عصر، عصر فناوری است اما قانون همگام با سرعت تکنولوژی پیش نمی‌رود و حالا این موضوع به چالش بزرگ و نگران کننده‌ای تبدیل شده است. در واقع خلاءهای قانونی که در رابطه با پلتفرم‌ها وجود دارد و قوانینی که به صورت روشن و شفاف بیان نشده از بزرگ‌ترین ترس‌های صاحبان استارتاپ هاست. مشخص نبودن حد و حدود مسئولیت پلتفرم‌ها از اساسی‌ترین موضوعات این حوزه به شمار می‌رود و همین موضوع باعث شده که گل‌ها نهادهای نظارتی در تصمیم گیری‌های خود با مشکلاتی رو به رو شوند.
می‌دانیم که کارکرد پلتفرم‌ها تجاری و فنی است بنابراین کاربران زیادی هم دارند. حالا اگر بر فرض کاربری هم سعی داشته باشد از فضای ایجاد شده سوءاستفاده کند به معنی رغبت صاحبان و مالکان آن پلتفرم نسبت به جرم نیست.
اما بهتر است نگاهی دقیق‌تری داشته باشیم و ببینیم که نظر حقوقدانان نسبت به این موضوع چیست.
حدود مسئولیت پلتفرم‌ها از دیدگاه حقوقی
از نظر کامبیز نوروزی، حقوقدان و متخصص حقوق رسانه، مدیران سایت و پلتفرم‌ها مسئول محتوایی که در آن فضا منتشر می‌شود هستند اما نکته ظریفی در اینجا پنهان است. به عبارت دیگر مدیران و صاحبان پلتفرم‌ها مسئولیتی از باب رفتاری که بعد از انتشار تصویر یا متن در پلتفرم مطرح می‌شود ندارند. فرض کنید در پلتفرمی آگهی فروش یک اتومبیل منتشر شده است اما بعد مشخص می‌شود که اتومبیل مسروقه است و سارق می‌خواهد مال مسروقه بفروشد، در اینجا پلتفرم مسئولیتی ندارد. پس نتیجه می‌گیریم اگر آگهی در ظاهر موجه باشد و مشکلی نداشته باشد نمی‌توان پلتفرم یا سایت را زیر سؤال برد.
چه زمانی یک پلتفرم مجرم شناخته می‌شود؟
نوروزی در قسمت دیگری از صحبت‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند که مجرم شناخته شدن یک پلتفرم شرایطی دارد و از منظر حقوقی کسی «مجرم» است که مرتکب عنصر مادی یک جرم شده باشد. برای مثال کسی مجرم شناخته می‌شود که تبلیغات مجرمانه کرده باشد. همچنین کسی که آگاهانه و عامدانه به اتفاق افتادن جرم کمک کرده باشد به عنوان «معاون جرم» شناخته می‌شود.
صرفاً بارگذاری یک آگهی هیچ مشکل قانونی ندارد. بنابراین در چنین مواردی پلتفرم‌ها مرتکب جرمی نمی‌شوند. از سوی دیگر صاحبان پلتفرم یا سایت‌ها از نیت آگهی گذارنده هیچ اطلاعی ندارند و در اینجا چیزی حتی با عنوان معاونت در جرم هم مصداق پیدا نمی‌کند چرا که هیچ یک از عناصر مادی و معنوی در چنین مواردی محقق نشده است.
راستی آزمایی آگهی از وظایف پلتفرم نیست
امید علوی، حقوقدان هم به این موضوع اشاره می‌کند که بارگذاری یک آگهی در چارچوب پلتفرم هیچ مشکلی ندارد و مسئولیتی برای صاحبان و مدیران پلتفرم‌ها ایجاد نمی‌کند، اما گاهی همین آگهی‌ها محلی برای سوءاستفاده و به اصطلاح کلاه‌برداری می‌شود. به گفته او راستی آزمایی آگهی‌ها هم از مسئولیت پلتفرم‌ها خارج است. در اصل یک آگهی برای انتشار باید شرایط و ضوابطی داشته باشد و در صورت رعایت آن‌ها امکان انتشار پیدا می‌کند. پس با این حساب مسئولیت عواقب آگهی به عهده کسی است که به آگهی مراجعه می‌کند چرا که پلتفرم‌های این‌چنینی فقط وظیفه دارند تا آگهی را به دست کسی که به آن نیاز دارد برسانند و سنجیدن و راستی آزمایی آگهی با مراجعه کننده است.
این حقوقدان بحث مسئولیت‌های پلتفرم‌ها را به خارج از کشور می‌کشد. به گفته او در قوانین کشوری مثل آمریکا هم مسئولیت به عهده صاحبان و مدیران پلتفرم نیست. چون در این موارد اولین چیزی که در نظر گرفته می‌شود بحث تسهیل کسب و کار است و برای کارهایی با این وسعت پیش‌بینی چنین مشکلاتی شده است و اگر شرایط قانونی رعایت شده باشد پلتفرم‌ها تا جایی که ممکن است محکوم نمی‌شوند.
در آخر اینکه بهتر است برای کسب و کارهای نوظهور از جمله استارتاپ‌ها قوانین روشن و واضح‌تری وضع شود چرا که امروزه بخش بزرگی از نیازهای مردم از طریق همین پلتفرم‌ها مرتفع می‌شود پس بهتر است حقوقدانان و ناظران نگاه دقیق، منطقی و جامع‌تری به این موضوع داشته باشند.
