بین الملل تابناک: مذاکرات در وین همچنان در جریان است و این روزها مذاکره کنندگان سرگرم تهیه متن نهایی مذاکرات هستند و رایزنیها در این رابطه از یکشنبه گذشته که دیپلمات های ارشد گروه ۱+۴ و ایران برای نخستین بار در دور هشتم تشکیل جلسه دادهاند شدت گرفته است.
رایزنی ها در چارچوب دور هشتم مذاکرات وین به منظور رفع تحریم های آمریکا علیه ایران امروز نیز در شهر وین پایتخت اتریش در جریان است. در همین راستا نشست مذاکره کنندگان ارشد ایران، اتحادیه اروپا و ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) در هتل کوبورگ شهر در وین در حال برگزاری است.
پیش از این نیز جلسه دوجانبه علی باقری رئیس هیأت مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران و «انریکه مورا» هماهنگکننده گفتوگوها در هتل کوبورگ برگزار شد. از سوی دیگر نشست های کارشناسی نیز از صبح امروز (سه شنبه) برگزار شده و همچنان ادامه دارد.
شبکه اقتصادی بلومبرگ امروز در گزارشی چهار سناریوی پیش روی مذاکرات وین و تاثیر آنها بر بهای جهانی نفت را بررسی و پیش بینی کرد که در هر صورت بهای طلای سیاه از ۱۰۰ دلار فراتر خواهد رفت.
به گزارش ایرنا، در گزارش منتشر شده در تارنمای بلومبرگ آمده که نتیجه مذاکرات هسته ای ایران برای معامله گران بازار نفت اهمیت بی سابقه ای یافته است.
بهای نفت خام در سال جاری میلادی با ۱۰ درصد افزایش به ۸۵ دلار در هر بشکه رسیده و بسیاری از تحلیلگران معتقدند که دیر یا زود و برای نخستین بار در هشت سال گذشته سه رقمی خواهد شد.
سه رقمی شدن شتابناک بهای نفت و یا کاهش قیمت آن تا حد زیادی به بازگشت ایران به بازارهای جهانی انرژی بستگی دارد.
فرانسیسکو بِلانچ تحلیلگر بانک آمریکا معتقد است که امسال گفت و گوهای وین عامل تعیین کننده در میزان تولید نفت بوده و بزرگترین ریسک بازار به شمار می رود.
بلومبرگ در ادامه این گزارش به بررسی سناریوهای محتمل و تاثیر آنان بر بازار نفت پرداخت.
توافق جامع
دستیابی به یک توافق بهای جهانی نفت را به شدت کاهش خواهد داد.
به گفته سازمان بین المللی انرژی، تهران می تواند مقادیری از حدود ۸۰ تا ۹۰ میلیون بشکه نفت خام ذخیره شده را که بخش عمده ای از آن در بازار آسیا قرار دارد، به فروش رساند. ایران می تواند همزمان تولید خود را افزایش داده و ظرف شش ماه آن را از ۲.۵ میلیون بشکه در روز که بیشترش به مصرف بازار داخلی می رسد، به ۳.۸ میلیون بشکه برساند.
احتمالا پالایشگاه های چین که به صورت رسمی خبر از واردات نفت ایران داده جزو نخستین خریداران این تولید افزوده خواهند بود.
به گفته بانک آمریکا، مجموع صادرات نفتی ایران یک سال پس از توافق جامع بالغ بر ۴۰۰ میلیون بشکه خواهد شد که برای تغییر توازن بازارهای جهانی به نفع مازاد عرضه نفت کافی خواهد بود. به گفته این موسسه مالی، بهای نفت تا نیمه سال جاری میلادی به ۱۲۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید ولی در سه ماهه چهارم به میانگین ۷۱ دلار در هر بشکه کاهش خواهد یافت که بخشی از آن به دلیل مازاد عرضه ناشی از افزایش صادرات ایران خواهد بود.
توافق موقت؟
با وجود تکذیب صریح ایران، سخن از توافق موقت روز به روز بییشتر می شود. معلوم نیست که در چنین سناریویی تهران بتواند از رفع تحریم های نفتی برخوردار شود که در غیر این صورت سیگنال افزایش قیمت ها به بازار داده خواهد شد.
دفتر مشاوره انرژی انگلیسی اف جی ای (FGE) جزو موسساتی است که پیش بینی کرده در توافق موقت نیز ایران از امتیازات چشمگیری در حوزه انرژی برخوردار شود. به گفته اف جی ای، چنین توافقی در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۲ به دست می آید و تا پایان سال تهران ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه بر فروش نفت خام خود خواهد افزود.
تداوم وضعیت کنونی
اختلافات شدید طرف های مذاکره کننده به کندی فرآیندی که از آوریل ۲۰۲۱ آغاز شده انجامیده و دیپلمات ها را به این فکر انداخته که این وضعیت بلاتکلیفی تا چند ماه آینده ادامه یابد.
بانک سرمایه گذاری آمریکایی گلدمن سَکس اعلام کرده که محتملترین حالت آن است که تا پایان سال جاری توافقی به دست نیاید و ایران تولید نفت خود را در سال ۲۰۲۳ افزایش دهد. حتی در آن زمان نیز به دلیل نگهداری نامناسب میادین نفتی، خطوط لوله و دیگر زیرساختها از سال ۲۰۱۸ تاکنون بعید است که بازگشت ایران به بازارهای جهانی سریع باشد.
در چنین شرایطی بهای نفت خام برنت دریای شمال در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۲ به ۱۰۰ دلار افزایش خواهد یافت.
شکست احتمالی مذاکرات
شکست مذاکرات وین و خروج ایران یا یکی دیگر از قدرتها از گفت و گوها شدیدترین رشد قیمت ها را رقم خواهد زد.
در چنین شرایطی حملات پهپادی و حمله به کشتیرانی در منطقه خاورمیانه افزایش خواهد یافت و در کنار نگرانی بازار از کفایت مازاد تولید کنونی برای جبران اختلالات احتمالی در بازار، حملات مذکور به جهش بهای نفت می انجامد.
به گفته گروه آمریکایی اوراسیا، اگر اسرائیل یا آمریکا برای نابودی اماکن هسته ای ایران دست به حمله ای بزنند، بهای نفت خام تا ۱۵ درصد افزایش می یابد و آن را به حدود ۱۰۰ دلار یا بیشتر در هر بشکه خواهد رساند.
به رغم اینکه دیپلمات های حاضر در مذاکرات وین از روند رو به جلو گفت و گوهای ایران و گروه ۱+۴ سخن می گویند، وزیر امور خارجه انگلیس امروز در حرفهایی غیرسازنده و متناقض با آنچه در روند مذاکرات می گذرد، مدعی شد که مذاکرات درحال نزدیک شدن به بن بستی خطرناک است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، وی خطاب به نمایندگان پارلمان انگلیس افزود: این مذاکرات، فوریت دار است و پیشرفت به اندازه کافی سریع نبوده است.
لیز تراس با بیان اینکه انگلیس به همکاری نزدیکی با متحدانش در زمینه این مذاکرات ادامه می دهد، در عین حال ادعا کرد: اما مذاکرات در حال رسیدن به بن بست خطرناکی است.
تراس بدون اشاره به خروج دولت وقت آمریکا در سال 2018 از برجام به عنوان عامل فروپاشی این توافق و نیز بدون اینکه حرفی از عمل نکردن طرف های اروپایی این توافق به تعهداتشان بزند، ادعا کرد: ایران باید اکنون انتخاب کند که آیا می خواهد به توافق دست یابد یا مسئول فروپاشی برجام (توافق هسته ای) باشد و اگر برجام فروپاشد، همه گزینه ها روی میز قرار می گیرد.
میخائیل اولیانوف مذاکره کننده ارشد روسیه در گفتوگوهای وین با انتشار پیامی در توئیتر نوشت: امروز با صادق معرفی نماینده دائم کویت (نزد سازمانهای بینالمللی مستقر در وین) دیدار کردم و او را در جریان وضعیت مذاکرات وین درباره احیای برجام قرار دادم.
وی افزود: ما همچنین در مورد چشم انداز گفتوگوهای امنیتی منطقه ای در خلیج فارس گفت وگو کردیم.
اولیانوف پیشتر با نمایندگان هیاتهای سعودی و کره جنوبی هم دیدار و آنها را در جریان آخرین وضعیت مذاکرات وین قرار داده بود. وی با این حال در گفتوگو با خبرنگاران تصریح کرد که این مذاکرات ارتباط مستقیمی با روند گفتوگوها ندارد.
نشریه «والاستریت ژورنال» بامداد سهشنبه خبر داد که دو عضو دیگر تیم مذاکرهکننده آمریکایی به دلیل اختلاف نظر با مواضع «رابرت مالی» سرپرست این تیم در قبال ایران، مذاکرات وین را ترک کرده و به واشنگتن بازگشتند.
والاستریت ژورنال به نقل از افراد مطلع از روند مذاکرات وین نوشت: «با رسیدن گفتگوهای احیای برجام با ایران به مرحله حساس، در تیم مذاکرهکننده آمریکا بر سر سختگیری با تهران و زمان خروج از مذاکرات، اختلافهایی پدید آمده است».
بر اساس این گزارش، برخی از اعضای تیم آمریکا پس از اصرار به رویکرد سختگیرانهتر در مذاکرات رفع تحریمهای ایران، تیم را ترک کردند یا از مذاکرات کنار کشیدند.
در ادامه این خبر آمده است: «همانطور که شبکه انبیسی گزارش داد، ریچارد نفیو یکی از ۳ نفری بود که ما گزارش دادیم به دلیل اختلافات در مورد نحوه اجرای گفتگوها، چند روز پیش از مذاکرات عقب نشینی کرد، اگرچه یکی از مقامات ارشد وزارت امور خارجه میگوید فقط ۲ نفر اما ما میدانیم که آقای نفیو از اوایل دسامبر در وین نبوده است».
والاستریت ژورنال نوشت به اطلاعاتی دست یافته که نشان میدهد اختلافات در تیم آمریکا در رابطه با طیفی از مسائل از جمله اینکه «آیا مذاکرات را در اوایل دسامبر پس از بازگشت تیم جدید ایران به وین و عقب نشینی از امتیازات قبلی ایران قطع کنیم یا خیر و همچنین اینکه چقدر در اجرای تحریمها سخت میتوان عمل کرد» بهوجود آمده است.
این نشریه همچنین تصریح کرد: «[آمریکاییها] در مورد اینکه آیا سال گذشته برای محکوم کردن ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی فشار بیاورند یا نه و در مورد اینکه بازگرداندن زمان گریز ۱۲ ماهه واقعاً چه زمانی ممکن است، اختلافاتی داشتهاند».
این رسانه آمریکایی با تاکید بر اینکه باید توجه داشت که اینها تمام اختلافات درون تیم مالی نبودند، توضیح داد: «[این اختلافات] شکاف بزرگی را در تیم آمریکا ایجاد کرده است. برخی از تصمیمات سیاستی که افرادی از آن خشنود نبودند پس از بحث و گفتگو در سطوح عالی دولت اتخاذ شد».
مذاکره کننده ارشد روسیه میگوید که طرفها مشغول تدوین بخش مهمی از متن پایانی مذاکرات هستند. او پس از پایان دومین نشست گروه ۱+۴ و ایران در توئیتی نوشت که هنوز برخی از مسائل باقی مانده در بخش مهم متن پایانی باقی مانده است.
متن پایانی که از آن به عنوان تصمیم (Decision) یاد میشود دارای سه ضمیمه در حوزه رفع تحریم ها، تعهدات هستهای و نحوه پیاده سازی اقدامات طرفین است. شنیدهها حاکیست که در حوزه تحریمها و راستی آزمایی پیشرفت های بیشتری نسبت به تضامین حاصل شده است؛ اما هنوز موضوعات مهمی در این زمینه باقی مانده و باید تصمیمات اساسی اتخاذ شود.
اخیرا رابرت مالی سرپرست هیات آمریکایی حاضر در وین در مصاحبه ای با رویترز، با تعیین یک پیش شرط غیرمرتبط با روند گفت و گوها، از یکی دیگر از رفتارهای غیرسازنده واشنگتن درمسیر گفت وگوها پرده برداشت.
او درتازه ترین موضع گیری واشنگتن درقبال مذاکرات وین، با گره زدن موضوع مذاکرات به مسائل غیرمرتبط، ادعا کرده است که شکل گیری توافق در این گفت و گوها بدون آزادی زندانیان آمریکایی در ایران بعید خواهد بود.
جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که هیچ پیش شرطی را در مذاکرات نمیپذیرد و گفتوگوها در مسیر مشخص و با دستور کار دقیق پیش میرود.
واشنگتن تعیین پیش شرط برای بازگشت به برجام را رد کرد
همزمان با ادامه مذاکرات در وین به منظور برداشتن تحریمهای غیرقانونی ایران، اظهارنظرهای مقامهای ارشد آمریکایی درباره این مذاکرات و برخی دیگر از موضوعات مرتبط با ایران ادامه دارد.
به گزارش وبسایت وزارت خارجه آمریکا، «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری عصر روز دوشنبه (به وقت واشنگتن) به سوالات خبرنگاران درباره مذاکرات وین و اظهارات اخیر رابرت مالی نماینده ویژه واشنگتن در امور ایران در خصوص لزوم آزاید زندانیان آمریکایی در ایران پاسخ داد.
یک خبرنگار حاضر در نشست خبری روز دوشنبه از ند پرایس سخنگوی این وزارتخانه سوال کرد: «وزیر امور خارجه ایران روز دوشنبه گفت که (مقامهای ایران) اگر احساس کنند میتوانند با ضمانتها به توافق خوبی برسند، آمادهاند مذاکره مستقیم با آمریکا را بررسی کنند. آیا ارتباطی در این مورد صورت گرفته است؟ و آیا شماها (مقامهای دولت آمریکا) به گفتوگوی مستقیم با آنها فکر میکنید؟»
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به این سوال گفت: «ما آماده ملاقات مستقیم هستیم. ما همواره این موضع را داشتهایم که تعامل مستقیم با ایران در مورد مذاکرات برجام و سایر موضوعات بسیار مفیدتر خواهد بود».
ند پرایس ادامه داد: «این به فرمتهای دوجانبه و همچنین چندجانبه گسترش مییابد. نشست مستقیم ارتباط موثرتری را ممکن میسازد، که برای دستیابی سریع به تفاهم در مورد بازگشت متقابل به پایبندی به برجام، ضروری است».
وی مدعی شد: «با توجه به سرعت پیشرفتهای هستهای ایران، زمان برای اینکه مزایای منع گسترش سلاحهای هستهای ناشی از برجام محقق شود، به سرعت در حال از دست رفتن است...در نتیجه ما به طور مداوم بسیار شفاف گفتهایم که توانایی تعامل مستقیم (بین آمریکا و ایران) به این اهداف کمک میکند».
خبرنگار حاضر در نشست سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از ند پرایس سوال کرد: « با توجه به موضع کنونی شما و صحبتهای آنها، آیا باید انتظار داشته باشیم که به زودی این (گفتوگوی مستقیم) اتفاق بیفتد؟ آیا دلیلی وجود دارد که این اتفاق به زودی رخ دهد؟ آیا به طور غیرمستقیم ارتباطی مبنی بر تحقق این امر صورت گرفته است؟»
پرایس در جواب گفت: «باید از مقامها در تهران بپرسید. این اولین بار نیست که به این نکته اشاره میکنیم. ما این نکته را تا کنون به طور مداوم بیان کردهایم. ایرانیها بر فرمت غیرمستقیم در وین اصرار دارند. ما مدتهاست که به این واقعیت توجه کردهایم که گفتوگوهای غیرمستقیم بهویژه در مورد موضوعی با این پیچیدگی و اهمیت، مانع است. بنابراین موضع ما روشن بوده است. من (در پاسخ به سوالی که کردید) شما را به مقامهای ایران ارجاع میدهم».
در ادامه این نشست، یک خبرنگار درباره اظهارات روز گذشته «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با موضوع لزوم ازادی «زندانیان آمریکایی و دو تابعیتی» در ایران سوال کرد.
خبرنگار گفت: «فرستاده ویژه (رابرت) مالی گفت که تصور اینکه آمریکا با ایران به توافق برسد، سخت است مگر اینکه گروگانهای آمریکایی آزاد شوند. چرا دولت حاضر نیست به طور صریح بگوید که تا زمانی که شهروندان آمریکایی آزاد نشوند، به برجام نمیپیوندند؟»
ند پرایس در جواب گفت: «خوب، چیزی که فرستاده ویژه گفت این است که "تصور بازگشت به توافق هستهای برای ما بسیار سخت است در حالی که چهار آمریکایی بیگناه در گروگان ایران هستند". این نکتهای است که او قبلاً بارها به آن اشاره کرده است، پس این قبلا بوده و اصلا نباید خبر (جدیدی) باشد. همچنین میتوانم به شما بگویم که این حرف برای ایرانیها هم خبری (خبر جدیدی) نیست. این موضع را قبلاً هم غیر مستقیم از ما شنیدهاند».
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ادامه داد: «البته فرستاده ویژه (رابرت مالی) همچنین به این نکته اشاره کرد که این موضوعات در مسیرهای جداگانهای عمل میکنند، و آنها در مسیرهای جداگانه عمل میکنند به یک دلیل بسیار ساده: در بهترین حالت، بازگشت متقابل به پایبندی به برجام یک گزاره نامشخص است».
وی افزود: «ما میخواهیم ببینیم این آمریکاییهایی که سالها بر خلاف میل خود و به دور از خانوادههایشان بازداشت شدهاند، هر چه زودتر (به آمریکا) بازگردند. گره زدن سرنوشت آنها به گزارهای که قبلاً گفتم در بهترین حالت نامشخص است، به اهداف ما خدمت نمیکند، منافع آنها را تامین نمیکند. بنابراین به همین دلیل است که اینها به تعاملات ما معنا و رنگ میدهد اما اینها در مسیرهای جداگانهای عمل میکنند».
خبرنگار حاضر در نشست سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بعد از این اظهارات ند پرایس خطاب به او درباره سخنان رابرت مالی گفت: «اما ند! نوعی که شما دارید حرف میزنید، خیلی بیشتر شبیه به یک پیش شرط است؟»
ند پرایس در جواب گفت: «یک بار دیگر باید بگویم، این صدق (اظهارات مالی درباره زندانیان آمریکایی در ایران، پیش شرط نبوده است) نمیکند. هر گونه ارتباط مستقیم یا صریح دقیقاً به این دلیل وجود دارد که بازگشت متقابل به پایبندی به برجام در بهترین حالت یک پیشنهاد نامشخص است. ما میخواهیم بازگشت این آمریکاییها یک پیشنهاد مشخص باشد و بنابراین این مسائل را جدا از هم نگه میداریم».
در حالی که پیشرفت مذاکرات رفع تحریمها در وین به انجام اقدامات عملی از سوی آمریکا وابسته است، «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید نیز شامگاه دوشنبه در کنفرانس خبری خود گفت که واشنگتن آماده مذاکرات مستقیم و فوری با ایران برای پیشبرد مذاکرات هستهای است.
این اظهارات در واکنش به سخنان عصر روز دوشنبه (دیروز) «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مراسم اختتامیه همایش ملی ایران و همسایگان در مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه بیان شده است.
وزیر امور خارجه ایران در این نشست گفت: «طرف آمریکایی از طرق مختلف پیامهایی را ارسال میکند که خواهان سطحی از مذاکره مستقیم با ایران است. مذاکرات ما با ۱+۴ است و مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا از طریق NonPaper و از طریق مورا و یکی دو کشور عضو برجام در وین است. گفتوگوهایی که بعضا در برخی از کانالهای مجازی منتشر میشود که ایرانیها در حال مذاکره مستقیم با آمریکاییها هستند به هیچ وجه صحت ندارد، ولی در عین حال اگر در روند مذاکرات به مرحلهای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمهاش این باشد که سطحی از گفتوگو را با آمریکا داشته باشیم، آن را نادیده نخواهیم گرفت».
تحلیلگران مسائل سیاست خارحی و روابط بینالملل، معتقدند که مقامهای دولت جو بایدن با ارائه پیشنهاد برای گفتوگوی مستقیم، از یک سو به دنبال انداختن توپ در زمین ایران بوده و از طرف دیگر قصد دارند از این پیشنهاد به عنوان حربهای برای شانه خالی کردن از مسئولیتهای دولت آمریکا برای بازگشت به توافق برجام استفاده کنند؛ توافقی که واشنگتن به صورت غیر قانونی و یکجانبه در تاریخ هجدهم اردیبهشت سال ۱۳۹۸ از آن خارج شد.