بین الملل تابناک: مذاکرات هستهای میان ایران و گروه ۴+۱ وارد روزهای پایانی و سرنوشت ساز خود شده است و در حالی که برخی منابع خبری، از شکست قریب الوقوع مذاکرات سخن میگویند، برخی دیگر معتقدند تلاشها برای احیای برجام ادامه دارد و شانس توافق بیشتر از عدم توافق است.
انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیهای مشترک در جلسه شورای حکام آژانس اتمی امروز سهشنبه مدعی شدهاند طرفها به نهایی کردن توافق در مذاکرات وین بسیار نزدیک هستند.
این سه کشور بدون اشاره به اقداماتی که لازم است کشورهای غربی در خصوص برجام انجام دهند از ایران خواستهاند با انجام پارهای اقدامات برای «اجرای مجدد» توافق هستهای مهیا شود.
در این بیانیه آمده است: «ما با نگرانی خاطرنشان میکنیم که از زمان آخرین نشست شورای حکام در ماه نوامبر ایران پیشبرد برنامه هستهای خود را از طریق توسعه ذخائر اورانیوم غنیشده خود و انجام دادن فعالیتهایی که باعث ایجاد دانش دائمی و برگشتناپذیر میشود ادامه داده است.»
«محمد رضا غائبی» سرپرست نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان های بین المللی در وین، امروز (سه شنبه) ۱۷ اسفند ماه ضمن سخنرانی در نشست شورای حکام با موضوع راستی آزمایی و نظارت بر اجرای برجام در جمهوری اسلامی ایران، مواضع اصولی کشورمان را تشریح کرد.
سرپرست نمایندگی دائم کشورمان با اشاره به محرومیت ایران از حقوق مشروعه خود ذیل برجام بواسطه خروج آمریکا و اعمال سیاست رسوای فشار حداکثری توسط این کشور، اطهار داشت: کوتاهی سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا در اجرای تعهدات خود و جبران نقض آشکار قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی ایالات متحده، چاره ای برای ایران جز توسل به تنها راه حل موجود، یعنی توقف اجرای تعهدات متقابل که به صراحت در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام مجاز شمرده شده است، باقی نگذاشت.
غائبی در ادامه با اشاره به تصویب قانون مجلس شورای اسلامی سه سال پس از خروج آمریکا از برجام و محقق نشدن الزامات مندرج در قانون مذکور در بازه زمانی تعیین شده و در نتیجه انجام اقدامات جبرانی ذیل آن و در قالب بندهای مربوطه برجام توسط دولت ایران، افزود: جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده است در صورتی که طرفهای دیگر به اجرای کامل و قابل راستیآزمایی تعهدات خود در چارچوب برجام بازگردند، اقدامات جبرانی خود را برمیگرداند.
وی همچنین تأکید کرد که با این حال، آژانس طبق موافقتنامه پادمان به تاسیسات هسته ای ایران دسترسی منظم دارد و گزارشهای مدیرکل، جلوه بارزی از سطح بیسابقه شفافیت در برنامه و فعالیتهای هستهای ایران است.
این دیپلمات کشورمان همچنین با اشاره به پیشرفت های اخیر در همکاری ها بین ایران و آژانس و همچنین توافق دوجانبه پنجم مارس بین دو طرف، در پایان خطاب به دولت های عضو تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران به طور جدی و موثر در مذاکرات با اعضای برجام جهت رسیدگی به مسائل مرتبط برای احیای برجام شرکت کرده است. پیشرفت چشمگیری در مذاکرات تاکنون حاصل شده است و در صورتی که آمریکا و سایر اعضای برجام حسن نیت خود را نشان دهند و تصمیمات سیاسی لازم و درستی برای رفع سریع تحریم های ظالمانه و غیر انسانی اتخاذ کنند، جمع بندی موفقیت آمیز مذاکرات دور از دسترس نیست.
معاون هیأت نمایندگی آمریکا در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین بیانیهای درباره جلیه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی با موضوع «راستیآزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل» صادر کرد.
در این بیانیه آمده است: «همانطور که در گزارش مدیر کل [آژانس بینالمللی انرژی اتمی] روشن است، همزمان با پیشروی مذاکرات به سمت بازگشت دوجانبه به اجرای کامل برجام، ایران در حال توسعه دادن به فعالیتهای هستهای خودش به طرق مختلف از جمله از طریق نصب ظرفیتهای بیشتر غنیسازی، مستقر کردن سانتریفیوژهای پیشرفته و انباشت اورانیوم غنیشده فراتر از محدودیتهای برجام است.»
مقام آمریکایی در ادامه، بدون توجه به اینکه خروج آمریکا از برجام عامل تشدید تنشها بر سر برنامه هستهای ایران بوده اقدامات تهران را تنشزا توصیف کرده و بار دیگر گفته که زمان بسیار اندکی برای «بازگشت دوجانبه به برجام» باقی مانده است.
او تصریح کرده است: «علیرغم اقدامات تنشآمیز ایران، زمانی نه چندان زیاد برای توسل به دیپلماسی مستحکمی که بتواند ما را در مسیر بازگشت دوجانبه به اجرای کامل برجام قرار دهد باقی مانده است. این توافق، ابزاری حیاتی برای رفع نگرانیهای دیرپای جامعه بینالمللی درباره برنامه هستهای ایران است.»
مقام آمریکایی در ادامه گفته چنانچه این گفتوگوها موفق شوند بازگشت به برجام، دستاوردی قابل توجه برای دیپلماسی بینالمللی خواهد بود.
این بیانیه در حالی صادر شده که دفتر مدیر اطلاعاتی آمریکا امروز سهشنبه در جدیدترین گزارش موسوم به «ارزیابی سالانه تهدیدها» اذعان کرده که فعالیتهای جمهوری اسلامی ایران در راستای ساخت سلاح هستهای نیست.
در این گزارش آمده است: «ارزیابی ما همچنان این است که ایران در حال انجام دادن فعالیتهای کلیدی برای ساخت سلاح هستهای نیست.»
در ادامه این گزارش آمده است: «در جولای ۲۰۱۹، بعد از خروج آمریکا از برجام در مه ۲۰۱۸ ایران برخی فعالیتها را که از محدودههای برجام فراتر میرفت را از سر گرفت. اگر ایران از تخفیفهای تحریمی برخوردار نشود مقامهای ایرانی احتمالاً غنیسازی بیشتر اورانیوم تا ۹۰ درصد را مدنظر قرار خواهند داد.
در این گزارش تصریح شده ایران همواره از سرگیری فعالیتهای هستهای خودش را به عنوان پاسخی بازگشتپذیر به خروج از برجام معرفی کرده و این پیام را ارسال کرده که چنانچه ایالات متحده تحریمها را رفع کرده و به تعهدات برجامیاش پایبند شود، پایبندی کامل خود به برجام را از سر خواهد گرفت.
دفتر مدیر اطلاعاتی آمریکا در جدیدترین گزارش موسوم به «ارزیابی سالانه تهدیدها» اذعان کرده که فعالیتهای جمهوری اسلامی ایران در راستای ساخت سلاح هستهای نیست.
در این گزارش آمده است: «ارزیابی ما همچنان این است که ایران در حال انجام دادن فعالیتهای کلیدی برای ساخت سلاح هستهای نیست.»
در ادامه این گزارش آمده است: «در جولای ۲۰۱۹، بعد از خروج آمریکا از برجام در مه ۲۰۱۸ ایران برخی فعالیتها را که از محدودههای برجام فراتر میرفت را از سر گرفت. اگر ایران از تخفیفهای تحریمی برخوردار نشود مقامهای ایرانی احتمالاً غنیسازی بیشتر اورانیوم تا ۹۰ درصد را مدنظر قرار خواهند داد.
در این گزارش تصریح شده ایران همواره از سرگیری فعالیتهای هستهای خودش را به عنوان پاسخی بازگشتپذیر به خروج از برجام معرفی کرده و این پیام را ارسال کرده که چنانچه ایالات متحده تحریمها را رفع کرده و به تعهدات برجامیاش پایبند شود، پایبندی کامل خود به برجام را از سر خواهد گرفت.
خبرگزاری فرانسه به نقل از «آنه کلر لجندر» سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور نوشت: توافق هستهای با ایران «بسیار نزدیک» است و تاخیر در مذاکرات باعث میشود تا توافق برای احیای برجام به خطر بیفتد.
وی افزود: ما به توافق بسیار نزدیک هستیم و ضروری است تا زمانی که هنوز میتوانیم، مذاکرات را به نتیجه برسانیم.
بازگشت علی باقری به وین
علی باقری که بامداد امروز برای ادامه مشورتها به تهران بازگشته بود، صبح فردا چهارشنبه برای ادامه مذاکرات به وین باز می گردد.
جلسات کارشناسی و رایزنیهای غیررسمی در وین امروز نیز ادامه داشته است.
با وجود پیشرفت قابل توجه مذاکرات، هنوز موضوعات مهمی باقی مانده است و توافق نهایی هنوز حاصل نشده است و زمان قطعی برای آن وجود ندارد. دستیابی به توافق نهایی، تنها با اتخاذ تصمیمات سیاسی لازم از سوی طرفهای غربی به ویژه واشنگتن در دسترس خواهد بود.
ادعای فایننشال تایمز: قطر بین ایران و آمریکا میانجیگری میکند
«فایننشال تایمز» به نقل از افراد مطلع ، مدعی شد قطر نقش خود را برای میانجیگری بین ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران تشدید کرده است.
به ادعای این روزنامه انگلیسی، قطر به درخواست واشنگتن و تهران به عنوان یک واسطه عمل کرده و مذاکرات در پایتخت اتریش را تکمیل میکند تا بین دشمنان دیرینه اعتمادسازی کند. طبق این گزارش، دوحه پیامهایی را بین بازیگران اصلی منتقل کرده و برای رفع نگرانیهای ایران، از جمله موارد مربوط به درخواست این کشور مبنی بر ارائه تضمین از سوی دولت بایدن در این خصوص که هیچ دولت آینده ایالات متحده نمیتواند بهطور یکجانبه از توافق، مانند ترامپ خارج شود، تلاش کرده است.
فایننشال تایمز به نقل از یک دیپلمات مطلع از نقش قطر ادعا کرد، مقامات قطری همچنین برای تسهیل گفتوگوهای مستقیم بین واشنگتن و تهران، در صورت حصول توافق، تلاش کردهاند تا اطمینان حاصل شود که هر گونه موضوع باقی مانده، مانند تبادل زندانیان و رفع تحریمهای اضافی، در آینده قابل بررسی است.
این دیپلمات گفت: هر دو طرف واقعاً به توافق نیاز دارند و تمایل در هر دو طرف وجود دارد، اما بزرگترین مشکل، اعتماد است؛ هر کدام فکر میکنند طرف مقابل آن را نمیخواهد، که درست نیست.
طبق این گزارش، یک مقام ارشد آمریکایی هم گفت که اقدامات قطر درحمایت از تلاشها برای ازسرگیری اجرای کامل برجام، فوقالعاده مفید بوده است. به ادعای این نشریه، یک مقام ایرانی از گفتوگو درباره نقش خاص قطر خودداری کرد، اما گفت که قطر و یکی دو کشور دیگر در برخی موارد پیامهایی [از سوی آمریکا] آوردهاند.
این دیپلمات مورد استناد فایننشال تایمز همچنین مدعی شد که هم آمریکا و هم ایران میخواهند در صورت دستیابی به توافق ،به مذاکرات ادامه دهند. این دیپلمات مدعی شد: بزرگترین اشتباه در توافق ۲۰۱۵ توقف مذاکرات پس از امضای آن بود. در ابتدا، هیچ یک از طرفین به یکدیگر اعتماد نداشتند و به نشانههایی از حسن نیت نیاز داشتند، اما اکنون حرکتهای مثبتی وجود دارد. ایرانیها اکنون بایدن را فردی میدانند که میتوانند با او مذاکره کنند.
طبق این گزارش، این دیپلمات که از گفتوگوهای قطر مطلع است، گفته که تهران ابتدا میخواست اختلافاتش با آمریکا در توافقی برای احیای توافق هستهای به صورت جمعی در نظر گرفته شود. اما پیام اروپاییها، قطریها و دیگر میانجیگران این بود که «این بسیار دشوار خواهد بود، (ابتدا) بر سر برجام که هر دو طرف به آن نیاز فوری دارند توافق کنند و موضوعات دیگر را برای گفتوگوهای جداگانه حفظ کنند یا به گفتوگوها درباره موضوعات دیگر، مانند تحریمهای دیگر، پس از امضای توافق ادامه دهند».
به نوشته فایننشال تایمز، مقامات ایرانی گفتهاند که مسائل باقیمانده شامل درخواستهای تهران برای تضمین از آمریکا است که کارشناسان گفتند تقریبا غیرممکن است که بایدن تضمین کند هیچ دولت آینده آمریکا از توافق خارج نخواهد شد.
این دیپلمات در ادامه گفت: «نگرانی بدون (دریافت) تضمین این است که ایرانیها با یک چشم باز وارد شوند و آماده باشند که تا دو سال دیگر آمریکا دوباره آن (توافق) را ترک کند». به ادعای وی، «ایرانیها میتوانند از این دو سال برای گسترش اعتماد و روابط با اتحادیه اروپا و آسیا و ایجاد اعتماد بنیادی بیشتر و مذاکرات دیگر با آمریکا استفاده کنند».