به بهانه انتشار اسامی افراد غیر روانشناس و فاقد مجوز در سایت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور
ناکامی سلاطین فروش امید و موفقیت در اینستاگرام در پاسخ به پرسش ساده سازمان نظام روانشناسی
از دیرباز میل به شناخت، تحلیل و پیشبینی رفتار آدمی، روانشناسی را به رشتهای جذاب بدل کرده است، اما شناخت این موجود پیچیده مانند قواعد ریاضی و فیزیک نیست که از روش و قانون یکسانی تبعیت کند. چون هر انسانی با ژنتیک، گذشته و آموزشی متفاوت، مانند اثر انگشت خود، داستان منحصر بفردی نیز خواهد داشت. به همین دلیل است که مداخلات در روانشناسی و روانتحلیلی، کاملا فرد محور، بسیار تخصصی و دارای چارچوبهای علمی و تبعیت کامل از اصول اخلاقی خاص خود است. بنابراین در کارگاهها و کلاسهای توسعه فردی و حتی برخی سخنرانیهای انگیزشی، سطحی از مداخلات شناختی و هیجانی در فرد اتفاق میافتد که سپردن این تیغ تیز جراحی به دست کارنابلدان، تبعاتی جبران نشدنی برای مخاطبان آن بدنبال خواهد داشت.
بنابراین با همه انتقاداتی که برخی از اعضای جامعه روانشناسی کشور به عملکرد سازمان نظام روانشناسی و منتخبین خود در آن دارند – که دعوایی درون حرفهای و صنفی محسوب میشود – اما با نگاهی منصفانه اقدام اخیر و جراتمندانه سازمان در اجرای وظایف قانونی خود، که سالها بواسطه اهمالکاری و مصلحت اندیشی مدیران سابق به تاخیر افتاده بود، اجرای بلامنازع قانونی است که میگوید حداقل استاندارد لازم برای فعالیت حرفهای در این رشته و استفاده از ابزارهای آن، طی کردن دو مقطع تحصیلی با نمرات مناسب و دریافت ( مدرک و نه گواهینامه ) در آن مقطع (کارشناسی، ارشد و دکتری) در رشته روانشناسی و مشاوره است ولی برای دریافت پروانه فعالیت، این تازه ابتدای راه است. اعتبار بخشی به فردی که در حوزه سلامت روان مردم این سرزمین فعالیت میکند، مسئولیتی بس بزرگ است که نیازمند طی کردن دورههای تخصصی تکمیلی، بررسی سوابق تحصیلی، فعالیت مشروط تحت نظارت سوپروایزر تخصصی و نیز احراز صلاحیت حرفهای در آزمون و مصاحبه تخصصی سازمان است.
اما این همه هیاهو و به تن کردن لباس قربانی توسط روانشناسنماهای دارای صفحات پرمخاطب در شبکههای اجتماعی که بخصوص در دوسال پاندمی کرونا با ارائه نسخههای واحد برای رنجهای متفاوت و بیشمار مردم به شدت از نیاز واقعی آنان سوءاستفاده کردهاند، صرفاً مقاومت در برابر قانونی است که صراحتا داشتن مدرک تحصیلی مرتبط را از آنان مطالبه میکند.
تحصیل در دو مقطع یعنی حداقل صرف ۶سال زمان به صورت تمام وقت و کسب دانش و تجربهای که توسط اعضای هیئتعلمی و متخصصین بالینی در مراکز درمانی و پژوهشی مورد تایید وزارت علوم یا بهداشت، به فرد منتقل میشود و این مجاورت با اساتید و مراجعان مختلف، بینشی را در یک دانشآموخته ایجاد میکند که به باور نگارنده، مهمترین آن اهمیت و اولویت رعایت اصول اخلاقی و حرفهای در این رشته است.
براین اساس طیکردن این زمان و کسب این مدرک کمک میکند تا افراد با عضویت ابتدایی در سازمان بتوانند از حداقل استانداردها و اصول حرفهای مطلع و به آن به صورت قانونی متعهد گردند.
شاید وقت آن رسیده باشد که با گفتگوی مستقیم با مردم، آنان را از افتادن در دام افرادی که با داشتن کلامی تاثیرگذار و اندک هوش هیجانی و اقتصادی، میتوانند با فعالیت در هر زمینهای که در مقاطع مختلف جامعه به آن تمایل نشان میدهد (نظیر دورههای خودشناسی، توسعه فردی، یادگیری هوش هیجانی، کوچینگ و دهها دوره و کارگاه دیگر) احساسات آنها را درگیر میکنند و به هدف خود که همان فروش محصول است، دست مییابند، برحزر داشت.
ولتر، فیلسوف فرانسوی معتقد است جاده جهنم را با نیات خیر سنگفرش کردهاند این جمله اشاره به رفتارهای خارج از عرف عدهای دارد که با پنهان شدن در پشت نقاب خیر خواهی، منافع و حیات گروههای بسیاری را با مخاطره جدی روبرو میکنند. به بیان دیگر مصداق آن، گروهها و افرادی هستند که زیر لوای اقدامات خیرخواهانه خود به چیزی بیش از منافع فردی یا گروهی خود نمیاندیشند.
بیگمان وظیفه خطیر صاحبان اندیشه و قلم، روانشناسان و دلسوزان سلامت روان این سرزمین عزیز است که مردمی را که به واسطه بمباران اخبار بد و فشارهای مختلف اقتصادی و اجتماعی، ناخواسته مخاطب امید فروشی و محتوای غیرتخصصی و غیرمسئولانه این روانشناسنماها قرار گرفتهاند، با ارائه اطلاعات مستند و کافی و هشدار نسبت به اثر مخرب رویا فروشی و هر نوع مسیر موفقیت یک شبه با ابزارهای احساسی و از مسیر رشته روانشناسی آگاه نمایند.
بیتردید رویارویی با سیلی واقعیت و مواجه با حقیقتِ زندگی، خیلی بهتر و موثر تر از تجویز مسکنهایی است که فقط برای لحظهای میتواند ما را از رنجهای عمیقمان دور کند و با غرقکردن در رویا و آرزو نمیگذارد تا فرصت ارزشمند امروز را برای تغییر سازنده آسیبها و حرکت به سوی اهداف و ارزشهایمان در زندگی را به تمامی زندگی کنیم.
* دکتری تخصصی روانشناسی از دانشگاه تهران
و رییس موسسه آموزش عالی آزاد هفتاد