به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، گرمازدگی شرایطی است که علائم آن شامل تعریق شدید و ضربان قلب سریع و در نتیجه گرم شدن بیش از حد بدن است، این حالت یکی از سه سندرم مربوط به گرما است، در حقیقت گرمازدگی خفیف‌ترین و گرما گرفتگی (گرفتگی عضلات بر اثر گرما) شدیدترین آن است.
پوست خنک، مرطوب و مور مور شده در اثر گرما، تعریق شدید، ضعف، سرگیجه، خستگی، نبض ضعیف و سریع، فشار خون پایین هنگام ایستادن، گرفتگی عضلات، حالت تهوع و سردرد از علائم گرما زدگی در تابستان است.
علل گرمازدگی شامل قرار گرفتن در معرض دمای بالا، به ویژه هنگامی که با رطوبت زیاد و فعالیت بدنی شدید همراه باشد، در صورت عدم دریافت درمان سریع، گرمازدگی می‌تواند به سکته قلبی منجر شود، خوشبختانه در بسیاری از موارد گرما زدگی قابل پیشگیری است.
در چه شرایطی مراجعه به پزشک الزامی است؟
اگر فکر می‌کنید دچار گرمازدگی شده‌اید، در ابتدا لازم است که:
- تمام فعالیت‌های خود را متوقف کرده و استراحت کنید.
- به مکان خنک‌تری بروید.
- آب خنک یا نوشیدنی‌های ورزشی بنوشید.
- در صورت وخیم شدن علائم در طی یک ساعت با پزشک خود تماس بگیرید، اگر با کسی هستید که علائم گرمازدگی دارد، در صورت گیجی یا آشفتگی، از دست دادن هوشیاری یا عدم توانایی در نوشیدن، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- اگر دمای مرکزی بدن (اندازه گیری توسط دماسنج مقعدی) به ۱۰۴ درجه فارنهایت (۴۰ درجه سانتیگراد) یا بالاتر برسد، به مراقبت‌های پزشکی فوری نیاز خواهید داشت.
رفع گرمازدگی با شربت شیرین ممنوع!
در حالت عادی درجه حرارت بدن بین ۳۶ تا ۳۸ درجه است، افزود: گرمازدگی به حالتی گفته می‌شود که دمای بدن به مدت طولانی و به دلایل محیطی و استعداد فردی به بیش از ۴۰ درجه افزایش یابد. بهتر است افراد آب خنک حاوی یخ در قالب بطری با خود داشته باشند تا در صورت تشنگی یا مواجهه با گرما از آن استفاده کنند و اگر برای مدت مدیدی قرار است در گرما باشند، مقداری نمک یا آب‌لیمو در آب نوشیدنی خود بریزند. وجود قند در مایعات هم عاملی برای دفع آب بدن است، چرا که هضم قند نیاز به آب دارد، بنابراین مصرف نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه و شربت در این موارد توصیه نمی‌شود.
از قهوه و چای بپرهیزید
نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و چای ادرارآور است و سبب از دست دادن آب بدن می‌شود و خوردن آن در فصل تابستان توصیه نمی‌شود. کاهش مایعات در بدن سبب گرمازدگی می‌شود و ما همزمان با از دست دادن مایعات در بدن سدیم و املاح هم از دست می‌دهیم بنابراین نمی‌توانیم آب ساده را جایگزین کنیم و یکی از علت‌هایی که در فصل تابستان مردم مایل به خوردن مایعات شیرین مانند شربت بنوشند همین امر است.
بهترین راه پیشگیری از گرمازدگی خوردن آب حاوی چند قطره آب‌لیمو و کمی نمک است که می‌تواند جلوی گرمازدگی را تا حدی بگیرد. نوشیدنی‌های گازدار ترجیحاً نباید استفاده شود چرا که دستگاه گوارش را به هم می‌ریزند و خوردن خاکشیر و شربت به لیمو بهترین نوشیدنی برای جلوگیری از گرمازدگی است.
تخم شربتی (دانه گیاه ریحان) به علت اینکه بعد از مصرف، دانه‌ها لعاب‌دار می‌شوند بهترین راه برای نگه‌داشت آب بدن است. همچنین مایعات خیلی سرد را فوراً نباید نوشید چرا که تعادل سیستم گوارش و ایمنی را بر هم می‌زند.
خوردن مایعات در طی روز چه می‌خواهد آب باشد یا آب میوه برای سلامت بدن مفید است، مصرف لیمو ترش در فصل تابستان توصیه می‌شود، افراد می‌توانند لیمو ترش را با آب و کمی شکر مخلوط کرده و مصرف کنند، خوردن شربت آب لیمو به همراه نعنا به کم کردن دمای بدن در هنگام اوج گرفتن گرما کمک می‌کند.
همان‌طور که ثابت شده مصرف کافی مایعات بدون قند مصنوعی می‌تواند در کاهش وزن بدن کمک کند. در روزهای گرم، نوشیدنی‌های خنک طرفدارهای بیشتری پیدا می‌کنند، اما گاهی تنها نمی‌توان با آب روزها را گذراند، چرا که افت فشار و گرمازدگی در روزهای گرم بیشتر است، بنابراین خوب است از میوه‌های تازه و خوشمزه این فصل برای درست کردن نوشیدنی‌های سالم استفاده کنیم و از آبمیوه‌های مصنوعی که پر از رنگ‌های شیمیایی و اسانس هستند، دوری کنیم.
هشت میوه برای خنک ماندن در گرمای تابستان
میوه‌های تابستانی به تنوع، خوشمزگی و رنگین‌بودن شناخته می‌شوند و حتی می‌توانند جایگزین برخی وعده‌های غذایی شوند، توت‌ها، گلابی، انگور، هلو، زردآلو و سیب و خربزه و طالبی در این گروه قرار می‌گیرند، برخی میوه‌ها از قبیل: گلابی، خیار، انگور، طالبی و هندوانه سبب خنک ماندن بدن در فصل گرما هستند، این میوه‌ها سرشار از آنتی اکسیدان‌های ضروری هستند و علاوه بر آن، بخش قابل توجهی از آن‌ها را آب تشکیل داده و مصرف آن‌ها سبب می‌شود بدن در مواجهه با گرما، آب کافی داشته باشد.
میوه‌های مفید برای خنک ماندن در گرمای تابستان عبارتند از:
خیار: خیار حاوی آب فراوانی است و یک میوه مفید برای فصل گرما است. یک نوشیدنی سبز با مقدار زیادی خیار و چند قطره لیموترش پیشنهادی عالی برای رفع تشنگی و خنک ماندن است.
هندوانه: می‌شود تابستان باشد و هندوانه در آن نباشد، تابستان و هندوانه دو یار جدا نشدنی هستند، این میوه خاصیت خنک کنندگی بالایی دارد و آب مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند. ٩٠درصد هندوانه آب است و کمک می‌کند در گرما بدن‌تان آب کافی را در خود داشته باشد. همچنین هندوانه حاوی مقدار زیادی ویتامین A و C است، چربی ندارد و در آن لیکوپن (آنتی‌اکسیدانی که به جلوگیری از سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی کمک می‌کند) پیدا می‌شود.
هلو: این میوه علاوه بر آنکه یک انتخاب مناسب برای فصل گرماست؛ حاوی مقادیر فراوانی ویتامین A و C می‌باشد که در شادابی و سلامت پوست بسیار مؤثر است.
سیب: هر سیب به طور متوسط دارای ۹۵ کالری و ۴ گرم فیبر می‌باشد. همچنین، حاوی یک نوع فیبر محلول به نام پکتین است که برای مقابله با گرسنگی و کاهش وزن بسیار مؤثر است.
آناناس: تنها منبع شناخته شده برای نوعی آنزیم به نام برمولین است که برای کاهش التهاب و التیام زخم‌ها در بدن بسیار مؤثر است.
لیمو ترش: مرکبات اثر خنک کنندگی و سم زدایی باور نکردنی در بدن دارند، افزودن چند قطره لیموترش تازه به یک لیوان آب و نوشیدن آن نه تنها برای تقویت سیستم ایمنی و شادابی پوست مؤثر است بلکه تمایل شما را به نوشیدن آب بیشتری در روز افزایش می‌دهد.
کدو سبز: حاوی مقادیر زیادی ویتامین C می‌باشد. کدو منبع غنی منگنز است. این ماده معدنی از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند (به خصوص در تابستان و هنگامی که بیشتر در معرض آسیب‌های نور خورشید قرار دارید) و انتخاب مناسبی برای فصل گرما است.
خربزه: آب زیادی دارد و کمک می‌کند در گرمای زیاد و دمای بالای هوا آب بدن‌مان حفظ شود، طالبی و خربزه هر دو کالری کمی داشته و پتاسیم فراوانی دارند. اگرچه این دو، منبع غنی مواد غذایی نیستند، اما میزان کم پروتیین، چربی و کربوهیدرات، آن‌ها را برای کاهش وزن، دیابت، فشارخون و اختلالات قلبی و عروقی ایده‌آل می‌کند. خربزه همچنین به‌عنوان یک داروی ادرارآور تلقی می‌شود که به دفع سموم ناخواسته در بدن کمک می‌کند.
در گرمای تابستان می‌توانید به هویج رنده‌شده اعتماد کنید، قند موجود در این سبزیجات طبیعی هستند، در نتیجه علاوه بر انرژی‌رسانی، آب بدن‌تان را هم تأمین می‌کنند. خوردن هویج رنده‌شده که از قبل در یخچال گذاشته‌اید، علاوه بر اینکه خنک‌تان می‌کند، میزان زیادی ویتامین، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر به بدن‌تان می‌رساند.
توت فرنگی
توت‌فرنگی سرشار از آب است و در عین حال شیرینی آن می‌تواند بهترین دسر پس از غذا باشد، فرقی نمی‌کند که آن را به صورت میوه تازه میل کنید یا اینکه از قبل کمپوت تهیه کرده باشید، در هر حال توت‌فرنگی دوست روزهای گرم است، البته در تهیه کمپوت یا پوره آن نیاز به شکر زیاد ندارید، یادتان باشد که توت‌فرنگی و همچنین هلو سرشار از آب هستند.
سبزیجات خنک
خیار، تربچه، کاهو و سبزیجاتی مثل اسفناج و منداب و نعناع در گروه سبزیجات خنک قرار می‌گیرند. همه این سبزیجات دارای مقدار فراوان آب بوده و می‌توانند خون را رقیق کرده و به بدن کمک کنند تا گرما آزاد کند که این عمل اثر خنک‌کننده دارد. راه‌های زیادی برای ترکیب این سبزیجات در رژیم غذایی وجود دارد. فقط کافی است تا آن‌ها را در سالاد تابستانی خود بریزید، در یک کاغذ برنج بپیچید تا رول‌های سبزیجات به سبک تایلندی درست کنید یا آن‌ها را در سوپ سرد گازپاچو پوره کنید.
به این توصیه‌ها توجه کنید
خام بخورید: خوشبختانه برای ما میوه‌ها و سبزیجات خام یک غذای تابستانی عالی هستند و نیاز به آماده‌کردن نداشته یا کار کمی دارند، اگر باید غذا بپزید، به روش‌های آشپزی سریع فکر کنید؛ ازجمله بخار پزکردن، سفید کردن و سرخ‌کردن سریع.
ادویه بزنید: این مسأله اتفاقی نیست که بیشتر مردمی که در نواحی گرم دنیا هستند، غذاهای ادویه‌دار زیاد می‌خورند، مقدار متعادل از ادویه‌هایی مثل زنجبیل تازه، فلفل قرمز، کاین و فلفل سیاه در ابتدا شما را گرم می‌کنند، اما در واقع به خنک شدن‌تان کمک می‌کنند، مقداری فلفل قرمز به ماهی بریان‌شده یا آبی که مرغ را در آن می‌خوابانید، اضافه کنید یا با زنجبیل تازه رنده‌شده، روغن کنجد، سویا و سرکه سفید، سرکه خنک‌کننده درست کنید.
شربت‌های سنتی برای جلوگیری از گرما زدگی
در فصول گرم سال به دلیل شدت گرمای هوا، قوت هاضمه معده کاهش می‌یابد، بنابراین باید از غذاها و نوشیدنی‌های سبک که هضم راحتی دارند استفاده کرد، شربت‌های مفید برای استفاده در روزهای گرم تابستان عبارتند از:
شربت تمرهندی
مقدار مصرف این شربت ۷۰ گرم در هر وعده است که همراه با آب به میزان دلخواه میل می‌شود، این شربت موجب تسکین تهوع ناشی از صفرا و لینت شکم شده و باعث کاهش عطش می‌گردد و صفرا و اخلاط سوخته را از بدن دفع می‌کند.
شربت زرشک
زرشک مقوی معده گرم مزاجان است و باعث رفع تشنگی می‌شود اما مصرف زیاد این شربت برای افراد با غلبه سردی و ضعف سیستم عصبی مناسب نیست.
شربت های سنتی و میوه های تابستانی کاهش گرمازدگی کدامند؟
شربت عناب
این شربت برای پاکسازی و تصفیه خون بسیار مفید است. همچنین افرادی که به دلیل غلبه خلط دم، حجامت می‌کنند بهتر است قبل از حجامت به مدت ۱۵ روز از این شربت میل کنند، مصرف عناب و در برخی موارد شربت آن در افرادی که معده‌های سرد و بیمار دارند باعث نفخ می‌شود؛ در این صورت می‌توان از کمی عسل استفاده کرد.
ماءالشعیر طبی
نوشیدن این مایع می‌تواند در برابر استرس گرمایی و تشنگی و تحلیل رطوبات، فرد را محافطت کند، البته کسانی که معده سرد یا تر دارند بهتر است در هر لیوان آن یک قاشق مرباخوری عسل حل کنند و سپس بنوشند، ماءالشعیر طبی نباید غلیظ و ژله‌ای شود وگرنه تأثیر معکوس خواهد داشت، اگر جو کاملاً مرغوب باشد رنگ ماءالشعیر به سرخ ملایم و کمرنگ مایل می‌شود.
شربت به‌لیمو
آماده کردن این شربت در فصل پاییز صورت می‌گیرد که در بازار موجود باشد، این شربت خنک کننده و نشاط آور بوده و تقویت کننده معده است.
