چالش بورسی دولتی‌ها؛ اصلی‌ترین متهم ریزش بورس چه کسی بود؟

بورس از اواخر سال ۱۳۹۸ به دلیل بازدهی فوق العاده‌ای که داشت، بر سر زبان‌ها افتاد و بسیاری از مردم به تکاپو افتادند تا سرمایه‌های خود را به این بازار وارد کنند.

به گزارش بورس تابناک، این هیجان مردم برای ورود به بورس با تشویق‌های پیاپی دولتمردان به خصوص شخص رئیس جمهور در سال ۱۳۹۹ بیشتر و بیشتر شد و شاخص کلی که به عنوان دماسنج بازار سرمایه در ۵ فروردین ماه سال گذشته بر روی سطح ۵۰۸ هزار و ۶۶۱ واحدی قرار داشت، یکباره شیب تندی در جهت صعود به خود گرفت و تا ۱۹ مرداد ماه سال گذشته به سطح دو میلیون و ۷۸ هزار واحد رسید؛ اما نوزدهم مرداد ماه ۹۹ روز سیاه سهامداران بورس بود! روز سیاهی که سرآغاز هشت ماه قرمزپوشی بازار سرمایه و خون دل خوردن سهامداران بود.

از تیرماه ۹۹ زمزمه‌هایی پیرامون ریزش بازار سرمایه مطرح و نامه اقتصاددانان به رئیس کل بانک مرکزی و همچنین عملکرد خود بانک مرکزی از دیدگاه سهامداران به تهدیدی جدی برای بازار سرمایه تبدیل شده بود.

در مرداد ماه نیز یک جرقه که از کابینه دولت زده شد، کل بازار سرمایه را به آتش کشید؛ جرقه‌ای که از اصطکاک دو وزارتخانه اقتصاد و نفت بر سر صندوق پالایش یکم ایجاد شد.

هر چند در آن زمان علیرغم آنکه سهامداران بانک مرکزی و بعد دو وزارتخانه اقتصاد و نفت را مقصر ریزش بازار می‌دانستند،  دولت و به خصوص بانک مرکزی و وزارتخانه‌های اقتصاد و نفت زیر بار این حرف نمی‌رفتند و خود را حامی بازار سرمایه نشان می‌دادند!

با شروع رقابت‌های انتخاباتی و کاندیداتوری عبدالناصر همتی، رئیس کل سابق بانک مرکزی، حالا حقایق در حال آشکار شدن است!

عبدالناصر همتی که در چهاردهم خرداد ۱۴۰۰ در شبکه اجتماعی کلاب هوس حاضر شده بود درباره دلیل سقوط بورس گفت: به اعتقاد بنده، آغاز سقوط  بورس از زمانی شروع شد که دو وزیر اقتصاد و نفت در خصوص عرضه پالایشی یکم به اختلاف رسیدند و روز‌های منفی بازار سرمایه شروع شد؛ بنابراین، دلیل ریزش شاخص کل بورس، کاهش نرخ سود بین بانکی نیست و وزیر اقتصاد و نفت در این خصوص مقصرند و باید پاسخگو باشند.

 

فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد در جریان همایش طرح قانونی بانک مرکزی نقد‌ها و نظر‌ها که در وزارت اقتصاد برگزار شد، با اشاره به اثرگذاری فروش اوراق بر کنترل نرخ تورم اظهار کرد: از ۳۰۰ هزار میلیارد تومان اوراق استفاده کردیم که البته تمام این عدد برای فروش نبوده است. باید توجه داشته باشیم که اگر فروش اوراق انجام نمی‌شد، به تورم فعلی کشور ۳۶ درصد اضافه می‌شد. یعنی همین تورمی که الان بانک مرکزی حساب کرده است باید به اضافه ۳۶ درصد می‌کردیم.

دژپسند تاکید کرد: اگر نرخ بهره بین بانکی که تحت نظر یک دستگاه (بانک مرکزی) است با سوء مدیریت مواجه نمی‌شد بهبود بازار سهام به گونه‌ای بود که اتفاقاً می‌توانستیم به بانک مرکزی در هدایت نقدینگی کمک کنیم. چنانکه در مهرماه و آبان ماه وزارت اقتصاد به کمک بانک مرکزی در هدایت نقدینگی آمد.

دژپسند گفت: از تیرماه که نرخ بهره بانکی صعودی شد، از یکجا به بعد روند شاخص بورس را نزولی کرد. این نقطه کجاست؟ آنجاست که نرخ بهره بانکی به ۱۷ درصد رسید. البته شاخص کل تنها تابع این نرخ بهره بانکی نیست و یکی از عوامل موثر این مساله بوده است. از نرخ بهره بین بانکی ۲۰ درصد به بعد این نرخ بر شاخص کل مسلط شد.

وزیر اقتصاد با اشاره به اینکه اگر سوء مدیریت بر نرخ بهره بین بانکی رخ نمی‌داد و بازار سرمایه روند خوب خود را ادامه می‌داد و سیاست‌های افزایش عرضه از طریق عرضه سهام دولتی و تجهیز منابع صورت می‌گرفت، افزود: اگر وضعیت صعودی بازار سهام ادامه پیدا می‌کرد، به هیچ عنوان دولت مجبور به استفاده از بحث‌های فرابودجه‌ای مثل تبصره ۴ قانون بودجه نمی‌شد.

وزیر اقتصاد اظهار داشت: زمانی که نرخ بهره بین بانکی پایین بود، هفته‌ای ۸ هزار میلیارد تومان اوراق فروخته می‌شد، اما با افزایش نرخ بهره بین بانکی، فروش اوراق دولت به شکل وحشتناکی افت کرد. سال قبل به سختی ۱۲۵ هزار میلیارد تومان اوراق نقدی فروخته شد، اگر برخی می‌گویند بانک‌ها به صورت اجباری اوراق نقدی دولت را خریداری کردند، باید تاکید کرد، هیچ الزامی از سوی دولت در این حوزه نبود بلکه اختیاری این روند عمدتا در بانک‌های دولتی انجام شد.

دژپسند با بیان اینکه انحراف نظارت بانک مرکزی از سال ۹۷ شروع شد اظهار کرد: مشکل از جایی شروع شد که بانک مرکزی نظارت مجمعی را دنبال کرد و در نظارت بر یک بانک مشکل‌دار و تعصب بر روی آن بانک، در اسفندماه ۱۱ هزار میلیارد تومان از طریق اوراق به این بانک کمک کرد، اما همین بانک مرکزی حاضر نشد به اندازه ۱۱ هزار میلیارد ارز بخرد و بازار سرمایه را نجات بدهد.


همان گونه که دیده می‌شود حالا پس از گذشت حدود نه ماه از ریزش بازار سرمایه و در حالی که سهامداران همان زمان مقصرین و مسببین ریزش بازار را معرفی می‌کردند و کسی زیر بار این تقصیر نمی‌رفت، دارد مشخص می‌شود چه کسانی در این ریزش بازار و آب شدن سرمایه مردم مقصر بودند.