به گزارش «تابناک»، در نگاه اول شاید اصلا امر مهمی نباشد و حتی ممکن است خودمان هم به دفعات اینکار را انجام داده باشیم اما این امر از نظر قانونگذار ما جرم محسوب شده و برای آن مجازات تعیین کرده است.
این عمل یک نوع جرم جعل محسوب شده و در قانون جرم انگاری شده است.
در این مطلب سایت وکیل دات کام به جرم جعل گواهی پزشکی و شرایط تحقق این جرم پرداخته است.
جعل
جعل در لغت به معنی دگرگون کردن، قرار‌دادن، آفریدن، وضع کردن،ایجاد کردن و ساختن به کار رفته است.
جرم جعل
در قانون ایران از جرم جعل تعریف خاصی به عمل نیامده است، بلکه در قانون مصادیق جرم جعل ذکر شده است، که در ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی می‌گوید جعل و تزویر عبارت است از ساختن سند یا نوشته به وجود آوردن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی تراشیدن و یا خراشیدن یا قلم بردن یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی آن و یا چسباندن نوشته به نوشته‌های دیگر و یا استفاده از مهر شخصی، بدون اجازه او و نظایر آن‌ها به قصد تقلب و فریب اشخاص.
ساختن نوشته یا سند
یکی از مصادیقی که در ماده ۵۲۳ گفته شده است ساختن نوشته یا سند تقلبی می‌باشد در این مورد جاعل به ساختن نوشته و یا سند ( یعنی نوشته‌ای که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد است) اعم از رسمی و یا غیر رسمی اقدام می‌کند. به طور مثال به درست کردن یک گواهی پزشکی و یا شناسنامه و نظایر این‌ها دست می‌زند. با توجه به معنی عرفی نوشته باید تفسیر مضیق از آن کرد و آن را فقط شامل اوراق کاغذی دانست و نوشته‌های موجود روی سنگ، چوب، رایانه و … را وارد این مصادیق نکرد. نوشته باید چیزی باشد که قابل خوانده شدن باشد.
انواع جعل
جعل خود به دو نوع تقسیم می‌شود:
جعل مادی: به جعلی گفته می‌شود که فرد صلاحیت به وجود آوردن آن سند یا نوشته را ندارد ولی آن را به وجود می‌آورد و جعل می‌کند. مانند اینکه یک جاعل گواهی پزشک را جعل کند در این صورت جعل مادی رخ داده است.
جعل مفادی یا معنوی: اگر شخصی که سند را جعل می‌کند صلاحیت به وجود آوردن این سند را داشته باشد اما به نادرستی از آن استفاده کند. در این صورت جعل معنوی رخ داده است مانند اینکه یک پزشک گواهی پزشکی برای فردی صادر کند که او بیمار است اما در واقعیت او بیمار نبوده و پزشک به دروغ و اشتباه گواهی پزشکی صادر کرده باشد.
برای ارتکاب جرم جعل باید قصد اضرار به دیگری وجود داشته باشد و برای استفاده از سند مجعول نیز شخص باید بداند که از سند مجعول استفاده می‌کند در این صورت می‌شود آن‌ها را به جرم جعل مجازات کرد.
مجازات جرم جعل گواهی پزشکی
به موجب ماده ۵۳۸ قانون تعزیرات هر کسی خود یا توسط شخص دیگری برای معافیت خود یا شخصی دیگر از خدمت دولت یا نظام وظیفه یا برای دادگاه گواهی پزشکی به نام پزشک جعل کند به حبس از ۶ ماه تا یک سال یا ۳ تا ۶ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.
نکته جعل گواهی پزشکی
۱- برای اینکه شخصی به مجازات مقرر در این ماده مجازات شود باید جعل گواهی را برای معافیت از خدمت دولت یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به دادگاه ( مرجع قضایی که به پرونده رسیدگی می‌کند اما مراجع دادسرا را نیز در بر می‌گیرد اما مراجع داوری را در بر نمی‌گیرد ) استفاده کند و اگر این گواهی پزشکی را برای غیر موارد بالا که گفته شد استفاده کند مشمول ماده ۵۳۸ نمی‌شود و مجازات جعل ماده ۵۳۶ و یا سایر مجازات‌ها را در بر می‌گیرد.
۲- اگر شخصی برای موارد گفته شده به فردی مراجعه کند تا برای او این گواهی پزشکی را جعل کند هر دوی آن‌ها مجازات خواهند شد و یا حتی اگر شخص الف به شخص ب بگوید چنین گواهی را جعل کن و شخص ب به پزشک مراجعه کند و پزشک این گواهی را جعل کند هر سه شخص مجازات خواهند شد و مجازات حبس تا سه سال پیش بینی شده است.
وقتی جاعل پزشک باشد و گواهی خلاف واقع صادر کرده باشد در این صورت قانونگذار به صورت مستقل برای آن‌ها مجازات تعیین کرده است که در ماده ۵۳۶ قانون مجازات ذکر شده است که هر پزشکی، گواهی خلاف واقع برای معافیت از خدمت در ادارات رسمی یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به مراجع قضایی بدهد به ۶ ماه تا ۲ سال یا ۳ تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
شرایط وقوع جرم جعل گواهی پزشکی
۱- واقعی نبودن گواهی: یعنی در گواهی مذکور خلاف واقعیت ذکر شده باشد. به طور مثال بیماری که در گواهی ذکر شده در شخص وجود نداشته یا چیزی که ذکر شده بیشتر از واقعیت باشد.
۲- سوء نیت یا قصد مجرمانه: برای اینکه این جرم به وقوع بپیوندد علاوه بر اینکه باید گواهی خلاف واقعیت باشد باید شخصی که آن را جعل می‌کند، پزشک یا جاعل بداند که آگاهانه حقیقت را تغییر می‌دهد و از روی عمد و تقصیر این کار را انجام دهد. به طور مثال پزشک نقص عضوی که برای بیمار نوشته است بداند که چنین نقص عضوی در بیمار وجود ندارد و خلاف واقعیت و حقیقت این گواهی را صادر کرده است و برای معافیت از خدمت و … که در بالا ذکر کردیم باشد.
