشگاه‌ها از جمله آمار مربوط به شاخص‌های نسبت تعداد پایان نامه‌های تقاضا محور، تجاری‌سازی فناوری، کارآفرینی، ارتباط با صنعت و جامعه، قراردادهای ارتباط با صنعت و جامعه ونیز شاخص‌های مرتبط با زیرساخت و تسهیلات و امکانات دانشگاه، عدم ارسال اطلاعات ضروری نظیر تدوین دوره نوآوری در آموزش، مهارت افزائی در آموزش، بازنگری برنامه‌های درسی، تدوین برنامه‌های درسی به مدیریت آموزشی وزارت عتف و در نتیجه‌عدم کامل بودن اطلاعات برخی از دانشگاه‌ها می‌توان اشاره کرد.

وی افزود: از آنجا که این اطلاعات از اهمیت زیادی برخوردار بوده و برخی از دانشگاه‌ها موارد را تکمیل و یا مستدات را ارائه نکرده بودند در فرایند رتبه‌بندی مشکلات زیادی ایجاد و موجب تاخیر در اعلام نتایج گردید. انشاا. . تلاش خواهد شد در سال آینده با هماهنگی بیشتر وزارت عتف با دانشگاه‌ها و نیز ارایه راهنمایی‌های لازم برای شفاف‌سازی کامل در پرسشنامه و نیز دریافت دقیق اطلاعات مورد نیاز، این چالش‌ها برطرف و دقت کافی در این خصوص صورت گرفته تا خطای ناشی از این کار به کمترین میزان ممکن برسد.

دهقانی با بیان اینکه نتایج رتبه‌بندی سال ۹۹ با توجه به تصمیم کارگروه تخصصی رتبه‌بندی بر اساس چند بخش مختلف از جمله دانشگاه‌های جامع، دانشگاه‌های صنعتی، دانشگاه‌های علوم کشاورزی و هنر و نیز به صورت در همکرد دانشگاههای جامع و صنعتی محاسبه و منظور شده است، اظهار داشت: در هر بخش با توجه به نزدیک بودن امتیازات و نیز رتبه‌های دانشگاه‌ها انتخاب بازه‌های رتبه‌ای به جای رتبه مطلق پیشنهاد و اجرا گردیده است. بر این اساس همه دانشگاه‌های حاضر در رتبه‌بندی به صورت بازه مشخص محاسبه و منظور و اعلام شده است.

وی افزود: برای تمام دانشگاه‌های جامع تا رتبه ۴۰، بازه‌های ده تایی تعریف شده است. دسته اول ده دانشگاه اول بوده که با توجه به امتیاز کسب شده در بازه رتبه‌ای (۱-۱۰) قرار دارند، دسته دوم ده دانشگاه دوم هستند که در بازه رتبه‌ای (۱۱-۲۰) قرار دارند، دسته سوم ده دانشگاه سوم هستند که در بازه رتبه‌ای (۲۱-۳۰) قرار دارند و دسته چهارم ده دانشگاهی هستند که در بازه رتبه‌ای (۳۱-۴۰) قرار دارند و سایر دانشگاه‌ها در دسته پنجم و در رتبه ۴۱+ قرار می‌گیرند.

دهقانی گفت: در گروه دانشگاه‌های صنعتی، تمام دانشگاه‌ها در دسته‌های ۵ تایی قرار می‌گیرند و دسته اول پنج دانشگاه اول هستند که در بازه رتبه‌ای (۱-۵) قرار دارند، دسته دوم پنج دانشگاه دوم هستند که در بازه رتبه‌ای (۶-۱۰) قرار دارند، دسته سوم پنج دانشگاه سوم هستند که در بازه رتبه‌ای (۱۱-۱۵) قرار دارند و سایر دانشگاه‌ها در چهارم و در رتبه ۱۶+ قرار می‌گیرند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در ادامه افزود: دربخش در همکرد دانشگاه‌ها نیز به شیوه بالاکه برای دانشگاه‌های صنعتی و جامع اعلام گردید، عمل شده با این تفاوت که برای این دانشگاه‌ها بازه‌های ۱۵ تایی اعلام شده و دانشگاه‌هایی که در بازه رتبه‌ای ۱-۱۵ قرار دارند به عنوان دانشگاه‌های دسته اول هستند.

وی گفت: چنانچه دو یا چند دانشگاه دارای رتبه مشابهی باشند، تعداد دانشگاه‌ها در آن بازه بیشتر خواهد بود و به همین نسبت به عدد بازه بعدی اضافه خواهد شد، به عنوان مثال در رتبه‌بندی درهمکرد و در بازه رتبه‌ای ۳۱-۴۵ تعداد دانشگاه‌ها به جای ۱۵ دانشگاه، ۱۶ دانشگاه است و به همین دلیل بازه رتبه‌ای بعدی به جای ۴۶ از ۴۷ شروع شده است).

دهقانی افزود: نکته‌ای که بیان آن حائز اهمیت است تفاوت جایگاه دانشگاه‌ها در دو رتبه‌بندی دانشگاه‌های جامع و صنعتی با درهمکرد دانشگاه‌ها می‌باشد و اینکه ممکن است دانشگاهی که در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جامع دارای رتبه بهتری نسبت به یک دانشگاه باشد و در رتبه‌بندی درهمکرد در بازه رتبه‌ای پایین‌تری قرار گیرد. این تغییر در رتبه به دلیل شیوه نرمال‌سازی است که در هرشاخص نسبت به دانشگاه اول انجام می‌گیرد و با تغییردانشگاه‌ها ممکن است دانشگاه اول تغییر کند و به دنبال آن رتبه دانشگاه هم تغییر کند.

وی در ادامه گفت: از مزیت‌های رتبه‌بندی فوق امکان ارتقای جایگاه دانشگاه‌ها بر اساس اطلاع از نقاط ضعف خود و برطرف نمودن آن‌ها و نیز تاکید و استمرار در نقاط قوت خود در رتبه‌بندی برای سال‌های آینده است، بدین شکل که با توجه به اطلاعاتی که دانشگاه‌ها از نحوه عملکرد خود در رتبه‌بندی حاضر به دست می‌اوردند می‌توانند به منظور عملکرد بهتر برنامه ریزی و سیاستگذاری داشته باشند.

دهقانی اظهار داشت: دانشگاه‌ها می‌توانند با مراجعه به پروفایل خود جزئیات عملکرد را در هر شاخص مورد ملاحظه نمایند، ضمناً نتایج رتبه‌بندی در وب سایت رتبه‌بندی به آدرس https://ur.isc.ac برای عموم در دسترس است و روش‌شناسی آن نیز به صورت واضح در همین وبگاه قرار داده خواهد شد. لازم به ذکر است رتبه تمام دانشگاه‌های هم بازه یکسان بوده و ترتیب قرار گرفتن آن‌ها در هر بازه بر اساس حروف الفبا بوده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در پایان گفت: نکته قابل توجه این است که اساساً برای دانشگاه‌ها رتبه‌بندی نباید به یک هدف تبدیل شود بلکه ابزاری است که دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی را در طی مسیر پیموده شده، راهنمایی نموده و با اطلاع از نقاط قوت و ضعف خود امکان اصلاح مسیر و به خصوص حرکت در راستای توسعه علمی همه جانبه سازمان و در نتیجه کشور را مشخص می‌نماید. لذا دقت شود که وجود دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در هر جایگاه و رتبه موجب کاهش ارزش آن‌ها نخواهد شد و قطعاً با تاکید بر نقاط قوت و برطرف نمودن نقاط ضعف قادر خواهند بود در مسیر ماموریت همه جانبه خود ادامه دهند.