بین الملل تابناک: با گذشت حدود ۹ ماه از انتخابات پارلمانی در عراق، رایزنیها برای انتخاب نخست وزیر و ریاست جمهوری همچنان ادامه دارد و بیش از هر چیز تعیین نخست وزیر جدید مناقشه برانگیز شده است و عراق را وارد یک بحران سیاسی جدیدی کرده که چشم انداز مشخصی درباره آن وجود ندارد.
چهارچوب هماهنگی شیعیان با داشتن اکثریت کرسیهای پارلمان در چند روز گذشته، محمدشیاع السودانی را به عنوان گزینه مورد نظر برای پست نخستوزیری معرفی کرد و پس از آن مذاکرات برای تشکیل کابینه آغاز شد. این اتفاق می تواند به بحران سیاسی طولانیمدت برای تشکیل دولت جدید عراق پایان بدهد؛ اما به نظر میرسد که یورش هواداران مقتدا صدر به منطقه سبز بغداد و اشغال پارلمان نه تنها تشکیل دولت جدید، عراق را با چالش جدی روبهرو کرده، بلکه از پیام رهبر این جریان به نظر میرسد که چالش موجود بسیار عمیقتر از چیزی است که به نظر میآید.
گویا بین حمله دیروز با حمله پنج روز پیش طرفداران جریان صدر تفاوتی جدی وجود دارد، چون ابراهیم الجابری، مدیر دفتر مقتدا صدر، در پستی در صفحه فیسبوک خود نوشت: «مردم تحصن علنی در داخل مجلس عراق را انتخاب میکنند.»
او در پست خود افزود: «مردم در داخل مجلس تحصن علنی خواهند کرد، خداوند شما را حفظ کند.» الجابری همچنین نوشت: «مردم اکنون در مجلس هستند، از نیروهای امنیتی تشکر میکنیم.»
در چنین صورتی میتوان گفت، تقابل صدریها و چارچوب هماهنگی از مرحله اعتراض به نامزدی السودانی وارد مرحله کارشکنی پارلمان در پروسه تعیین دولت شده است.
با این شرایط، احتمال تشدید منازعات سیاسی و هرجومرجهای خیابانی و مهمتر از آن تعمیم و گسترش اعتراضات به کل عراق وجود دارد؛ کمااینکه صلاحالدین بهاالدین، دبیرکل حزب اتحاد اسلامی کردستان، در سخنانی اظهار کرد: رخدادهای کنونی عراق دیر یا زود به اقلیم کردستان نیز سرایت میکند. در این بین، برخی رسانهها سعی داشتند پای ایران و حضور اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه را به تحرکات و آشوبسازیهای جریان صدر باز کنند که با واکنش برخی چهرههای سیاسی عراق مواجه شد.
در این رابطه، تابناک در گفتوگو با «حسن هانی زاده» به ابعاد و زوایای بحران سیاسی کنونی در عراق پرداخته است.
هانی زاده در گفتوگو با تابناک اظهار داشت: حمله هواداران جریان السائرون به رهبری مقتدا صدر به پارلمان عراق واقع در منطقه سبز بغداد، این کشور را وارد یک فضای جدید بحران زا ساخت. تسخیر ساختمان پارلمان عراق توسط هواداران مقتدا صدر شاید نوعی الگوبرداری این جریان پر نفوذ اما غیر قابل کنترل از حرکت هواداران دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق آمریکا در حمله به ساختمان کنگره پس از شکست وی در انتخابات ۲۰۲۰ تلقی میشود. حمله هواداران صدر به پارلمان زمانی صورت گرفت که فراکسیونهای پارلمانی پس از یک سلسله رایزنیهای فشرده، محمد شیاع السودانی را به عنوان نخستوزیر جدید عراق انتخاب کرد.
وی افزود: جریان السائرون عراق که در انتخابات پارلمانی سال گذشته با ۷۳ کرسی به عنوان فراکسیون بزرگتر شناخته شد، قصد داشت تا جعفر الصدر، پسر عموی مقتدا و سفیر فعلی عراق در لندن را به نخستوزیری انتخاب کند که با مخالفت سایر فراکسیونها مواجه شد. از این روی، نمایندگان جریان سائرون با خروج اعتراضآميز خود از پارلمان تلاش کردند تا روند انتخاب نخستوزیر را با مشکل مواجه سازند؛ اما پارلمان با بهرهگیری از ساز و کارهای قانونی و با تشکیل یک کمیته بیطرف سرانجام محمد شیاع السودانی را مناسبترین گزینه برای تشکیل کابینه تشخیص داد. اما ظاهرا دستهای داخلی و خارجی با نفوذ در میان هواداران جریان السائرون و سازماندهی یک حرکت غیرقانونی و غیراخلاقی و با اهدافی سیاسی تلاش دارند تا شطرنج انتخاب نخستوزیر جدید و اعضای کابینه را برهم بزنند.
هانی زاده در ادامه تاکید کرد: علاوه بر قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای که از انتخاب محمد شیاع السودانی ـ که یک شیعه معتقد و نزدیک به جریان دولت القانون به رهبری نوری المالکی تلقی میشود ـ ناخشنود هستند، عواملی در داخل نیز در تشدید اختلافات میان جریانهای سیاسی نقش دارند. فراکسیون کردهای عراق ـ که بعد از جریان سائرون، بزرگترین فراکسیون پارلمانی عراق به شمار میرود ـ قصد داشت تا یکی از شخصیتهای کرد نزدیک به مسعود بارزانی رهبر اقلیم کردستان را به عنوان رئیسجمهوری جدید معرفی کند؛ اما با مخالفت اکثریت اعضای پارلمان مواجه شد. این شخصیت که در کابینههای گذشته پستهای وزارتی کلیدی داشت، به دلیل داشتن پرونده فساد مالی از چرخه قدرت خارج شد و به همین دلیل، اعضای پارلمان موافق ریاست جمهوری وی نیستند.
این کارشناس مسائل منطقه افزود: طرف دیگر پشت پرده حوادث اخیر عراق، هواداران مصطفی الکاظمی، نخستوزیر عراق هستند که پنهانی اما هوشمندانه حرکت هواداران جریان السائرون را مدیریت میکنند. جریان مقتدا صدر به دلیل داشتن پایگاه مردمی از نفوذ بالایی برخوردار است و میتواند با استفاده از موج هیجانی جوانان هوادار این جریان در تغییر معادلات داخلی عراق کاملا موثر باشد. مصطفی الکاظمی در برابر درخواست اعضای پارلمان برای اخراج هواداران مقتدا صدر از ساختمان پارلمان بیتفاوتی از خود نشان داد و این نشان میدهد، نخستوزیر عراق قصد دارد با استفاده از اوضاع کنونی برای مدت بیشتری در کرسی پارلمانی بماند.
هانی زاده خاطرنشان کرد: متاسفانه پیشبینی یکی از نخبگان عراقی که گفته بود دموکراسی در عراق مانند گلوله آتشين در دست کودک بازیگوش است، مصداق پیدا کرده، زیرا عراق اکنون وارد مرحله خطرناکی از بیثباتی و تقابل جریانهای سیاسی شده است. سهمخواهی جریانهای سیاسی از قدرت، تقسیمبندی طایفهای بین شیعه و سنی و کرد، تشدید اختلافات در میان شیعیان، دخالت آشکار آمریکا و برخی رژیمهای عرب منطقه در چینش مهرهها، مهندسی انتخابات به سود برخی جریانها، گسترش فساد در پیکره حاکمیت و تلاش برای تضعیف نقش مرجعیت در جامعه، بخشی از آفات نظام نوپای عراق تلقی میشود.
وی در پایان گفت: اگر جریانهای سیاسی در آینده نزدیک به یک راهکار توافقی برای خروج از بحران فعلی دست نیابند، عراق وارد یک مرحله پرچالش امنیتی خواهد شد و این کشور را به سمت یک جنگ شیعه ـ شیعه سوق خواهد داد که در نهایت همه بازیگران صحنه داخلی عراق بازنده آن خواهند بود.