به گزارش تابناک به نقل از برنا؛ اگر هنوز نمی دانید چگونه باید فرزندانتان را در مقابل محتویات رسانه های مختلف مدیریت کنید می توانید در تعطیلات نوروز نظرات کارشناسان حوزه کودک و نوجوان با محوریت رسانه را از نظر بگذرانید.
دکتر حسین ابراهیمی مقدم، متخصص روانشناسی و استاد دانشگاه، در خصوص ریشه‌یابی علاقه گروه سنی نوجوان به دیدن آثار خط قرمز دار و گاهی جنسی گفت:ما در طی فرآیند رشد، فقط یک رشد جسمانی نداریم، در کنار آن رشد شناختی که در نحوه حل مسئله تغییرات به وجود می آورد و کیفیتا متفاوت می شود،رشد اخلاقی داریم که در تشخیص خوب و بد تغییرات به وجود می آورد و نگاهش متفاوت می شود، رشد اجتماعی داریم که ارتباطات اجتماعی و تاثیرات آن در زندگی می گذرد را متحول می کند،رشد معنوی داریم که رابطه او با منبع وحی و خدا است و اینکه چگونه در زندگی اش انسانی معنویت گرا باشد.و این رشد معنوی و اخلاقی در اکثر اوقات رابطه بسیار نزدیکی دارند و در نهایت رشد جنسی داریم، در این رشد جنسی فردی که به عنوان کودک و خردسال محسوب می شد و هیچ توانایی جنسی و باور کردن و یا بارور شدن نداشته است کم کم این توانایی در او به وجود می آید و اتفاقا برای بقای نسل انسان کاملا ضروری است لذا کاملا درست و ضروری است که فرد نوجوان از نظر رشد جنسی در سن نوجوانی که به اصلاح می گوییم دوران بلوغ که عمدتا در ایران و در پسر ها از 13 تا 15 سالگی و در دختر ها 10 تا 12 سالگی آغاز می شود هورمون های جنسی آن ها فعالیتشان بیشتر می شود و خواه ناخواه در درونشان یک غلیان و تحولی به وجود می آید. به همین خاطر ما شاهد این هستیم که تمایلات و برانگیختکی هایشان شروع می شود.
او افزود: از آن طرف صفات ثانویه جنسی را هم به همراه خود دارد هورمون های جنسی در پسران منجر به رشد ریش و سبیل و بم شدن صدا و در دختران منجر به برآمدگی سینه ها و فرم بدن آن ها زنانه می شود و این ها باعث می شود که هم خودشان به خود توجه بیشتری دارند و هم جامعه به آن ها توجه بیشتری می کند و طبیعی است که این توجه ها باعث می شود که بیشتر به فکر فرو بروند و اگر در محیط هایی باشند که این عوامل بیشتر باشد تاثیراتش هم بیشتر خواهد شد.
بیشتر بخوانید
کودکان در معرض خطر رسانه ای!/ مدیریت کودکان در مقابل محتویات مسموم رسانه‌ای!
اخبار مهم فرهنگ و هنر برنا
ابراهیم مقدم ادامه داد: در گذشته های نه چندان دور شاهد این بودیم که کسانی که در روستا ها زندگی می کردند زودتر به سن بلوغ جنسی می رسیدند چون شاهد روابط جنسی احشام و دام ها بودند و در زندگی شهر نشینی کمتر این موارد دیده می شد در حال حاضر این مسئله برعکس شده به دلیل دیدن فیلم ها و تصاویری که بیشتر ریشه ی جنسی دارند و در زندگی شهرنشینی می دیدیم که بلوغ زودتر اتفاق می افتاد و درحال حاضر شاهد این هستیم که چه در شهرستان ها و چه در شهر ها به یک اندازه شده است چون استفاده از برنامه های متفاوت و فضای مجازی به یک اندازه در دسترس همه هست بنابراین در گام اول این مسئله را به عنوان یک موضوع کاملا طبیعی می بینیم که ریشه در بقای نسل انسان دارد و اگر نباشد بحث هایی مثل رفتن به سمت ازدواج و رفتن به سمت جنس مخالف و از این دست مسائل به طور طبیعی اتفاق نمی افتد اما زمانی این مسئله مشکل به وجود می آورد که شاهد این باشیم که فرد در سن نامناسب در برنامه های نامناسب اسیر بشود و آن وقت معضلات خاص خود را به همراه دارد.
این روانشناس درباره نقش خانواده در این مسیر گفت: خانواده نقش خیلی مهمی را ایفا می کند به این دلیل که ما شاهد این هستیم که اولین تحریک ها و اولین دیدن ها در خود خانواده اتفاق می افتد و اگر زمانی فرزند نوجوان و یا حتی کودکی که می تواند این تصاویر را در ذهنش ثبت کند شاهد روابطی باشد که نباید، در این سن ببینید و نباید این روابط را در ارتباط با اعضای خانواده مشاهده کند با توجه به مسائل اخلاقی،عقیدتی و فرهنگی ای که در آن زندگی می کنیم،آن وقت می بینیم که این تصورات جنسی در او بیشتر می شود و در بعضی مواقع شاید احساس گناه همراهش باشد و حتی شاید یک باور درست از روابط جنسی در ذهنش نداشته باشد بنابراین احساس کند که یکی از طرفین درحال اذیت شدن و یا رنج کشیدن است و این می تواند تاثیر ذهنی نامناسبی در ذهنش بگذارد و تا مدت ها حس کند که روابط جنسی روابط کثیف و نادرستی است و در آینده می تواند در رابطه خود با همسرش تاثیر منفی بگذارد. اگر خانواده ای روابط محبت آمیز ، عاشقانه و عاطفی را بتواند به خوبی از روابط جنسی تفکیک کند و نشان بدهند که همه ی افراد خانواده باید نسبت به هم عشق بورزند البته این به معنای این نیست که این روابط، روابطی باز و عریانی است اما اینجا رشد نوجوان خیلی بهتر صورت می گیرد و زمانی که خانواده ها بی مبالاتی هایی انجام می دهند چه در نوع پوشش و چه در گفتار و رفتارشان دیگر نمی توان انتظار داشت فرزندانشان در چارچوب های اخلاقی درستی حرکت کند.
ابراهیم مقدم درخصوص نقش رسانه ملی در این زمینه اظهار داشت: در دنیای مجازی و فضای اینترنت کلیپ ها و فیلم هایی پخش می شود که باید خانواده در این زمینه کنترل روی فرزندانشان داشته باشند و هر از گاهی گروه هایی که در آن عضو هستند و یا سایت هایی که می بیند را چک کنند و در عین حال روشن گری هایی را برای فرزندان داشته باشند که استفاده از این سایت ها می تواند تاثیرات نا مناسبی را داشته باشد، البته باید غیر مستقیم گفت. در رسانه ملی هم که نقش عمده ای دارد می بینیم که هیچ گونه فیلم،نمایش و تئاتری که بخواهد جنبه سرگرم کننده و جنبه اطلاع رسانی درستی داشته باشد وجود ندارد، خیلی از مواقع شبکه های متفاوت چه در رادیو و چه در تلویزیون هیچ برنامه سرگرم کننده ای وجود ندارد و مجبورا باز به سمت گوشی همراه می رویم و این مسئله بسیار حائز اهمیت است به دلیل اینکه رسانه ملی باید نیاز های افراد در سنین متفاوت را بسنجد و برنامه هایش را گروه بندی کند و هر گروه سنی باید برنامه های خاص خود را داشته باشد که بتوانند در زمانی که بیشترین تعداد بازدید کننده وجود دارد آن برنامه ارائه شود و افراد بتوانند برنامه ریزی کنند در غیر این صورت می بینیم که اقبال با کسانی است که شبکه های مجازی را می گردانند و احتمال دارد کسانی که این کار را انجام می دهند خیلی اصطلاحا دوست ما نباشند و دنبال این نباشند که انسان ها در یک صراط مستقیم حرکت کنند.
این روانشناس به چگونگی هدایت مسیر ذهنی نوجوان به سمت صحیح پرداخت و گفت: لزوما اینکه فرد به سمت جنس مخالف کشیده می شود سمت غلطی نیست ، اول باید این تفکر را تغییر بدهیم و فکر نکنیم اگر کودک و یا نوجوانانمان به مسائل جنسی فکر می کند ایراد دارد در صورتی مشکل است که وسواس گونه باشد و یا به زمینه های دیگر زندگی اش لطمه وارد کند و یا اینکه زمان زیادی را به این مسئله اختصاص بدهد و چیزهایی که تحت عنوان انحرافات جنسی است را نشان دهد اینجا باید حتما هم با روشنگری ها و هم ارائه کارهایی که می تواند به درستی وقتش را پر کند مانند ورزش و تفریحات مناسب و... او را به سمت درست سوق دهیم. در بعضی موارد هم می توانیم کسانی را مثال بزنیم که این افراد در ورطه ی این مسائل غرق شدند و در حقیقت زندگیشان را به طور کلی نابود کرده اند و نتوانستند در مسیر درست حرکت کنند در غیر این صورت اگر در یک راه درست درحال تلاش و کوشش است و کار های روزمره اش را انجام می دهد و این افکار را هم در کنارش دارد و حتی شاید در آینده او را به ازدواج وا دارد اشکالی ندارد اما از طرفی این مسئله هم بد است که به جای فکر کردن به جنس مخالف به همجنسش فکر کند و این مسئله را هم در نظر داشته باشیم که می تواند در پاره ای از موارد اختلال محسوب شود.
ابراهیم مقدم در پایان گفت: مسلم می دانم که خانواده های فهمیده از گذشته بستر و زمینه این را فراهم کردند تا فرزندان و نوجوانانشان در یک چارچوب اخلاقی درست حرکت کنند اما اگر باز هم نمی توانند در این مسیر موفق شوند توصیه می کنم حتما با یک روانشناس در ارتباط باشند تا شاید لازم باشد بررسی های دقیق تری صورت بگیرد و در پاره ای از موارد می شود روی بعضی از افکارها مشاوره های اصولی انجام داد تا منجر به رشد مشکلات بعدی نشود.
فروغ اسرافیلیان: والدین باید سواد رسانه‌ای‌شان را تقویت کنند!
فروغ اسرافیلیان، روانشناس و استاد دانشگاه، در خصوص ریشه‌یابی علاقه گروه سنی نوجوان به دیدن آثار خط قرمزدار و گاهی جنسی گفت: امروزه در فضایی زندگی می‌کنیم که توسعه سریع فناوری‌های وب ما را به عصری به نام عصر سایبری دعوت کرده و دسترسی آسان و شرایط ایجاد شده از بیماری کرونا باعث شده بسیاری از نیازهای ما اعم از آموزش، خرید روزانه یا دسترسی به اخبار و اطلاعات دوره‌های آموزشی از طریق شبکه‌های اجتماعی صورت گیرد. در این میان کودکان هم از این فضا بی‌بهره نیستند و اگر زمانی بردن گوشی همراه به مدرسه خط قرمز بود و تخلف محسوب می شد امروزه مدارس به داخل گوشی همراه آمده است و دسترسی به اطلاعات برای کودکان و نوجوانان بسیار راحت تر شده است به گونه‌ای که در استفاده از این ابزار‌ها شاید فرزندان از والدین جلوتر باشند و در ادامه به پیامدها و آثار منفی آن می پردازیم.
او افزود: یکی از موضوعاتی که به درستی در سوال شما به آن اشاره شد مواردی است که در فرهنگ ما به عنوان خط قرمز تلقی میشود و برخی از این موضوعات نه تنها در فرهنگ ما بلکه در فرهنگ‌های دیگر، با توجه به ویژگی‌های رشدی که کودک در آن قرار دارد، در دوره های زمانی خاصی که قرار می گیرد دسترسی به بعضی اطلاعات برای کودک میتواند کمک کننده باشد و اگر زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد می تواند پیامدهای منفی جدی پیش رو داشته باشد. شاید اصلی ترین عاملی که باعث اقبال کودکان به موضوعاتی که خط قرمز هستند شود بحث کنجکاوی است، کنجکاوی هایی که بدون پاسخ باقی می مانند و اصولا ریشه در ناآگاهی والدین دارد که ممکن است امکانات و شرایط مختلفی را برای کودکانمان فراهم کنیم اما به نیاز های روانی و فکری آن ها کمتر می پردازیم و مطالعه می کنیم و بعد با کودکی مواجه می شویم که به بهانه استفاده از موبایل به منابع و اطلاعاتی دسترسی پیدا کرده است که متناسب با سن او نیست و والدین زمانی که متوجه این موضوع می شوند ممکن است واکنش هایی نشان دهند که شرایط را بدتر می کند پس کنجکاوی به عنوان ریشه اصلی نزدیک شدن به موضوعاتی که بیشتر متناسب با دوره ی سنی کودکی نیست یکی از مسائل اصلی می تواند باشد که فرزندان و کودکان ما را نسبت به این موضوعات حساس می کند و این کنجکاوی وقتی در کنار نا آگاهی والدین در برخورد با این موضوعات قرار می گیرد، می تواند مسائل و مشکلات بعدی را رقم بزند.
این استاد دانشگاه درباره نقش رسانه ملی در این مسئله گفت: اکنون چون در عصر سایبری زندگی می کنیم و هر فرد صاحب یک رسانه است و کافی است تا شما یک گوشی تلفن همراه داشته باشید تا از امکاناتی مانند دوربین برخوردار باشید، در مورد مهارت یا تخصصی که دارید می توانید یک ویدئو از خود ضبط کنید و آن را به صورت همزمان با تعداد زیادی از افراد و بدون هیچ منعی به اشتراک بگذارید. اول لازم است که چه به عنوان فرزند و چه به عنوان والدین به دنبال تقویت سواد رسانه ای باشیم و از آن به عنوان یک ابزار مهم زندگی در جهان امروز استفاده کنیم از طرفی دیگر وقتی به این سلاح مجهز باشیم در تمییز و تشخیص مطالبی که برای زندگی ما کمک کننده است، می توانیم موفق تر باشیم.
او ادامه داد: یکی از موضوعاتی که مطرح می شود این است که رسانه ملی چه نقشی می تواند داشته باشد. مهم ترین اصلی که رسانه باید به آن توجه داشته باشد این است که برنامه هایی تولید کند که از محتوای جذاب برخوردار باشند و در کنار این که سلیقه مخاطب را می سنجد و برنامه هایی را ارائه می دهد که متناسب با نیاز مخاطب است، از طرفی این خلاقیت و ابتکار و این هوشمندی را باید داشته باشد که حتی یک گام فراتر از مخاطب هم نیازسازی کند یعنی در جهت ترویج ارزش ها و باور هایی که جزئی از هویت ما به حساب می آید، گام بردارد.
اسرافیلیان ادامه داد: بهترین راهکار این است که با توجه به زمینه های غنی فرهنگی و مذهبی که در کشور وجود دارد تلاش کنیم برای ترویج ارزش های نابی که در این فرهنگ است، منتها از ابزاری استفاده کنیم که این طعام فرهنگی را با سلیقه متناسب با نیاز مخاطب به او هدیه کنیم. منظورم از اینکه هم محتوا جذاب باشد و هم ابزاری که استفاد می کنیم، یکی از راهکار ها این است که مثلا از خود مخاطبین برای تولید محتوا کمک بگیریم. فرض کنید من به عنوان یک کودک یا مادر در مقابل محتوای رسانه ای قرار می گیرم که فردی هم جنس و هم درد خود من، و کسی که می تواند این حس را به من بدهد که من را به خوبی درک کرده و جنس مشکلاتم را شناخته و صحبت می کند یا راهکاری ارائه می دهد خیلی اثر گذاری بیشتری خواهد داشت تا برنامه های دهه های گذشته که البته اقتضای آن زمان بود که ما یک منبع یا یک مرجع نیاز داشته باشیم؛ مثلا به عنوان مجری تلویزیون که حتی اگر از پشت قاب تلویزیون به ما میگفت که کمی عقب تر بروید تا چشمانتان ضعیف نشود، ما دقیقا همین کار را می کردیم ولی اکنون نیاز های فرزندان ما در این عصر متفاوت شده است.هر چقدر کنترل و برنامه ریزی ما هوشمند باشد و محتوایی که دوست داریم محتوای فاخر و ارزشمند باشد و انتظار داریم تا کودکانمان در آن فضا رشد کنند می توانیم از خودشان کمک بگیریم و برای تولید محتوا و برنامه ها از زبان خودشان کمک بگیریم و محتوایی که مدنظر است را به نوعی به آنها هدیه دهیم.
این روانشناس گفت: این نکته هم قابل توجه باشد که طیف برنامه ها باید به گونه ای باشد که جذابیت های صوتی یا بصری داشته باشد و مهم تر از همه توجه به عصر ایجاز و اختصار به ویژه در زمان کنونی است. دوستان اهل رسانه به خوبی میدانند که مخاطب در کسری از ثانیه به دست می آید و میتواند در کسری از ثانیه از دست برود، بنابر این اگر قرار است محتوایی تولید و عرضه شود محتوایی باشد که به اصطلاح خودساخته ی خودم بتوانیم "ساندویچی" آن محتوا را عرضه کنیم زیرا دوره مقدمه چینی و پرداختن به حواشی گذشته چون زندگی سرعت گرفته و مخاطب تمایل دارد در کوتاه ترین زمان ممکن قوی ترین پیشنهاد را دریافت کند پس اگر جذابیت های صوتی و بصری و آنچه که ابزار رسانه است مانند صدا و سیما، به خوبی به آن توجه شود و محتوا اول مورد قبول و باور ما باشد زیرا فردی که به عنوان تهیه کننده یا برنامه ساز است باید واقعا به برنامه ای که میسازد باور داشته باشد و در کنار آن خود مخاطب را در نظر بگیریم و همان کلامی که هرچه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند و از خود مخاطب کمک بگیریم برای انتقال مفهوم و محتوا و سعی کنیم تا دقیقا به همان هدف بزنیم درحال حاضر شبکه های اجتماعی این فرصت را به افراد میدهند چون اولا تنوع دارند در ثانی فیلد تخصصی دارند یعنی اگر صرفا بخواهیم در مورد نقاشی آموزش ببینیم، کاملا فیلتر شده منابع میتواند در اختیار من قرار بگیرد و این دو اصل حتما لازم است در برنامه های رسانه هم به آن توجه شود و از طرف دیگر وارد فضایی که حوصله مخاطب را سر می برد، نشود و در کنار آن در برنامه هایی که ارائه می شود، حتما مخاطبین بزرگسال و کسانی که مراقبین فرزندان ما هستند را باید در نظر گرفت.
فروغ اسرافیلیان ادامه داد: درحال حاضر فضایی به وجود آمده که وقتی پای شبکه‌های اجتماعی و رسانه می‌نشینیم، شاید صرفا مخاطب آن کلاس من دانشجو یا دانش آموز نباشم و ممکن است اعضای خانواده را هم درگیر کند و بهتر است این محتوا به نوعی آراسته شود که مناسب هر مخاطبی باشد و بتواند از آن بهره ببرد.
این روانشناس و استاد دانشگاه در خصوص چگونگی هدایت مسیر ذهنی کودک و نوجوان به سمت درست اظهار داشت: من بخشی را به عنوان وظایف والدین و بخشی دیگرش را برای دیگران که شاید برنامه سازان مخاطب باشند میگویم؛ اولا به شدت به این نکته پایبندم که از رفتار های تنبیهی پرهیز کنیم یعنی به جای این که فقط نباید ها را ترویج دهیم، در کنار آن راهکاری داشته باشیم و بیشتر بشیر باشیم تا نذیر یعنی سعی بکنیم تا انتظارات خود را متناسب با توان کودک تنظیم کنیم و ببینم که از او چه میخواهیم پس رفتار های تنبیهی را کنار بگذاریم و حتی اگر دیدیم خطایی اتفاق افتاده با شیوه های تشویقی و صحبت کردن در سطح فهم و درک کودک و با پذیرش کامل کودک به عنوان یک فرد دوست داشتنی، با او برخورد کنیم اشتباه او را از شخصیتش جدا کنیم چون گاهی میبینیم که وقتی خطایی از فرزند ما سر میزند می گوییم پسر یا دختر بدی هستی ولی باید دقیقا به مصداق رفتار توجه کنیم و تا جایی که امکان دارد اول خودمان الگوی درستی باشیم و توجه داشته باشیم که حواس فرزندان ما بیشتر به چیزی که می بینند است و صدای رفتار ما رسا تر و گویا تر از گفتار ماست و لازم است والد به رفتار خود توجه کند و بیشتر سعی کند انتظاراتی که از فرزند دارد به خوبی به تصویر بکشد و فرزند فکر کند که چه کارهایی میتواند انجام دهد تا این که چه کار هایی را اصلا نباید انجام دهد و این یعنی شما در اصل فرصت های بیشتری را برای انتخاب در اختیار فرزند خود قرار می دهید تا این که فقط از محدودیت ها و ممنوعیت ها دم بزنید.
وی افزود: چون بحث مدیریت فضای مجازی و دسترسی به شبکه های اجتماعی است، حتما به عنوان پدر و مادر لازم است تا ما کنترل غیرمستقیم نسبت به دسترسی به اینترنت در رابطه با فرزندانمان داشته باشیم. ممکن است به هر دلیل خیلی در جریان برنامه های فرزند خود قرار نگیرید بنا براین توصیه می کنم که حتما در ریز جزئیات برنامه های درسی که ممکن است فرزند شما از اینترنت استفاده کند، قرار بگیرید و متناسب با همان نیاز به او اینترنت اختصاص دهید. میتوانید قانونی بگذارید یعنی در عین نگاه دوستانه و همراه با مهر و محبت قوانین را هم وضع کنیم که مثلا ساعتی که برای شام خوردن است هیچکس از موبایل یا تبلت خود نباید استفاده کند و ساعتی باشد که آسیبی به برنامه های فرد وارد نشود و این قرار را همیشه و هرروز همه اعضای خانواده سعی کنند داشته باشند. مثلا کشو یا کمدی داشته باشیم تا تمام تلفن ها و لپتاپ ها را در آن قرار دهیم و چند ساعتی را به گفتگو درباره مسائل روز بپردازند اما قوانین منصفانه باشد و متناسب با شرایط انعطاف پذیر باشند و اگر رعایت نشد حتما محرومیت و محدودیت هایی را قرار دهیم، این شیوه تنبیهی است که اگر فرد در آن چارچوبی که وضع شده وظایف خود را انجام نداد، مثلا از رفتن به پارک محروم میشود یا از دیدن کارتون مورد علاقه خود منع میشود(متناسب با رده سنی فرزند) تنبیه ها میتواند متفاوت باشد و قطعا منظور ما تنبیه فیزیکی نیست. نکته بعدی این است که به عنوان والدین باید دانش و مهارت خود را در استفاده از موبایل و تبلت و کامپیوتر تقویت کنیم چون گاهی اوقات سرعت فراگیری بچه ها از پدر و مادر ها جلوتر است و همین باعث میشود تا آنها کنترل لازم را نداشته باشند و یادمان باشد که ابزار هایی مانند گوشی، تبلت و کامپیوتری را در اختیار فرزندان قرار دهیم که متناسب با سن آن ها باشد و حتما لازم نیست تا به روز ترین ابزار در اختیار آن ها قرار بگیرد و فکر کنیم این نوعی احترام به فرزند است و فرزند ما چیزی نباید کم داشته باشد، به هیچ عنوان فضای مقایسه ای و رقابتی ایجاد نکنیم حتی اگر بچه ها خودشان ما را به سمتی سوق دادند که دوستم فلان وسیله را دارد ما به هیچ عنوان نباید وارد چنین فضایی شویم.در کشور های پیشرفته هم رده های سنی مختلف گوشی های تلفن متفاوتی دارند و این نشانی از قدر شناسی و لطف والدین در حق فرزندان است. ممکن ابزاری در اختیار فرزندان قرار دهیم که مناسب آنها نباشد مثل این که چاقویی را به دست کودک سه ساله دهیم که استفاده از آن به او آسیب میزند.
این روانشناس در پایان گفت: مهم ترین اصل ارتباط صمیمانه بین اعضای خانواده، به ویژه والدین و فرزندان است.وقتی گوش شنوایی برای فرزند خود باشیم و ارتباط همدلانه و صمیمانه داشته باشیم هیچ وقت در این ارتباط اتفاق بدی نمی افتد و اگر اشتباهی رخ دهد فرزند ما آنقدر احساس امنیت دارد که به دور از ترس درباره آن صحبت می کند و آنقدر کلام ما به عنوان والد نفوذ دارد و محبوبیت داریم که میتوانیم به او کمک کنیم و راهکار درست را نشان دهیم و مطمئن باشیم که اگر حصاری از محبت دور خانه ها کشیده شود هیچکس از محبت فرار نخواهد کرد.
مهدی نغمه گو: جامعه باید به نوجوان آگاهی بدهد تا به سمت و سوی آثار خط قرمزدار کشیده نشوند!
مهدی نغمه‌گو، روانشناس کودک و نوجوان، در خصوص ریشه‌یابی علاقه گروه سنی نوجوان به دیدن آثار خط قرمزدار و گاهی جنسی گفت: یک جوان در حالت طبیعی به دلیل رشد و بلوغ جنسی نسبت به مسائل جنسی کنجکاوی دارد و این طبیعی است، مثل اینکه کسی در حق شما بی انصافی می کند و اگر شما خشمگین شوید این احساس طبیعی است. در هر دوره‌ای مقتضیات و نیاز هایی وجود دارد و این احساس و نیاز امری ملموس و طبیعی است ولی چگونگی هدایت این نیاز مساله است. پدر و مادر باید فضا را به نحوی آماده کنند که محرکی که به طور طبیعی در ذهن و بدن نوجوان وجود دارد باعث دردسر او نشود چون به طور طبیعی اگر هیچ محرکی وجود نداشته باشد باز هم این احساسات و تحریکات بوجود می آید و جامعه باید به سمتی برود که به نوجوان آگاهی بدهد و یا از محرک ها کم کند و این حالت می تواند در فضای مجازی تشدید شود. یکی از دلایل حرکت نوجوان به این سمت و سو فضایی است که نوجوان در آن قرار می گیرد. باید مراقب گروه های دوستی فرزندان خود باشند و با دست خود فضایی فراهم نکنند که کودک از استعداد طبیعی خود باز بماند و وارد این مسائل شود.
نغمه‌گو در خصوص چگونگی هدایت مسیر ذهنی نوجوانان در راه درست اظهار داشت: در حال حاضر کسانی سیاست‌های کلان جامعه را برنامه‌ریزی می‌کنند که اگر نگاهی به قیمت کلاس‌های ورزشی بیندازید متوجه می‌شوید چه اتفاقی در حال رخ دادن است، قیمت استخرها و باشگاه‌های ورزشی و کلاس‌ها و امکاناتی که هر جامعه ای برای تخلیه انرژی یک کودک باید داشته باشد. اما به هر حال یک کودک و یا نوجوان باید حدود ۱۵ تا ۱۷ ساعت در باشگاه های ورزشی باشد تا انرژی خود را تخلیه کند وقتی نوجوان از همه جهات خسته باشد انرژی او به راحتی هدایت می شود و با صحبت کردن، نصیحت کردن و عذاب وجدان دادن بخشی از مساله تنها پنهان می شود و در جای دیگری خودش را نشان می دهد. من کلاس های ورزشی را پیشنهاد می دهم چون این کلاس ها بدن بچه را خسته می کند نوجوانی که ۱۵ ساعت در هفته ورزش می کند بسیاری از مسائل برای او حل می شود.
او ادامه داد: نکته بعدی آگاهی دادن است که مساله بسیار ظریفی است ممکن است شخصی که می خواهد آگاهی و آموزش بدهد این کار را گروهی انجام بدهد و این نوجوانان متفاوت از یکدیگر هستند، شاید کسی نیازی به توضیح نداشته باشد و دیگری ساعت ها به توضیح نیازمند باشد به همین علت نیاز است که مشاورین مدارس به طور فردی مسائلی را مطرح کنند و بعضا خانواده ها باید در این مسیر کمک کنند.
این روانشناس درباره نقش رسانه ملی در این زمینه اظهار داشت: همدلی کردن بسیار مهم است و نباید از مطرح کردن این مسائل بترسیم. تصور این است که وقتی موضوعی را مطرح می کنیم می خواهیم آن موضوع را حل کنیم درحالی که مطرح کردن همدلی ایجاد می کند و هر چه این عامل پنهان تر باشد کسی که کنجکاو است از اطلاعات نامناسب استفاده می کند. امروزه نمی توان در دنیا این مسئله را مخفی کرد چون اطلاعات به وفور وجود دارد اما از منابع نامشخص و وقتی در مورد این مسائل صحبت می شود تصور بر این است که می خواهند قبح روابط جنسی را بریزند اما این حسی طبیعی است و در انسان وجود دارد و کسی که خوب تربیت شده باشد این میل را اداره می کند و به سمت استعداد های خود هدایت می کند. این میل باید در زمان مناسب بروز پیدا کند و این زمان مناسب قطعا در دوره نوجوانی نیست.
مهدی نغمه‌گو در پایان گفت: این حس میتواند در عین حال هم کمک کننده و هم تخریب کننده باشد ولی بدون تعارف عرض می کنم که کمتر کسی را دیده‌ام که این حس را در رسانه به درستی آموزش و انتقال دهد و اگر موردی هم داشتیم آنقدر وارد جزئیات شدند که به جای اثر مطلوب، اثری نامطلوب دارند. زمانی که صحبت از قشر نوجوان میشود نمی‌توان در رسانه آموزش مسائل زناشویی را داشت و توقع داشته باشیم برای نوجوان بازخورد مطلوب داشته باشد بلکه تجسم او را قوی تر می کند و مخرب خواهد بود اما در موضوع آگاهی جنسی و اینکه کودک باید بتواند از خود مراقبت کند باید بتوانیم به آن ها آگاهی بدهیم. فیلم هایی که در فضای مجازی می بینیم معمولا یا ذهن نوجوان را منحرف می کند یا طنز پردازی کرده اند باید این مسائل را حل کرد و به خانواده ها آگاهی داد تا با احتیاط حرکت کنند.
محمدرضا محبوب فر: جایگاه رسانه در بحث سواد جنسی کودکان/ دلیل علاقه کودکان به پیگیری خطوط قرمز در رسانه‌ها چیست؟
محمدرضا محبوب‌فر، کارشناس و پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی، در خصوص ریشه‌یابی علاقه گروه سنی نوجوان به دیدن آثار خط قرمز دار و گاهی جنسی گفت: به عقیده بنده از ابتدای پیروزی انقلاب، متاسفانه تفکری جنسیتی از طریق دولت در جامعه ترویج شد یعنی همین تفکر جنسیتی و تفاوت بین زنان و مردان متاسفانه منجر به تفکیک یا آپارتاید جنسیتی در کشور شده است و اکنون که با شما صحبت می‌کنم و چهل و اندی سال از انقلاب می‌گذرد همین نگاه جنسی جامعه ایران را جنسیتی کرده است و به همین خاطر است که علاقه کودکان و نوجوانان به آثار خط قرمزدار و آثار جنسیتی افزایش پیدا کرده و لازم است بگویم که علاوه بر افزایش علاقه کودکان و نوجوانان، درحال حاضر جوانان و میانسالان هم به این راه کشیده شدند. وقتی آمار طلاق را با سال های گذشته مقایسه می‌کنیم (10 سال گذشته)، علت طلاق در کشور خیانت طرفین به یکدیگر است .
این پژوهشگر درباره نقش خانواده در این مسیر گفت: وقتی کودک یا نوجوان به مسائل جنسی گرایش پیدا می کند، مشخص است که خانواده فرزند را رها کرده است و بنیان خانواده فروپاشیده است که چنین پدیده ای رخ داده است. در خانواده هایی که رویکرد و نگرش فرهنگ ایرانی و اسلامی در آن جای دارد و یا خانواده هایی که فضای بازتری دارند و گرفتار خیلی از تعصبات نیستند، پدیده حرص و طمع جنسیتی را کمتر مشاهده می کنیم یعنی از یک طرف خانواده ای که تفکر ایرانی اسلامی دارد و از یک طرف طبق تحقیقات، خانواده هایی که رویکرد و تفکرات بدون محدودیتی برای فرزندان دارند و مسائل تابو نیست مشاهده شده است که فرزندان این دو دست خانواده ها نسبت به خانواده های دیگر سالم تر هستند.
او ادامه داد: به طور مثال خانواده هایی که تعصب بیش از حد به موضوع محدودیت و کنترل فرزندان نشان می دهند، در نهایت امر، عنان کار از دستشان در خواهد رفت و به نقطه ای خواهد رسید که کنترل آن غیرممکن است و این کنترل ها و تعصبات بی جا منجر به این می شود که فرزندان خانواده به مثابه یک فنر از دست خانواده در بروند. من معتقد هستم خانواده هایی با تفکر ایرانی اسلامی زندگی می کنند و خانواده هایی که در تربیت فرزند معتدل هستند در این امر موفق تر خواهند بود و فرزندانشان با عطش رابطه وارد جامعه نمی شوند.
محمدرضا محبوب فر درخصوص نقش رسانه ملی در این مسئله اظهار داشت: آنچه که مشاهده می کنم، در فیلم ها و نمایشنامه ها و برنامه سازی های رسانه ملی بیشتر به این نگاه جنسی دامن می زنند و من زمانی که فیلم های خانوادگی یا اجتماعی را در شبکه های ماهواره ای خارج از کشور مشاهده می کنم، نگاه های جنسیتی در این برنامه ها کمتر از فیلم ها و برنامه های ساخت ایران است، چه در رسانه ملی چه در نمایش خانگی فیلم هایی ساخته می شود که پر از کلیشه های جنسیتی است یا برنامه هایی ساخته می شود که آنقدر افراط کرده اند تا همین مسئله افراد را به کنجکاوی می کشاند.
این کارشناس آسیب های اجتماعی درباره چگونگی هدایت مسیر ذهنی کودک و نوجوان به سمت درست گفت: این مسئله باید با عملکرد دولت و حکومت، رویکردش در جامعه تغییر کند. از نظر من هر چقدر دولت و حکومت بیشتر سخت گیری می کند نتیجه عکس خواهد داشت به‌طور مثال ورود بانوان به ورزشگاه‌ها یا محدویت های اجتماعی برای بانوان در برنامه‌های سرگرم کننده در خیلی از فستیوال‌ها و جشنواره‌ها و... . هر چقدر بیشتر دامن زده شود به این تفکیک جنسیتی و فرق گذاشتن بین حقوق زن و مرد و یا کلیشه‌های جنسیتی، نمی توانیم توقع اصلاح رویکرد خانواده ها و جامعه را داشته باشیم. علاوه بر تغییر نگرش، دولت باید تغییر رفتار داشته باشد و همچنین لازم است آموزش‌ها و توانمندی‌های خانواده‌ها چه والدین چه کودکان و نوجوانان و جوانان افزایش پیدا کند که از طریق برنامه های رسانه ملی و سایر رسانه ها ممکن است.
