به گزارش تابناک، روز جمعه ۱۹ مه برابر با ۲۹ اردیبهشت، اجلاس سران کشورهای عربی در جده بعد از یک دهه با حضور سوریه برگزار شد و حاکمان عربِ حاضر در این اجلاس، یکی پس از دیگری با «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه دیدار و گفت‌وگو کردند. هم‌چنین دیدار بشار اسد و «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در این نشست نیز یکی از صحنه‌های قابل توجه بود که بازتاب زیادی در رسانه‌ها داشت.
اما موضوعی که سی و دومین نشست سران عرب را با نشست‌های قبلی متفاوت می‌کرد، صرف حضور سوریه در آن نبود؛ بلکه پیش از برگزاری این اجلاس، تحولات سریعی در منطقه رخ داد که موجب شد دستور کار و پرونده‌هایی که کشورهای عربی اقدام به بررسی آنها کردند، فضای ویژه‌ای داشته باشد.
کسانی که امور منطقه را دنبال می‌کنند به خوبی متوجه می‌شوند که همه این تحولات از توافقی که چند ماه قبل بین ایران و عربستان امضا شد، ناشی می‌شود و بعد از آن بود که روند بازگشت دمشق به اتحادیه عرب آغاز شد و کشورهای عربی قصد خود برای احیای رسمی روابط با دولت سوریه را اعلام کردند. البته سعودی‌ها چند هفته قبل از اجلاس سران عرب، خواستار بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بودند و «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان رسما از بشار اسد برای سفر به این کشور دعوت کرد.
یکی از مهمترین نکات مثبت در تحولات اخیر منطقه آن است که بعد از سال‌ها اختلاف و رقابت‌های سیاسی عربی و منطقه‌ای که موجب شکل‌گیری یک موقعیت دشوار اجتماعی-اقتصادی-امنیتی در خاورمیانه شده بود، عربستان به عنوان رهبر کشورهای عربی بالاخره تصمیم به اتخاذ سیاست به صفر رساندن مشکلات گرفته و به سمت یک آشتی فراگیر عربی قبل از نشست جده حرکت کرد.
در عمل چشم‌انداز ۲۰۳۰ که توسط ولیعهد سعودی ترسیم شده، تنظیم‌کننده اصلی استراتژی‌های داخلی و خارجی عربستان بوده و سعودی‌ها متوجه شدند برای اجرای این چشم‌انداز در سطوح مختلف باید مشکلات سیاسی و نظامی و امنیتی و اقتصادی با همسایگان به ویژه ایران و ترکیه و سوریه را به صفر برسانند.
بر این اساس ریاض قبل از نشست جده و تأکید بر حضور شخص بشار اسد در آن، تلاش کرد تا سوریه را به اتحادیه عرب برگرداند و برای نخستین بار نشستی با ابعاد استراتژیک اقتصادی با حضور همه کشورهای عربی برگزار کند. بنابراین نشست جده درواقع دو نشست بود: یکی اجلاس مشترک سران عرب و دیگری اجلاس دوجانبه عربستان و سوریه.
نقطه عطف اجلاس جده این بود که برای نخستین بار اعراب نشستی را بدون کنترل و نظارت غرب برگزار کردند و در این اجلاس پرونده بازسازی سوریه و بازگشت آوارگان این کشور مورد بررسی قرار گرفت؛ آن هم بعد از ۱۲ سال تلاش محور آمریکایی برای نابودی اقتصاد سوریه و تسلیم کردن ملت این کشور.
چند نکته مهمی که فضای سی و دومین اجلاس سران عرب در جده را متفاوت کرده بود، می‌توان به این شکل شرح داد:
-آشتی ایران و عربستان تحت حمایت چین.
-توافق مبادلات تجاری میان ریاض و تهران به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار در مرحله اول.
-اصرار عربستان به حضور سوریه و شخص بشار اسد در اجلاس جده.
-رد پروژه عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی از جانب ریاض.
-آمادگی سوریه، عربستان، ترکیه و ایران برای پیوستن به بریکس و شانگهای.
-پیشرفت اقتصادی و سیاسی پکن و شمال آفریقا و تبدیل شدن چین به یک قدرت پویای جهانی و پیشی گرفتن از آمریکا.
-نقش فعال ائتلاف «اوپک پلاس» در نفت و گاز.
-درگیری مستقیم ترکیه با آمریکا در سطوح اقتصادی و سیاسی.
در سطح اقتصادی، اجلاس جده روند بازسازی سوریه را بعد از یک دهه ویرانی تسهیل می‌کند؛ جایی که همه کشورهای عربی و نیز قدرت‌های اقتصادی آسیا در تلاش برای مشارکت در روند بازسازی سوریه هستند. علاوه بر عربستان، بازسازی سوریه می‌تواند یکی از شاخص‌های موفقیت چشم‌انداز ۲۰۳۰ و عامل رشد و ثبات لبنان و اردن و عراق و نیز نقطه قوتی برای سازمان شانگهای و بریکس و ائتلاف اوپک پلاس نیز باشد. به همین ترتیب اگر صحنه آشتی اعراب تکمیل گردد و مصر نیز رسما به آن بپیوندد، بی تردید به یک قرن درگیری در منطقه عربی پایان داده می‌شود.
اما در سطح سیاسی، نکته حائز اهمیت در این دوره از اجلاس سران عربی، توجه ویژه به مسئله فلسطین بود؛ موضوعی که در ادوار قبلی به آن توجه نمی‌شد. همه نمایندگان کشورهای عربی که در اجلاس جده حضور داشتند در سخنرانی‌های خود به مسئله فلسطین و لزوم حمایت از آن اشاره کردند.ولیعهد عربستان سعودی در این اجلاس تاکید کرد که قضیه فلسطین، قضیه محوری عرب‌ها و مسلمانان است و در راس اولویت‌های عربستان قرار دارد.
محمد بن سلمان در این اجلاس تاکید کرد که قضیه فلسطین، قضیه محوری عرب‌ها و مسلمانان است و در راس اولویت‌های عربستان قرار دارد.همه تلاش خود را برای حمایت از قدس و مقدسات آن بکار خواهیم گرفت و مصمم به یکپارچه‌سازی تلاش‌های کشورهای عربی در این راستا هستیم.
سایر سران کشورهای عربی نیز در پایان نشست جده جامعه بین الملل و نهادهای حقوقی بین المللی را به اعمال فشار بر رژیم صهیونیستی جهت آزادی فوری تمامی اسرای فلسطینی به ویژه اسرای بیمار و کودک و سالخورده، آزادی اجساد شهدا و ارسال کمیته ای برای تحقیق در مورد تجاوزات سازمان زندان های صهیونیستی علیه اسرا فراخواندند.
با توجه به اتفاقاتی که در اجلاس جده بعد از تحولات اخیر منطقه رخ داد، می‌توان گفت که این نشست سرآغاز مرحله‌ای جدید در روابط کشورهای منطقه خواهد بود. این مرحله به همان اندازه که به نفع کشورهای منطقه است، در جهت خلاف منافع رژیم صهیونیستی و به ویژه پروژه عادی‌سازی می‌باشد. این روند می‌تواند امیدها را برای یک اتحاد جمعی عربی-اسلامی جهت محو اشغالگران از منطقه و بازگرداندن فلسطین به صاحبان اصلی آن بیشتر کند.
منبع: الف
