تصور كنيد يك روز كه در حال عبور از عرض خيابان هستيد، ناگهان در يك لحظه و بدون اين‌كه بفهميد از كجا، با خودرويي تصادف مي‌كنيد. درحالي كه نقش زمين شده‌ايد و جمعيت دورتادورتان حلقه زده‌اند، در آن حال نزار از ديدن راننده كه بالاي سرتان ايستاده و حسابي دست و پايش را گم كرده است، شوكه مي‌شويد.
بر خلاف تصور، راننده نه يك جوان كم سن و سال و بي‌مبالات بلكه پيرمردي بالاي 80 سال است كه كاملا دست و پايش را گم كرده و مرتب تكرار مي‌كند اصلا متوجه نشده چطور اين اتفاق افتاده است و شما چطور مقابل خودرو‌اش سبز شده‌ايد!
اين حادثه‌اي است كه چندي پيش براي شهروندي رخ داده است. تصادفي كه در اثر بي‌احتياطي راننده رخ داد و منجر به آسيب شديد عابر پياده شد. نكته قابل تامل در اين حادثه براساس نظر كارشناسي افسر راهنمايي و رانندگي حاضر در صحنه تصادف، عدم عكس‌العمل بموقع راننده در كنترل خودرو براي جلوگيري از برخورد با عابر پياده بوده و سن بالاي راننده در اين زمينه بي‌تاثير نبوده است.
رانندگي تا لحظه مرگ
هرچند بر اساس آيين‌نامه راهنمايي و رانندگي حداقل شرط سني براي رانندگي در كشورمان داشتن 18 سال سن تمام تعيين شده اما به نظر مي‌رسد قانونگذار براي تعيين حداكثر سن رانندگي هيچ حد و مرزي قرار نداده است و در اين زمينه خلأ قانوني وجود دارد.
خلأ قانوني كه موجب شده است شهروندان تا هر سني كه بخواهند و بدون در نظر گرفتن شرايط جسمي و روحي‌شان پشت فرمان نشسته و رانندگي كنند و همين نقص قانوني حوادث و تصادفات رانندگي جرحي و فوتي خونيني را رقم بزند.
هرچند مسوولان راهنمايي و رانندگي و ساير دستگاه‌هاي قانونگذار متولي در اين زمينه با استناد به اين‌كه در هيچ كجاي دنيا حداكثر شرط سني براي رانندگي تعيين نشده است در تلاشند تا اين خلأ قانوني را به نحوي توجيه كنند اما به نظر مي‌رسد در اين ميان تفاوت نحوه رانندگي شهروندان ما با آن كشورها به عنوان يك نكته مهم غفلت واقع شده است.
عدم وجود قوانين بازدارنده قوي، آمار بالاي صدور قبوض جريمه به دليل اصرار برخي رانندگان به ارتكاب تخلفات رانندگي، 23 هزار كشته تصادفات سالانه رانندگي و از همه مهم‌تر عدم ارتقاي مطلوب فرهنگ ترافيك و رانندگي در كشورمان از جمله عوامل مهم و تاثيرگذار در اين زمينه هستند كه در تعيين سقف سني رانندگي به عنوان يك ضرورت مورد غفلت و بي‌توجهي قرار گرفته‌اند.
وقوع حوادث رانندگي و تصادفات منجر به جرح يا حتي فوت كه يك پاي آن شهرونداني هستند كه در سنين بالا همچنان بي‌محابا پشت فرمان مي‌نشينند، موجب شده است براساس آيين‌نامه راهنمايي و رانندگي، پليس نظارت و كنترل بيشتري بر اين گروه از رانندگان داشته باشد.
ضرورت تجديدنظر در يك خلأ قانوني
ضرورت تعيين سقف سني در رانندگي در حالي از سوي دستگاه‌هاي متولي تاكنون چندان جدي گرفته نشده است كه مشاور ترافيكي كميسيون اجتماعي مجلس در گفتگو با «جام‌جم» از آن به عنوان يك خلأ قانوني در آيين‌نامه راهنمايي و رانندگي نام برده و تاكيد مي‌كند: مانند بسياري از مشاغلي كه دوره بازنشستگي دارند رانندگي نيز در برخي دوره‌هاي سني به دليل تحليل رفتن توان جسمي فرد با خطرات همراه است. سرهنگ عليرضا اسماعيلي با بيان اين‌كه وقتي بررسي‌ها از تفاوت دو جنس زن و مرد در رانندگي حكايت دارد بنابر اين قطعا رانندگي در سنين مختلف نيز ويژگي‌هاي خاص خود را خواهد داشت، مي‌گويد: رانندگي در سن بالا با اما و اگرهاي فراواني همراه است زيرا افزايش تدريجي سن، تضعيف عمومي عضلات بدن، خشك و سفت شدن مفاصل، ضعف بينايي و شنوايي، كاهش سرعت عكس‌العمل را در شرايط لحظه‌اي در پي دارد و همه اين موارد رانندگي در سنين بالا را براي راننده و ديگران بالقوه خطرساز مي‌كند.
وي تصريح مي‌كند: هرچند آمار حوادث و تصادفات رانندگان در سنين بالا در مجموع كل تصادفات فراوان نيست اما در گروه خودشان آمار حوادث و سوانح ترافيكي كه رانندگان سن بالا در وقوع آن دخيل بوده‌اند، كم نيست و اين امر بازنگري و تجديد نظر براي گنجاندن قوانيني مبتني بر تعيين سقف سني در رانندگي را به عنوان يك ضرورت آشكار مي‌كند.
استاديار دانشگاه علوم انتظامي تاكيد مي‌كند: ضروري است كارشناسان حوزه ترافيك و تصادفات، سلامت و پزشكي و مسوولان پليس راهنمايي و رانندگي در تعامل با يكديگر با بررسي و مطالعات دقيق كارشناسي در اين زمينه با تعيين سقف سني در رانندگي از يكسو و قرار دادن روش‌هاي كنترلي دقيق‌تر براي رفع خلأ قانوني فعلي چاره‌اي بينديشند.
در مقابل اظهارات موافقان ضرورت تعيين سقف سني در رانندگي، مسوولان راهنمايي و رانندگي با اين استدلال كه رانندگي نه به سن و سال بلكه به توانايي افراد بستگي دارد، معتقدند نمي‌توان براي رانندگي محدوديت سني قائل شد. رئيس مركز صدور گواهينامه راهور ناجا تاكيد مي‌كند: هم‌اكنون برخي رانندگان جوان به دليل مصرف مواد روانگردان تعادل و تمركز خود را در رانندگي قانونمند از دست مي‌دهند و در صورتي كه سلامت جسمي و رواني آنها پس از انجام آزمايش‌هاي ويژه تاييد نشود، گواهينامه‌شان باطل مي‌شود و اجازه رانندگي نخواهد داشت. اين قاعده مي‌تواند براي رانندگان بزرگسالي كه توان كنترل خودرو را ندارند، نيز اعمال شود.
بررسي صلاحيت بالاي 70 ساله‌ها هر دو سال
اگرچه مسوولان تاكنون اقدامي براي تعيين حداكثر سقف سني رانندگي در آيين نامه رانندگي كشورمان انجام نداده‌اند اما موضوع بررسي‌هاي دوره‌اي احراز شرايط رانندگي به عنوان تبصره‌اي در آيين نامه راهنمايي و رانندگي شايد همين هدف را دنبال كند.
بر اين اساس به گفته رئيس مركز صدور گواهينامه راهنمايي و رانندگي ناجا در حالي كه افراد عادي هر 5 سال يكبار بايد گواهينامه خود را تمديد كنند، اشخاص بالاي 70 سال هر 2 سال يكبار بايد نسبت به اين كار مبادرت ورزند.
سرهنگ رحيم رمضان آقايي در گفتگو با «جام‌جم» به اين افراد هشدار مي‌دهد در صورتي كه هر 2سال يكبار براي انجام بررسي صلاحيت جسمي و روحي كه منجر به تمديد شدن يا نشدن گواهينامه شان مي‌شود اقدام نكنند، گواهينامه آنها فاقد اعتبار تلقي شده و پليس در صورت رويت با متخلفان برخورد خواهد كرد. سرهنگ آقايي توضيح مي‌دهد: بر اساس ماده 26 آيين نامه راهنمايي و رانندگي افراد بايد گواهينامه متناسب براي رانندگي با وسيله مورد نظر (سبك و سنگين) را داشته باشند و در غير اين صورت براساس قانون با متخلفان برخورد خواهد شد.
وي با بيان اين‌كه براساس ماده 27 حداقل شرط سني براي رانندگي 18 سال تمام عنوان شده است، مي‌افزايد: براساس تبصره 5 ماده 27 قانون راهنمايي و رانندگي مدت اعتبار گواهينامه‌هاي رانندگي 5 سال است و پس از پايان اعتبار و بررسي سلامت جسمي و رواني راننده، صلاحيت وي براي يك دوره 5 ساله ديگر مورد تاييد قرار مي‌گيرد براي افراد بالاي 70 سال سن اين بررسي‌ها بايد هر دو سال يكبار انجام شود.
سرهنگ آقايي تصريح مي‌كند: بررسي‌هاي كارشناسي در خصوص سلامت جسمي و رواني توسط تيم كارشناسي متشكل از سه كاردان فني ويژه اين موضوع و با معاينات متعدد فرد در زمينه‌هاي مختلف انجام مي‌شود.
افراد بالاي 70 سال سن بايد بدانند اگر به هر دليل هر دو سال يكبار نسبت به تمديد گواهينامه خود اقدام نكنند، اين كار به ضررشان تمام خواهد شد زيرا به گفته رئيس مركز صدور گواهينامه ناجا درصورتي كه اين افراد به هنگام رانندگي تصادف كنند به دليل عدم اعتبار گواهينامه، بيمه زير بار پرداخت خسارت به آنها نخواهد رفت.
به اين ترتيب اين افراد چه در تصادف رانندگي مقصر باشند و چه نباشند، نه تنها نمي‌توانند از خدمات بيمه خودروي خود استفاده كنند بلكه پليس نيز به دليل رانندگي با گواهينامه بدون اعتبار با متخلفان برخورد مي‌كند.
خداحافظ رانندگي
كارشناسان پزشكي و صاحبنظران حوزه ترافيك و تصادفات توصيه مي‌كنند اگر بالاي 60 سال سن داريد نسبت به هر يك از اين نشانه‌ها در هنگام رانندگي بي‌تفاوت نباشيد:
در صورتي كه عكس‌العمل‌تان در هنگام رانندگي كند شده، برگه‌هاي جريمه‌تان افزايش يافته است، در بزرگراه‌ها بسيار كند رانندگي مي‌كنيد، نمي‌توانيد جلوي تابلوي ايست بموقع توقف كنيد، دچار حواس‌پرتي يا عدم هوشياري شده‌ايد، قدرت شنوايي و بينايي‌تان ضعيف‌تر شده و مدام ديگران برايتان بوق مي‌زنند.
در صورت دارا بودن اين شرايط ديگر زمان آن فرا رسيده كه محدوديت‌هاي رانندگي در سن بالا را بپذيريد.
تعيين سقف سني براي رانندگي و ضرورت تجديد نظر در اين زمينه درحالي آنچنان كه بايد توسط پليس و ساير دستگاه‌هاي متولي قانونگذار جدي گرفته نمي‌شود كه اين خلأ قانوني همچنان در گوشه و كنار شهر حادثه مي‌آفريند.
ضروري است پليس و مراجع قانونگذار با درك اهميتي كه اين خلأ قانوني در احتمال افزايش تصادفات و تلفات رانندگي خواهد داشت در اين بند از آيين نامه راهنمايي و رانندگي تجديد نظر كنند.
