هم‌اندیشی تخصصی از سلسله نشست‌های رسانه و انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ با عنوان انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ و اخبار جعلی روز دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ماه سال جاری از ساعت ۱۰ الی ۱۱:۳۰ در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانهها به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد.
رسانه‌های جمعی به عنوان بخشی از ساختار سیاسی اجتماعی فرهنگی اقتصادی هر جامعه مهم‌ترین پل ارتباطی برای تاثیرگذاری افکار عمومی بر انتخابات هستند. رسانهها در عرصه سیاست نقش بسیار کلیدی دارند و برای دموکراسی بسیار ضروری هستند. انتخابات دموکراتیک بدون رسانه‌های آزاد ناممکن است. مهم‌ترین بخش اهمیت رسانه در انتخابات دموکراتیک نقش نظارتی رسانه‌هاست. اما اکنون تحت‌تاثیر تحولات سیاسی و اجتماعی روزافزون، گسترش شبکه‌های اجتماعی و رونق فضای مجازی و خبر‌رسانی جعلی یا Fake news شرایط برای تعامل رسانه‌های داخلی و تنویر افکار عمومی بسیار دشوار شده است. در این نشست که با حضور متخصصان و استادان حوزه ارتباطات و رسانه برگزار شد مهم‌ترین موضوع‌ها در خصوصانتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ونحوه تشخیص اخبار و تصاویر جعلی، روش‌های مقابله با آنها و راهکار‌های مهم درکسب اخبار صحیح مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در این نشست که با حضور، دکتر مریم سلیمی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر ارتباطات و مؤلف کتاب‌های "تفکر و سواد رسانه ها"و "سواد خبری، جواد دلیری، سردبیر روزنامه ایران مترجم کتاب «اخبار جعلی، روزنامه‌نگاری و اطلاعات فریبکارانه و دکتر گیتا علی‌آبادی، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانهها برگزار شد
محور‌هایی همچون:
- باید‌ها و نباید‌های مطبوعات و اتخاذ رویکردی متفاوت برای کارزار انتخاباتی ۱۴۰۰
- ضرورت حفظ اعتبار و اعتماد مخاطبان و رسانهها در مواجهه با اخبار جعلی و انتخابات ۱۴۰۰
- چالشها، و تهدید‌های اخبار و تصاویر جعلی در انتخابات ۱۴۰۰
- واکاوی نقش مطبوعات برای چگونگی پوشش رویداد‌های انتخاباتی
- چالش کرونا و مشارکت عمومی در انتخابات ریاست جمهوری
و راهکار‌های جلوگیری از گسترش اخبار و تصاویر جعلی در انتخابات ۱۴۰۰، مورد بحث و بررسی قرار گرفت
در ابتدای نشست دکتر گیتا علی آبادی؛ مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانهها ضمن خوشآمد گویی به میهمانان اظهار داشت:
انتخابات امسال با فشردگی زمانی خاصی مواجه است که پروسه معرفی کاندیدا‌ها تا تأیید شورای نگهبان را شامل میشود.
نشست امروز به موضوع انتخابات و اخبار جعلی اختصاص دارد که یکی از معضلات چشمگیر رسانهها به‌خصوص شبکه‌های اجتماعی است. بعضی آن را روزنامه‌نگاری زرد می‌دانند و بعضی از آن به‌عنوان پروپاگاندا یاد کردند. عده‌ای قصد ان‌ها را به اشتباه انداختن مخاطب می‌دانند که متاسفانه این اطلاعات غلط در بستر روزنامه‌های چاپی، خبری، اجتماعی هم منتشر میشود. این اخبار میتوانند با هدف گمراه کردن و جهت آسیب‌رساندن به شخص، نهاد یا آژانس خبری ایجاد شوند. گاهی نیز میتوانند در خفا اهداف سیاسی و مالی را به همراه داشته باشند که انتشار و استفاده از آن سرفصل‌های نادرست، که اکثراً فیک‌نیوز هستند، مخاطب را در روزنامه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به خطا می‌اندازد. حال باید پرسید چگونه می‌توان جلوی این اخبار را گرفت؟
برای بررسی این موضوع امروز در خدمت دو کارشناس عزیز هستیم. خانم دکتر سلیمی، مدرس و پژوهشگر و فعال در زمینه اخبار جعلی و اینفوگرافی و جواد دلیری؛ سردبیر ارشد روزنامه ایران؛ و با توجه به این که ایشان مترجم کتابی در این زمینه هستند، میتوانند ما را در ارتباط با اخبار جعلی و اسیب‌های آن و تأثیرش بر انتخابات و نمونه‌های دیگر یاری کنند.
جواد دلیری، سردبیر روزنامه ایران مترجم کتاب «اخبار جعلی، روزنامه‌نگاری و اطلاعات فریبکارانه گفت:بابت برگزاری این نشست تخصصی از شما متشکرم. به‌نظر می‌رسد اهمیت این موضوعات در آستانه انتخابات بیشتر باشد و امیدواریم بتوانیم به یک فضای رسانهای سالم جهت برگزاری انتخابات سالم‌تر کمک کنیم.
همانطور که حضرتعالی فرمودید به‌نظر می‌سد اخبار جعلی با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های مجازی تأثیرگذاری بیشتری را در میان کاربران فضای مجازی و دیگر مخاطبان پیدا کرده است. البته در دوران قرنطینه و شرایط کنونی، میزان استفاده از فضای مجازی بیشتر خواهد شد. به تبع آن با توجه به انتخاباتی که در پیش است، حتماً این اتفاق سرعت بیشتری می‌یابد و استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی هم بیشتر خواهد شد و طبیعتاً اخبار جعلی هم گسترش بیشتری خواهد داشت. البته قصد ندارم بگویم که لزوماً اخبار جعلی محصول شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی است، اما در این شرایط و بستر افزایش بیشتری خواهد داشت.
پدیده اخبار جعلی، پدیده جدیدی نیست. از زمانی که دسترسی افراد مختلف به شبکه‌های اجتماعی و رسانهها و فضای اطلاع‌رسانی به‌وقوع پیوسته، اخبار جعلی به‌نوعی گسترش یافته است. اگر بخواهیم اخبار جعلی را تعریف کنیم، باید گفت، خبری است که در ماهیت خودش دچار تحریف شده و از بستر و زمینه اصلی‌اش جدا شده است. پس نامعتبر است. فکر می‌کنم ظهور عصر فناوری‌های ارتباطی دیجیتال و ویژگی‌های آن که تغییرات گسترده‌ای را در نظام‌های تولید و توزیع بر مصرف رسانهای موجب شده از یک طرف بستر گسترده‌ای را جهت انتشار و مصرف اخبار جعلی فراهم کرده و از طرف دیگر امکانات شناسایی و مقابله با این اخبار را هم توسعه داده است. بنده فکر می‌کنم که ما بیشتر از آنکه به ارائه تکنیک‌های مقابله با اخبار جعلی توجه کنیم باید به ماهیت و دلایل ظهور این اخبار جعلی توجه کنیم. همانطور که شما در ابتدای صحبت‌ها تأکید داشتید، می‌خواهم به موضوعی مهم‌تر از اخبار جعلی اشاره کنم. فکر می‌کنم اخبار جعلی محتوایی غیرمعتبر، دروغ و فاقد حقیقت است. اما مهم‌تر از اخبار جعلی، اطلاعات و اخبار گمراه‌کننده است که در کنار این اخبار، خبر‌ها و اطلاعات نادرست و مضری وجود دارد که به‌ویژه در ایام انتخابات، بحران‌هایی همچون کرونا، سیل و دیگر اتفاق‌ها رخ می‌دهد، که من این سه دسته اخبار گمراه‌کننده، اخبار نادرست و اخبار مضر را به‌عنوان اخبار آلوده دسته‌بندی می‌کنم؛ که شاهد انتشار این نوع اطلاعات در قالب‌های گمراه‌کننده و نادرست و مضر از طرق و روش‌های مختلف هستیم. فکر می‌کئنم هجو و تبرید، تیتر‌هایی هستند که ما به‌عنوان تیتر‌های طعمه‌ای از آنها یاد می‌کنیم و مخاطب با کلیک کردن به سمت آن تیتر و محتوا می‌رود. مطالب گمراه‌کننده‌ای که معمولاً در زیرنویس‌ها و فیلم‌ها و کلیک‌ها استفاده میشود، تصاویر و فیلم‌هایی که بسیار زیاد شده است، نشان می‌دهد که این اخبار گمراه‌کننده و نادرست قابلیت اشتراک‌گذاری دارند. در کنار اینها، محتوای فریبنده هم می‌تواند به فضای مناسب اطلاع‌رسانی آسیب برساند. منظور از محتوای فریبنده، محتوایی است که تحت لوگوی یک رسانه و نام یک خبرنگار رسمی به‌نوعی منتشر میشود در حالی که آن رسانه و خبرنگار از آن محتوا خبری ندارد. محتوای دست‌کاری شده و ساختگی هم این بحران را پیچیده‌تر می‌کند. اگر بخواهیم به راه‌حل‌های مقابله با انواع آلودگی اطلاعاتی آشنا شویم و جریان آن را در فضای رسانه‌های رسمی متوقف کنیم باید دقت بیشتری بر این مسئله داشته باشیم.
در بعضی زمان‌ها آزادی بیان تحت‌الشعاع اخبار جعلی و دروغین قرار گرفته است
اطلاعات فریبنده، اطلاعات دروغینی است که منتشر میشود و فرد منتشر کننده به درستی آن اطلاعات معتقد است. اما قطعاً این اطلاعات حاوی اطلاعات گمراه‌کننده و نادرست است و مخاطب را به گمراهی می‌کشاند. اگر خاطرتان باشد در یک انتخاباتی، بحث‌های آماری بسیار زیادی مطرح شد و به‌نوعی کلیدواژه ضریب جینی زبانزد همه شده بود، باید گفت برخی از اطلاعات منتشر شده در آنجا دارای ویژگی گمراه‌کنندگی در انتخابات بود که بر مخاطب تأثیر می‌گذاشت. اطلاعات مضر هم اطلاعاتی است که قطعاً حقیقت دارد، اما برای آسیب‌رساندن به فرد یا سازمان یا کشوری مورد استفاده قرار می‌گیرد شاید این روز‌ها مثال عینی‌اش را به‌نوعی دیده باشیم. صوتی که از وزیر امور خارجه منتشر شد، در عین حال که اطلاعات صحیح بود و صحت آن را وزیر امور خارجه تأیید می‌کرد، اما انتشار آن به‌نوعی آن را در دسته‌بندی مضر قرار می‌داد و قطعاً آن اطلاعات به قصد آسیب‌زدن منتشر شده بود. اطلاعات فریبکارانه و نادرست هم با هدف ایجاد گمراهی صورت می‌گیرد که در انتخابات کشور‌های مختلف شاهد بودیم. برای مثال در انتخابات ۲۰۱۶ فرانسه، وقتی آقای مکرون به‌نوعی به گرفتن کمک از عربستان متهم شد، یا بحثی که خانم هیلاری کلینتون در انتخابات قبلی آمریکا داشتند و با انتشار ایمیل‌هایشان به ارتباط داشتن با کشور دیگر متهم شد، نمونه‌هایی از انتشار اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده بود. همه این موارد به‌نوعی منجر به اختلال در اطلاع‌رسانی خواهد شد که فقط مختص موضوع انتخابات نیست بلکه شبیه به این موارد را در ماجرای کرونا و شیوع کووید ۱۹ شاهد بودیم.
حال بد نیست به چگونگی مقابله با این اخبار اشاره کنیم. عموم مردم و اهالی رسانه و روزنامه‌نگاران باید به طور مجزا، عناصر اختلال و اخبار جعلی و گمراه‌کننده را بشناسند و بررسی کنند و به‌نوعی بتوانند با آنها مقابله کنند. پروسه اخبار جعلی سه مرحله دارد ۱. مرحله ایجاد اخبار جعلی ۲. مرحله تولید و انتشار اخبار جعلی ۳. مرحله توزیع اخبار جعلی که باید جزئیات هر مسئله را به‌خوبی برای مخاطبان مشخص شود تا بدانند در چه فضایی قرار دارند. ممکن است مخاطب رسمی در مقاطعی به رسانه‌های خبری بی‌توجه شود و سمت و سویش به سمت رسانه‌های غیرخبری، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های غیررسمی برود که در اینجا مهم است که رسانه‌های رسمی حتماً در جلب اعتماد مخاطب تلاش کنند و در امر جلب توجه مخاطب به رسانه‌های رسمی کمک کنند. قطعاً اگر این اتفاق رخ ندهد با تضعیف نقش روزنامه‌نگاران در جریان اطلاع‌رسانی روبه‌رو خواهیم بود. آزادی مطبوعات و بیان از بین خواهد رفت چرا که در مقاطعی شاهد بودیم که آزادی بیان تحت‌الشعاع اخبار جعلی و دروغین قرار گرفته بود. برای مثال قطع اینترنت، فیلتر سایتها از نمونه‌های آن است. نکته بسیار مهم‌تر در زمان شیوع اخبار جعلی و گسترش آن، بالابردن سواد رسانهای مخاطب است که این مهم باید به‌نوعی هم توسط مخاطبان و هم مسئولین و نهاد‌های مؤثر و هم رسانهها صورت پذیرد. باید برای مخاطب حتماً مشخص شود که اخبار موثق چه اخباری است و به او راهنمایی دهیم تا از اخبار جعلی فاصله بگیرد.
دکتر علی آبادی، مدیر کل دفتر و مدرس دانشگاه افزود: موارد مذکور مواردی است که همه، چه حوزه رسانه و چه مردم مخاطب، با آن دست به گریبانند. آنها در این قالب با خوانش یک سری رویداد مواجهند که نمی‌دانند باید اعتماد کنند یا نه و تأیید و تشخیص صحت و سقم و گمراه‌کنندگی این تصاویر و ویس‌ها و ... برای مخاطبان عام، کاری بسیار سخت است.
• لزوم تشکیل میز اخبار جعلی دررسانه‌ها و نیز ایجاد اتحاد‌هایی با رسانه‌های اجتماعی
دکتر سلیمی که از مدرسان دانشگاه، پژوهشگر ارتباطی و از مولفان کتاب‌های «تفکر و سواد رسانهای» و سواد خبری است با اشاره به حساسیت‌های مقطع زمانی حاضر از حیث حضور هرچه بیشتر در فضای مجازی (به دلیل شرایط کرونا)، افزایش سرعت تولید و انتشار اخبار و اطلاعات نادرست و... بر لزوم حضور و نقش آفرینی آگاهانه و هوشیارانه با اتکا به بهره مندی از انواع سواد‌های نوین به ویژه در دوران انتخابات تأکید کرد.
وی با اشاره به تقویم انتخابات و با تأکید بر اینکه خطر اخبار جعلی و اطلاعات نادرست همیشگی است گفت: از ۲۱ اردیبهشت تا ۲۸ خرداد (به شرط یک مرحله‌ای بودن) و تا چهارم تیر (در صورت دو مرحله‌ای بودن انتخابات) احتمال افزایش انتشار اخبار جعلی و اطلاعات نادرست بسیار بالاست هرچند حین اعلام نتایج و بعد از آن نیز همچنان این احتمال بالاست.
· عوامل و بازیگران پیدا و پنهان موثر در انتخابات
این مدرس سواد خبری با اشاره به عوامل و بازیگران پیدا و پنهان موثر در انتخابات گفت: عوامل و بازیگران آشکار را شاید بتوان شامل رسانهها (جریان اصلی، رسانه‌های اجتماعی و...) نامزد‌های انتخاباتی (فرد نامزد و رقبا)، مردم/ رأی دهندگان (هوادار و غیرهوادار)، فعالان، گروه‌ها و کنشگران سیاسی و اجتماعی، سلبریتی ها/ اینفلوئنسرها، مراکز نظرسنجی/داده کاوی/تحلیل داده و...، ستاد‌های انتخاباتی، نهادها و مراکز تأثیرگذار و متولیان برگزاری انتخابات و ناظران و... دانست و از برخی عوامل و بازیگران پنهان نیز بتوان به حامیان و سرمایه داران، احزاب و سیاسیون، ذینفعان از نتیجه، بهره گیران از ماشین‌های یادگیرنده و... نام برد.
وی تأکید کرد: ایفای نقش موثر و مفید این عوامل در چارچوب‌های قانونی، اخلاقی و... می‌تواند موثر در کیفیت نتیجه باشد یا برعکس با خلق و انتشار اخبار جعلی، اطلاعات نادرست، گمراه کننده و... منجر به ایجاد گفتمان ناسالم شوند.
· کانون‌های موضوعی مرتبط با تولیدمحتوای انتخاباتی
سلیمی با اشاره به کانون‌های موضوعی مرتبط با تولید محتوای انتخاباتی گفت: هر یک از این موضوعات میتوانند مرتبط با خود نامزدها یا به طور کلی موضوع انتخابات به سوژه یا طعمه‌ای برای تولید اخبار جعلی، اطلاعات نادرست، تصاویر جعلی، دیپ فیکها و... تبدیل شوند. برخی از این کانون‌های موضوعی عبارتند از: زندگی شخصی نامزدها، ارتباطات کلامی و غیرکلامی (زبان بدن، نوع پوشش و...)، زندگی وروابط خانوادگی (سببی و نسبی)، سوابق، پیشینه و عملکرد‌های کاری و شخصی (درابعاد مختلف مالی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و...)، سوابق تعامل و مواجهه با رسانه ها، دیدگاهها، نگاههابه خصوص نگاه‌های ارزشی و عقیدتی، رویکرد‌های سیاسی و وابستگی‌های حزبی احتمالی، حامیان و پشتیبان آن نامزدها، برنامه‌ها (داخلی و خارجی)، گمانه زنی در مورد کابینه احتمالی، مواضع (داخلی و خارجی)، حضور و تأثیرگذاری در رویداد‌ها و وقایع مهم (منفی، مثبت، خنثی) پایگاه و جایگاه اجتماعی (دراقشار و گروه‌های مختلف مردمی)، مقبولیت و مشروعیت، پرسنال برندینگ، موضوعاتی در پیوند بین نیازها، چالشها، کرونا و انتخابات، تحولات منطقه‌ای و جهانی در پیوند با انتخابات، کیفیت حضور در مناظره‌ها (کلامی، غیرکلامی و...)، کیفیت حضور در رقابت‌ها از ابعاد مختلف تبلیغی، ابزار‌های تبلیغاتی مورد استفاده، بودجه تبلیغاتی و نحوه تأمین، راستی آزمایی سخنان، وعده‌ها و... نامزدها (قبل و حین دوره انتخابات)، مواضع رسانهای (داخلی و خارجی) له و علیه نامزدان، مواضع نهادها، سازمان‌ها و ... (داخلی و خارجی) له و علیه نامزدان، مواضع و فعالیت‌های اینفلوئنسرها، کنشگران رسانه‌های اجتماعی و... له و علیه نامزدان، مواضع و فعالیت‌های سلبریتی ها، چهره‌های مشهور و...، فعالیت‌های هکر‌های کلاه سفید و سیاه و مظاهر آنها، تأثیرات فعالیت‌ها و کنش‌های سازمان یافته و نیافته داخلی و خارجی و مظاهر آنها، نقش و تأثیرات بهره برداری از هوش مصنوعی، یادگیرندگان ماشینی، ربات‌های رسانه‌های اجتماعی و... و مظاهر آنها و.... وی تصریح کرد: هر یک از عوامل و بازیگران اصلی در انتخابات برای حضور مفید و نقش آفرینی موثرشان نیازمند الزاماتی هستند چراکه رعایت این الزامات از خطرات و حواشی احتمالی می‌کاهد.
· الزامات حضور نامزد‌های انتخاباتی در زمان ورود به عرصه انتخابات
این پژوهشگر ارتباطی تأکید کرد: ورود نامزدها به عرصه انتخابات نیازمند الزاماتی است که برخی از آنها عبارتند از: داشتن انواع سواد‌های سیاسی، تبلیغی، رسانه ای، خبری، بصری، تحلیلی و...، داشتن اتاق فکر و مدیریت راهبردی، داشتن تیم مشاوره‌ای و رسانهای قوی، حرفهای و به روز (مسلط به مسائل رسانهای روز ایران و جهان)، داشتن تیم رصد اخبار و اطلاعات، نظرات، بازخوردگیری، تحلیل و... (رسانه ای، ارتباطی)، تسلط به ارتباطات کلامی و غیرکلامی (از پوشش، زبان بدن و... تا لحن و کلام)، داشتن تیم حرفهای تولید محتوا در قالب‌ها و اشکال مختلف (پرهیز از کپی و...)، تسلط به آداب و تشریفات حضور در صحنه ها، مراسمها، مناظره‌ها و...، داشتن تیم حرفهای بازاریابی محتوا (نشر و بازنشر، توزیع محتوا و...)، آشنایی با رسانه ها، تاکتیک‌ها و تکنی‌های خبری و نحوه مواجهه و تعامل با رسانه ها، داشتن تیم حرفهای راهبری رسانهای و تأثیرگذاران بر افکار عمومی و هواداران، آشنایی با قوانین تبلیغاتی، رسانهای و... داشتن مشاوران و یا تیم حقوقی، درک قدرت رسانهها و دامنه تأثیرگذاری آنها، آشنایی با نحوه دروازه بانی خبر در رسانه‌های مختلف به خصوص رسانه‌های اجتماعی متأثر از عوامل درون و برون سازمانی و در قالب‌ها و شکل‌های متفاوت، معرفی صفحات مجازی نامزدها به طور رسمی در رسانه‌های اجتماعی، انتخاب مناسبی از رسانهها برای حضور و گفتگو و دیالوگ و... و مبتنی بر یک استراتژی مشخص (ازرسانه‌های جریان اصلی تا رسانه‌های اجتماعی همچون کلاب هاوس)، آشنایی با رقبا، پیشینه، دستاورد‌ها و... و داشتن رقابتی انسانی، اخلاقی و... با آنها و....
وی افزود: این تأکید از آن روست که با نامزدها به طورناخواسته ناشی از عدم رعایت برخی الزامات، با عملکرد، رفتار یا گفتار نسنجیده خود یا تیمش، سوژه به رسانه ها، کاربران، کنشگران و... ندهند تا خود زمینه ساز تولید اخبار و اطلاعات نادرست و جعلی نشود.
سلیمی همچنین بر لزوم بهره گیری از تجارب دیگر رسانهها یا سیاستمداران در مواجهه با رسانهها تأکید کرد تا به خلق تجارب ناخوشایندی مشابه منجر نشود.
· چالشها و تهدید‌های تولید و انتشار اخبارجعلی، اطلاعات نادرست و دیپ فیکها
این مدرس سواد رسانهای در اشاره به چالشها و تهدید‌های تولید و انتشار اخبارجعلی، اطلاعات نادرست ودیپ فیکها گفت: از جمله این چالشها و تهدید‌ها می‌توان از اینگونه موارد یاد کرد: صدمه به اکوسیستم رسانهای و مختل کردن گردش صحیح اطلاعات و حق دسترسی به اطلاعات، گمراه‌سازی افکارعمومی در مسیر تحقق اهداف و تأمین منافع برخی افراد حقیقی و حقوقی، احزاب، صاحبان قدرت، دولت‌ها و...، سردرگم و مردد شدن افرادجامعه/ تصمیم ساز ان و تصمیم گیران به واسطه نبود اطلاعات قابل اعتماد برای تصمیم گیری در حوزه‌های مختلف (درابعاد شخصی و اجتماعی)، سردرگمی رأی دهندگان برای دادن رأی به فرد موردنظر یاحتی شرکت در انتخابات، ایجاد یک بدبینی عمومی و عمیق که به بی‌اعتمادی به همه چیز و همه کس به ویژه رسانهها منجر میشود، برهم زننده امنیت و روان عمومی جامعه، تهدید امنیت داخلی و بین المللی، تهدید دیپلماسی بین المللی، آثار و عواقب اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و...، لطمه به آبرو و حیثت افراد و مسئولان و نامزد‌های انتخاباتی (باروشهایمختلف، القائات و...)، پراکندن حس ناامیدی و خشونت در جامعه، ناکارآمد جلوه دادن یک نظام سیاسی، صدمه به اقشار مختلف جامعه و....
وی یادآور شد:دیپ فیکها نه تنها برای سیاستمداران، سلبریتی و... تهدید محسوب میشودب لکه، عامل تهدیدی برای بازار‌های مالی و سرمایه هستند چرا که به سادگی می‌تواند روایت‌های ساختگی نسبت به شرکت‌ها ایجادکرده وروی قیمت‌های بازار سهام تأثیر بگذارد. همچنین میتوانند سبب بی‌علاقگی نسبت به واقعیت شوند که بر این اساس، مردم دیگر خسته شده و به اخبار هیچ توجهی نمی‌کنند؛ چرا که می‌دانند به هرحال بیشترین چیزی که مشاهده می‌کنند، جعلی است و زمانی که چنین اتفاقی رخ دهد، سطح اساسی آگاهی مورد نیاز برای تحقق دموکراسی، بسیار ناپایدار خواهد بود.
· الزامات حضور مردم/رای دهندگان (هوادار/ غیرهوادار) در زمان ورود به عرصه انتخابات
سلیمی در اشاره به الزامات حضور مردم/رای دهندگان (هوادار/ غیرهوادار) در زمان ورود به عرصه نتخابات گفت:
داشتن انواع سواد‌های سیاسی، تبلیغی، رسانه ای، خبری، بصری، تحلیلی و...، تلاش برای تشخیص اخبار جعلی و واقعی به روش‌های مختلف، نقش آفرینی در رسانه‌های اجتماعی به ویژه با تعهد، مسئولیت اجتماعی، آگاهی و هوشمندی، اخلاق مداری و. پرهیز از نشر و بازنشر اخبار جعلی، اطلاعات نادرست و گمراه کننده، تصاویر جعلی و دیپ فیکها، پرهیز از رفتار‌های تهییجی و احساسی، توجه به میزان تأثیر محتوا‌ها به خصوص محتوا‌هایی که تعصبات و احساسات را هدف گرفته اند و....
· راه‌های اعتبار سنجی و راستی آزمایی اخبار و اطلاعات و تصاویر
این دکترای علوم ارتباطات در اشاره به راه‌های اعتبار سنجی و راستی آزمایی اخبار و اطلاعات از این موارد یاد کرد:شناسایی منبع منتشر کننده و اطمینان از دامنه وب سایت و کنترل آن در دیگر منابع، در رسانه‌های اجتماعی توجه به تیک آبی کنار نام منبع (اکانت‌هایی که تیک آبی دارند رسانه‌های اجتماعی هماهنگی آدی اکانت با هویت فرد را تایید کرده اند)، توجه به نام نویسنده یا خالق اثر، توجه به ورای تیتر (توجه به اشتباه‌های نگارشی متعدد، اسامی جعلی، ادعا‌های عجیب و غریب و...)، توجه به زمان و تاریخ انتشار (فریب عبارت خبر فوری را نباید خورد) به خصوص در ارتباط با اولین منبع منتشرکننده، دقت در آنچه که آن خبر می‌گوید، نحوه اثبات ادعا (ارجاع به تحقیق، مطالعه و..)، مراقب سوگیری خود بودن (قبول سریعتر اطلاعاتی که دانسته‌های پیشین ما را تایید می‌کنند، در نظر گرفتن واقعیت‌ها فارغ از اعتقاد‌های ما)، تلاش اینگونه محتوا‌ها برای تاثیر احساسات.
این مدرس سواد بصری در خصوص نحوه اعتبار سنجی و شناسایی تصاویر جعلی از واقعی گفت: گرچه ممکن است برخی تصاویر و ویدئو‌ها تنها با هوش مصنوعی قابل شناسایی باشند، با اینها راه‌های شناسایی تصاویر جعلی با روش‌هایی همچون جستجوی معکوس (در بسیاری از وبسایت‌ها و ماشین‌های جستجوی اینترنتی)، توجه دقیق به جزئیات تصویر (توجه دقیق به تمامی جزئیات یک تصویر، توجه به انعکاس اشیاء در سطح براق، اطمینان از درست بودن سایه ها، یافتن اطلاعاتی در مورد وضعیت جوی محل برداشتن عکس، تطبیق زمان و فصلی که عکس ثبت شده با اطلاعات موجود، توجه دقیق به ساختمان ها، نام خیابان‌ها یا پلاک خودروها، برای اطمینان خاطر مقایسه اطلاعات با نقشه محل یا سرویس استریت ویو گوگل توصیه میشود) و بهره گیری از نرم افزار‌های کنترل اصالت عکس امکان پذیر هستند.
سلیمی یادآور شد: نه تنها باید قادر به تشخیص جعلی از واقعی بود حتی باید بین اخبار جعلی، خبر دارای اطلاعات نادرست (ناقص)، خبر دارای اطلاعات گمراه کننده و فریبکارانه و خبر دارای اطلاعات دروغ و... بتوان تفاوت قائل شد. کما اینکه اطلاعات و اخبار نادرست به شدت در حال تغییر هستند و نیاز به هوشیاری بیشتر است.
· الزامات رسانهها در زمان ورود به عرصه انتخابات
· لزوم تشکیل میز اخبار جعلی در رسانهها و نیز ایجاد اتحاد‌هایی با رسانه‌های اجتماعی
سلیمی که خود دارای ۲۵ سابقه کار مطبوعاتی است گفت: ورود رسانهها به عرصه انتخابات نیازمند الزاماتی است که برخی از آنها عبارتند از: بهره مندی مدیران رسانه، خبرنگاران و فعالان رسانه مربوطه از انواع سواد‌های سیاسی، تبلیغی، رسانه ای، خبری، بصری، تحلیلی و...، برنامه ریزی راهبردی برای فعالیت رسانهای در ایام انتخابات با درک همه حساسیت‌های خبری، محتوایی، تصویری، سوژه و...، تشکیل میز اخبار جعلی برای بررسی و تأیید و سپس انتشار آنها به ویژه موارد حساس و مهم برای جلوگیری از انتشار اخبار جعلی، ایجاد اتحاد‌هایی با رسانه ها، مراکز علمی، مطالعاتی، تحلیلی و... برای تشکیل میز اخبار جعلی مشترک، ارائه فراخوان برای جلب مشارکت‌های مردمی با هدف شناسایی اخبار، تصاویر و محتوا‌های جعلی، اختصاصی سرویس و بخشی در صفحه سایت یا نشریه مربوطه به منظور معرفی اخبار جعلی و اطلاعات نادرست و تلاش برای توضیح و آگاهی رسانی، تعامل موثر با روابط عمومی سازمان‌های مرتبط، تدوین منشور اخلاقی و دستورالعمل حضور در رسانه‌های اجتماعی، تعامل موثر با نامزد‌های انتخاباتی، ایجاد اتحاد‌هایی با رسانه‌های اجتماعی داخلی و در صورت ضرورت خارجی، ایجاد واحد رصد و تحلیل با هدف ارائه تحلیل‌های مفید و موثر و پیش بینی‌های لازم، تلاش برای کمک به افزایش سواد‌ها و مهارت‌های مخاطبان /کاربران، تهیه محتوا‌هایی همچون اینفوگرافیک و... برای اشاره به اخبار جعلی، باور‌های نادرست و...
وی همچنین از دیگر الزامات به لزوم تلاش برای شناسایی با اخبار جعلی و انواع اطلاعات نادرست یا گمراه کننده اشاره کرد و با این تأکید که به طور کلی باید مراقب اغتشاش‌های اطلاعاتی باشیم گفت: هر قدر خبر جعلی یا اطلاعات نادرست واقعی‌تر به نظر برسد سریعتر منتشر میشود.
یکی از منابع خبری رسانه‌های رسمی، فضای مجازی است
جواد دلیری، سردبیر روزنامه ایران در ادامه به دو بحثی که خانم سلیمی به آن اشاره داشتند پرداخت و گفت:. یکی از وظیفه‌های رسانه رسمی در این فضاست به آن معنی که شاید به‌عنوان اهالی رسانه نتوانیم مقابله جامعی با فضای مجازی داشته باشیم در آن صورت در وظیفه آنها سنگین‌تر خواهد بود و به قول خانم دکتر سلیمی باید حتماً کاری انجام شود تا زنجیره قطع شود و حال اگر بخواهیم از بحث کرونا استعاره بگیریم و در هر حال مانع زنجیره اخبار غیربهداشتی شویم. در حال حاضر متأسفانه یا خوشبختانه شاهدیم که یکی از منابع خبری رسانه‌های رسمی، فضای مجازی است و آنچه که در این فضا اتفاق می‌افتد به‌عنوان منبع خبری در رسانه‌هایمان نشر میشود که به نظر می‌رسد که روزنامه‌نگاری ما نباید زمینه‌ساز ماندگاری اخبار نادرست شود به‌نوعی اخبار نادرست و گمراه‌کننده و جعلی در همه اشکال، در رسانه‌های رسمی شیوع یابد و منتشر شود.
کنترل حقیقت شکلی از روزنامه‌نگاری مسئولانه است
به نظرم کنترل حقیقت شکلی از روزنامه‌نگاری مسئولانه است و باید حتماً به این موضوع توجه شود و هر نوع خبر و اطلاعاتی منتشر نشود. این مهم در بسیاری از رسانه‌های دنیا در حال اتفاق است و به‌نظر می‌رسد که در کشور ما هم باید به‌عنوان یک اولویت مدنظر قرار گیرد. ذکر منبع، اهمیت و اولویت مهمی دارد که بسیاری از اوقات شاهدیم این موضوع به‌ویژه در اکانت‌های رسمی رسانهها در فضای مجازی مورد توجه قرار نمی‌گیرد و تا خبری منتشر میشود، همه بلافاصله بدون ذکر منبع به اشتراک می‌گذارند. فکر می‌کنم دو منبعی که در برخی از رسانه‌های مطرح دنیا در حال اتفاق است و سال‌ها به‌عنوان کنترل حقیقت مدنظر قرار می‌گیرد، باید مورد توجه رسانه‌های ما هم قرار گیرد و حتماً اخبار، به‌ویژه از نوع بحث انگیز و حساس که به شکل‌های مختلف به اهمیت آن اشاره شد، از دو منبعی بهره ببرند. بخش‌های جدیدی که به‌عنوان راستی‌آزمایی و جهت‌سنجی در دیگر رسانه‌های دنیا ایجاد شده و معمولاً در رسانه‌های ما اتفاق نیفتاده است، باید در رسانه‌های ما وجود داشته باشد. شاید در دو رسانه ستون‌های سرویس‌های اخبار جعلی را مشاهده کنیم که به اعلام آن اخبار می‌پردازند؛ که برای نمونه ما در روزنامه ایران و ایران آنلاین این سرویس را داریم که در بالاترین بخش سایت قرار گرفته و چند سالی است که هر نوع اخبار جعلی منتشره در آن قسمت با همین عنوان اعلام میشود. این اتفاق باید در همه رسانهها بیفتد. بحثی که در رسانهها، به‌ویژه از نوع چاپی کمرنگ شده است، بخش دروازه بانی خبر است. زمانی در رسانه‌های چاپی، این موضوع بسیار مهم بود و افرادی در تحریریه‌های خبر برای این منظور حضور داشتند و در مقطعی که به نوعی منابع رسمی و خبرگزاری‌ها و منابع خبری بسیار کم بودند، مثمر ثمر بود. امروز که با انبوهی از منابع خبری مواجهیم، این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است که وجود آن بسیار ضروری است. به‌لحاظ سنتی کنترل‌کنندگان حاقیقت، افرادی بودند که در اتاق‌های خبر مستقر بودند و اخبار را به جهت استحکام، انسجام و صحت و موارد این چنین حتی آمار و ارقام را ارزیابی می‌کردند. ما در دنیا در مجله‌ای همچون تایم به سال‌های ۱۸۵۰ و ۱۸۶۰ شاهد این کار بودیم، اما در حال حاضر شاهد کاهش این موضوع هستیم. در پژوهش‌های پایان‌نامه‌ام که در حوزه اتاق خبر بود و در آینده کامل‌تر خواهد شد به موضوع اتاق‌های خبر الزامات امروزه آن تأکید کردم و باید گفت مهم‌ترین بخش مورد توجه در اتاق‌های خبر، بخش صحت‌سنجی و راستی‌آزمایی است و میز‌های مختلف تعبیه شده که به عنوان یک الزام بدان توجه میشود و مستقل از بخش‌های مختلف به موضوع دروازه‌بانی خبر و صحت‌سنجی کمک می‌کنند که ضروری است که در رسانه‌های ما بدان توجه شود. موضوع دیگری که توجه به آن اهمیت دارد، توجه و نقش مسئولین، سلبریتی‌ها، افراد مؤثر در فضای مجازی است که ادعا‌های مطرح شده مهم در فضای مجازی را با کمک این افراد برای راستی‌آزمایی به نتیجه برسانیم و کاری کنیم که افراد مسئولیت حرفهای خود را بپذیرند.
آخرین نکته مؤکدی که قصد اشاره به آن را دارم، این است که تا زمانی که روزنامه‌نگاری حرفهای ما متمرکز بر صحت‌سنجی و راستی‌آزمایی و دروازه‌بانی خبر نباشد، قطعاً با کنترل اخبار جعلی مواجه نخواهیم شد و این شیوه ادامه می‌یابد و بخش خطرناک آن این است که این نوع اخبار جعلی و اتفاقات در رسانهها منتشر خواهد شد و قطعاً اثرات مخرب‌تری را به بار خواهد آورد و یکی از اثرات آن که امروز بسیار دامنگیر رسانه‌های ماست، کاهش اعتماد مردم به رسانهها و زمینه‌سازی افزایش بیشتر انتشار اخبار جعلی است.
مدیر کل دفتر در ادامه این سوال را مطرح کرد که: مسائلی همچون دروازه‌بانی خبر، بحران اعتماد و اعتبار و سواد رسانهای مخاطبان بسیار مهم است. حال با توجه به این شرایط چه راهکار و توصیه‌ای برای رسانهها جهت عدم ورود به بازی اخبار جعلی در زمان انتخابات را دارید؟
دو روی سکه مقابله با اخبار جعلی اطلاعات نادرست و گمراه کننده
سلیمی با بیان اینکه مقابله با اخبار جعلی و اطلاعات نادرست و گمراه کننده دو روی سکه دارند گفت: مقابله با اخبار جعلی و اطلاعات نادرست و گمراه کننده با اهداف مختلفی صورت می‌گیرند. یک روی مثبت آن کمک به بهداشت اطلاعاتی و کمک به گردش جریان صحیح اطلاعات و اخبار و روی منفی آن اینکه مقابله با اخبار جعلی وسیله‌ای در خدمت دروازه بانی و اعمال سیاست‌ها و تحقق اهداف سیاسی و ایدئولوژیک و بعضاً برخی سوء استفاده‌ها از سوی انواع رسان ها، افراد حقیقی و حقوقی، دولت‌ها و....
· شاید ما به زودی یکی از قربانیان یا طعمه دیپ فیک باشیم
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه «دیپ‌فیک» به گونه‌ای از فناوری اطلاق میشود که برپایه هوش مصنوعی، به جعل چهره و صدای افراد در قالب فیلم می‌پردازد گفت: دیپ فیکها با اهداف مختلف سیاسی، اجتماعی، تجاری، حتی اعمال فشار‌ها و اخاذی و... ممکن است تولید شوند که برخی از آنها نیز همچون نمونه‌ها زیر اهداف طنز یا هشدار دهی دارند.
وی اضافه کرد: همه حوزه‌ها در معرض دیپ فیکها بوده و این خطر در گام اول سیاستمداران، سلبریتی‌ها و افراد مشهور و اثرگذار و در گام‌های بعدی افراد و اشخاص عادی را تهدید می‌کند. گرچه با این همه سلفی که مردم عادی جهان از خود گرفته اند، شاید به زودی هر یک از افراد معمولی نیز قربانی این فناوری شوند.
· استفاده از فناوری‌های نوین در خدمت انتخابات
این مدرس دانشگاه اظهارداشت: هوش مصنوعی را می‌توان زهر و پادزهری دانست که از آن در تولید اخبار و تصاویر جعلی و دیپ فیکها استفاده میشود و همچنین از آن در مسیر شناسایی این گونه اخبار و تصاویر و... نیز بهره گرفته میشود.
وی افزود:از هوش مصنوعی در کارزار‌های انتخاباتی با هدف یاری در برنامه ریزی و سیاستگذاری، تصمیم سازی، تبلیغات سیاسی، جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات، تأثیر بر رفتار کاربران، تأثیر بر آرا و نظرسنجی‌ها و تجمیع و تحلیل آنها، تعیین راهبرد‌های تبلیغات سیاسی، پیش‌بینی‌ها، تجزیه و تحلیل الگو‌های هدایت تبلیغات مجازی هدفمند، برجسته‌سازی برخی اخبار و رویداد‌ها جهت بهره‌برداری سیاسی و شناسایی و مبارزه با انتشار اخبار جعلی و... بهره گرفته میشود.
سلیمی گفت:میکروتارگتینگ نیز بعضاً در انتخابات استفاده میشود. میکروتارگتینگ یک استراتژی جدید مؤثر بازاریابی است که عبارت از تولید پیام‌های شخصی سازی شده است که بر اساس پیش بینی هوشمند درباره ترجیحات شخص رای دهنده، در اغلب موارد از طریق شبکه‌های اجتماعی، به سوی آنها ارسال میشود.
سلیمی اضافه کرد: از ربات‌ها نیز در جریان برخی انتخابات‌ها استفاده میشود. ربات‌ها نیز ابزار آنلاین جدیدی هستند که از آنها برای گذاشتن کامنت در رسانه‌های اجتماعی، با هدف تبلیغ کردن و ارتقاء جایگاه حزب سیاسی یا نامزد حزب، استفاده میشود. استفاده نادرست از میکروتارگتینگ سیاسی و ربات ها، می‌تواند تهدید بزرگی علیه دموکراسی به شمار آید. کما اینکه ممکن است در خدمت اخبار جعلی و... نیز درآیند.
· رسانه‌های اجتماعی و پیام رسانهای تلفن همراه بستری برای موج آفرینی‌ها و تبلیغات سیاسی
وی همچنین رسانه‌های اجتماعی و پیام رسانهای تلفن همراه را بستری برای موج آفرینی‌ها و تبلیغات سیاسی دانست و با اشاره به نقش رسانه ملی و رسانه‌های جمعی در ایام انتخابات گفت: رسانه ملی که با ایجاد زمینه معرفی نامزدها تریبونی برای ارائه دیدگاهها، نظرات، برنامه‌هاو... و نیز به یاری مناظره‌ها فضایی برای رقابت در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد، باید اینباردرک همه حساسیت‌های شرایط ایفای نقش موثرتری داشته باشد.
او ادامه داد: اینبار انتظار می‌رود تا همه صفحات این رسانه در فضای مجازی نیز از این مهم پشتیبانی کند که اینبار مسئولیت معاونت فضای مجازی صدا و سیما را سنگین‌تر میسازد.
این مدرس سواد رسانهای گفت: رسانهها به ویژه رسانه‌های جمعی بسته به نوع رویکرد و گرایش خود، در تبلیغات سیاسی در چارچوب‌های حزبی، سیاسی، مالی و... در ایام انتخابات رقابت‌های رسانهای خواهند داشت، با این تفاوت که سطح و شدت رقابت وتعامل آنها با رسانه‌های اجتماعی و پیام رسانهای تلفن همراه بیش از پیش خواهدبود.
وی افزود: یکی از نکات مورد تأکید در خصوص رسانه ملی، لزوم تلاش این رسانه را جلب عتماد مردم به ویژه در ایام انتخابات است، چرا که لازمه اثرگذاری، وجودفضایی از اعتماد متقابل است.
· نقش رسانه‌های فارسی زبان خارج کشور و توجه به نقاط قوت آنها
سلیمی با اشاره به نقش رسانه‌های فارسی زبان خارج کشور و جنگ رسانهای سخت‌تر آنها در میدان نبرد مجازی در ایام انتخابات، با مروری برعملکرداینگونهرسانههادراینسالها، ازفعالیتها، رویکرد‌ها و موضع گیری آنها حین و قبل و بعد از انتخابات و تشکیک‌های وارده برای انتخابات و تلاش برای مشارکت حداقلی مردم و... یادکرد و گفت: از این منظر ضمن تولید برنامه‌های موثر داخلی، نباید از رصد اینگونه رسانهها و رفتار‌های آنها غفلت ورزید. در عین حال که از نقاط قوت آنها و تکنیک‌های اثرگذاری و نحوه ساخت برنامه هایشان باید آموخت (منظور کپی کردن نیست).
وی اضافه کرد: برای این کار لازم است این رسانهها از ابعاد منفی و مثبت مورد بررسی قرار گیرند تا بتوانند در ابعاد حرفهای درس‌هایی داشته باشند. یکی از نقاط قوت برخی از این رسانهها پوشش ۲۴ ساعته حوادث یا رویداد‌های حساس است و یا توجه ویژه به نیاز مخاطب و انتخاب روایت‌هایی جذاب برای آنهاست و....
· الزامات و بستر‌های قانونی لازم
وی تصریح کرد: به روزرسانی قوانین مربوط به برگزاری انتخابات، تبلیغات سیاسی، جرائم رایانه‌ای و مصادیق مربوطه و تدوین چارچوب‌ها و کد‌های اخلاقی کارآمد برای هوش مصنوعی، ارائه راهکار‌های مقابله با اخبار جعلی و دیپ فیکها و...، می‌تواند در کیفیت فضای برگزاری انتخابات موثر باشد.
سلیمی ادامه داد: معرفی سایتها، کانال‌ها و حساب‌های رسمی وزارت کشور برای اطلاع از آخرین اطلاعیه‌ها، اخبار، قوانین انتخاباتی و… و نیز معرفی حساب‌های رسمی نامزدها می‌تواند امکان تشخیص آنها را از حساب‌های جعلی فراهم کند.
این فعال رسانهای گفت: استفاده از قالب‌های مختلف محتوایی همچون اینفوگرافیک، موشن اینفوگرافیک و... برای آموزش و اطلاع رسانی در خصوص نحوه نقش آفرینی نامزدها و کاربران در انتخابات در بستر فضای مجازی و چگونگی برگزاری انتخابات به روش‌های مختلف احتمالی در این ایام می‌تواند راهگشا باشد.
این مدرس سواد خبری افزود: به نظر می‌رسد پلیس فتا در این دوران وظایف سنگین‌تری به عهده داشته و می‌تواند زمینه ارائه مشاوره‌های رسانهای و حقوقی برای اطلاع نامزدها و کاربران را در این خصوص افزایش دهد تا از میزان جرائم احتمالی کاسته شود.
وی اضافه کرد: گرچه کارگروه اجرایی سازی سند الزامات پیشگیری و مقابله با اخبار جعلی در مرکز ملی فضای مجازی جلسات خود را با حضور حضور دبیر شورای عالی، وزرا و روسای دستگاه‌های مربوطه در مرکز ملی فضای مجازی تشکیل داده و محور‌های مهم پیشگیری و بازدارندگی، هم افزایی و هماهنگی بین دستگاه‌ها و پشتوانه‌های قانونی و قضایی برای اجرایی سازی آن را نیز مورد بحث و بررسی قرار داده، ولی لازم است این جلسات سرعت بگیرند و هرچه زودتر شاهد نتایج آن باشیم.
او تأکید کرد: از وزارت ارشاد نیز انتظار می‌رود با تعیین چارچوب‌های فعالیت برای رسانه ها، آنها را برای حضور موثر در انتخابات آماده و تشویق نماید.
· لزوم کمک رسانهها و روابط عمومی‌ها به گردش صحیح اخبار و اطلاعات
وی تصریح کرد: یکی از عوامل زمینه ساز شایعات یا اخبار جعلی یا اطلاعات نادرست، عدم پوشش خبری به موقع حوادث و رویداد‌ها (به خصوص رسانه ملی) (با تأکید بر عدم افراط و تفریط در این مسیر) یا عدم ارائه اطلاعات لازم و کافی از سوی سازمان‌ها و نهادها و ارگان‌های مربوطه است. همکاری سازمان‌ها در ارائه اطلاعات و نیز شفاف سازی حوادث و رویداد‌ها به جای پنهان کاری و انکار می‌تواند اثرگذار و راهگشا باشد.
سلیمی گفت: عدم ارائه اطلاعات و اخبار به موقع خود عاملی است برای هدایت مخاطبان و کاربران به دامن رسانه‌های ارائه کننده اخبار جعلی و اطلاعات نادرست یا رسانه‌های زرد، یا رسانه‌های غیررسمی و به ویژه غیرداخلی، در این میان نقش روابط عمومی‌ها در کنار نقش رسانهها نیز مهم جلوه می‌کند چراکه بخشی از وظایف تأمین اخبار و اطلاعات برعهده روابط عمومی هاست.
وی همچنین خواستار پایبندی بیشتر رسانه ها، روابط عمومی ها، بازاریابان، ستاد‌های خبری و... به تولید و انتشار اخبار و اطلاعات و تصویرسازی درست داد‌ها و اطلاعات شد.
او سخنانش را با یک تأکید و یک درخواست به پایان برد: اگر از صحت مطلبی مطمئن نیستید؛ لطفاً حتماً از به اشتراک گذاشتن آن خودداری کنید و همچنین در صورت عدم داشتن سواد‌های نوین، لازم است در بازی نشر و بازنشر شرکت نکرد یا مشارکت مسئولانه مبتنی بر کاوش و کسب حداقلی اطمینان از صحت اطلاعات باشد. این مهم را باید بتوان به فرزندان و اطرافیان نیز آموزش داد.
در خاتمه نشست و در تایید گفته‌های دکتر سلیمی، جواد دلیری افزود:. فکر می‌کنم فضای مجازی ما نقش برجسته‌سازی داشته و به‌صورت شکاف‌زا در حرکت است و بدین صورت در انتخاباتی که در پیش رو داریم، شایعات، اخبار دروغ، اطلاعات گمراه‌کننده و نادرست و انواع آن هم به تبع افزایش خواهد یافت و چاره‌اری جر مقابله با آنها نخواهیم داشت. در این میان روی سخنم بارسانه‌های رسمی است که به‌عنوان وظیفه باید نسبت به گذشته بیشتر به آن توجه کنند و با تولید محتوای به موقع و مورد نیاز مردم، فرصت تولید و انتشار شایعات را از رسانه‌های غیرمسئول و غیررسمی بگیرند. اگر رویکرد ما رسانه‌های رسمی، همچون قبل، همچنان سنتی و صامت و گهگاه منکر باشد و در انتشار محتوا تأخیر داشته باشیم، قطعاً در فضای پیش رو نه‌تن‌ها اثرگذار نخواهیم بود، بلکه در این رسالت مغلوب و در بازدارندگی اخبار و اطلاعات گمراه‌کننده، ناتوان خواهیم شد.
فایل پاور پوینت ارائه شده توسط خانم دکتر سلیمی را نیز می توانید مشاهده نمایید.
