بی شک یکی از شاخص های توسعه یافتگی در کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای رو به توسعه زیرساخت های حمل و نقل عمومی هستند. زیرا این زیرساخت ها علاوه بر این که هزینه های مستقیم و غیر مستقیم بسیاری از دوش مردم و به طور کلی حاکمیت بر می دارند، نوعی جاذبه نیز به حساب می آیند. به طور مثال تاکسی های لندن و یا خطوط پیشرفته حمل و نقل ریلی در کشورهایی چون آلمان و ژاپن حتی در دسته جاذبه های توریستی آنها دست بندی می شوند.
در ایران زیر ساخت های حمل و نقل شهری و بین شهری تقریبا از دهه 20 شمسی مورد توجه قرار گرفته اند و در دهه 50 رشد روز افزونی داشتند. در دهه 70 شمسی این زیرساخت های برنامه های توسعه بزرگی را تجربه کردند که ساخت پل ها، بزرگراه های شهری و بین شهری، تونل ها و ... از جمله آنها به حسای می آیند. توسعه خطوط مترو در سال های اخیر نیز توانسته بار بزرگی از دوش ترافیک شهرها بردارد.
اما هنوز در حوزه حمل و نقل شهری چالش های بزرگی در کشور وجود دارد که یکی از آنها نوسازی ناوگان تاکسی رانی و عبور از روش های سنتی در این موضوع است. سازمان تاکسی رانی به خصوص در کلان شهری چون تهران وظیفه بزرگی در این خصوص دارد که البته به تنهایی نمی تواند به سر منزل مقصود برسد. زیرا اداره شهری چون تهران نیازمند همکاری ارگان ها، ازمان ها و در موضوعات خاص صنایع داخلی است.
از جمله چالش هایی که امروز بدل به یکی از مهم‌ترین موضوعات حل نشده در کلان شهرهای کشور شده است، آلودگی هوا و تاکسی های فرسوده هستند. چالشی که برای حل آن باید مسئولان کشور و خودروسازان دست به دست هم دهند. زیرا نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و به خصوص تاکسی های فرسوده به دلیل تعداد بالای این خودروها کاری نیست که به تنهایی قابل انجام باشد.
از طرفی باید توجه کرد، روند جهانی در حمل و نقل شهری حرکت به سمت جایگزینی خودروها با نموونه های برقی است. زیرا این خودروها هیچ آلایندگی ندارند. این در حالی است که طبق آمارهای رسمی در شش ماهه اول سال جاری مصرف بنزین روزانه در کشور به بیش از 102 میلیون لیتر در روز رسیده است. ضمن این که همه این سوخت نیز استاندارد یورو 4 ندارد و در حقیقت آلاینده تر از حالت نرمال است. این در شرایطی است که حدود 320 هزار تاکسی در کشور فعالیت می کنند و دست نزدیک به 77 هزار دستگاه از این تاکسی ها در تهران تردد دارند.
هر چند بسیاری از تاکسی های شهری دوگانه سوز هستند، اما به دلیل کمبود جایگاه های سوخت CNG در میانه شهر ها رانندگان هنوز هم بنزین را به عنوان سوخت اصلی به کارگیری می کنند و به این ترتیب میزان آلایندگی تاکسی ها هنوز بالاست. از طرفی با توجه به رویکرد های جهانی در این حوزه، به نظر می رسد طبق گفته های مهدی خطیبی مدیرعامل ایران خودرو در روزهای گذشته، بهترین راه کار حرکت به سمت خودروهای برقی یا zero emission است.
تصور کنید، در شهری چون تهران با این میزان از آلایندگی و مصرف سوخت، نیمی از تاکسی های شهری با مدل های برقی جایگزین شوند. قطعا دستاورد حاصل از کاهش مصرف سوخت و آلایندگی هوا در دراز مدت آنقدر زیاد است که محاسبه آن کار آسانی نخواهد بود. این در حالی است که امروز دانش فنی ساخت خودروهای برقی نیز در کشور بومی سازی شده است و سدان تارا برقی توسط ایران خودرو آماده می شود تا کم کم راهی خط تولید شود.
اما صرفا برخوداری و تامین خودروهای برقی از خودروسازی همچون ایران خودرو نمی تواند به تنهایی موجب بهبود وضعیت فعلی شود. زیرا این خودروها هم نیازمند زیرساخت مختلف از جمله ایستگاه های شارژ هستند و هم باید خدمات پس از فروش مناسب دریافت کنند. زیرا خواب تاکسی در پارکینگ به منظور تعمیر و دریافت خدمات در واقع خواب سرمایه حمل و نقل شهری و نوسان در معیشت مالکان است.
از این رو برای استفاده از خودروهای برقی همچون تارا که از نظر استانداردهای کیفی و فضای کابین برای به کارگیری در ناوگان تاکسی رانی گزینه مناسبی است، باید زیرساخت های لازم با یک عزم ملی فراهم شود. زیرا ایجا و توسعه جایگاه های ریفات شارژ در سطح شهر نمی تواند از مسئولیت های خودروساز باش. بلکه نیازمند همکاری سازمان هایی چون شهرداری هاست. البته چندی پیش علی رضا زاکانی شهردار تهران نیز از ایجا 52 ایستگاه شارژ خودروهای برقی با کمک مپنا خبر داد، اما کار به عمل برآید.
از جمله موضوعات دیگری که پیوستن خودروهای برقی به ناوگان تاکسیرانی را سهل تر می کند، ارائه خدمات 24 ساعته است. ضمن این که با توجه به هم افزایی که در ماه های اخیر در بحث خدمات پس از فروش بین و خودروساز بزرگ کشور ایجاد شده است، بی شک این مراکز می توانند خدمات گسترده تری نیز به خودروهای برقی ارائه کنند.
با این همه یک تغییر ساختاری بنیادین نیز باید رخ دهد. تغییری در نوع مالکیت تاکسی ها. تغییری که تاکسی را از مالکیت شخصی به مالکیت شرکتی سوق می دهد و به این ترتیب شرکت های بزرگ عهده دار حمل نقل شهری می شوند نه افراد. به این ترتیب است که نظم در ارائه خدمات بهوبد یافته و کیفیت آن نیز قطعا افزایشی می شود.
به طور کلی نباید فراموش کرد، اگر ناوگان منسجم، باکیفیت، غیر آلاینده و مدرنی در بخش تاکسی رانی شهرهای کشور وجود داشته باشد، بسیاری از خودروهای تک سرنشین را دیگر در ترافیک ها نخواهیم دید. از این رو می طلب که با یک نگاه ملی و طراحی استراتژی دقیق با استفاده از ظرفیت های داخلی ناوگان تاکسی رانی را گسترش و نوسازی کنیم. زیرا چاره ای جز رو آوردن به سمت انرژی های پاک باقی نمانده است. یقینا گسترش ناوگان تاکسی رانی به معنای کاهش تردد خودروهای تک سرنشین در شهر خواهد بود.
